Egipt na początku XX wieku w świetle esejów prasowych Tadeusza Smoleńskiego

DOI: https://doi.org/10.35765/pk.2020.3104.03

Abstrakt

Artykuł przedstawia korespondencje i analizy Tadeusza Smoleńskiego jako zapomniane źródło historii politycznej Bliskiego Wschodu, zwłaszcza Egiptu, w pierwszej dekadzie XX wieku. Tadeusz Smoleński (1884–1909), pierwszy polski egiptolog, był stałym korespondentem lwowskiego dziennika „Słowo Polskie”. W swoich raportach przedstawia panoramiczny obraz niezwy­kle złożonej sytuacji politycznej w Egipcie, determinowanej przez napię­cia między mocarstwami europejskimi; rywalizację między Wielką Brytanią a Francją, ale także między Rosją a Niemcami. Kolejnym czynnikiem, któ­rego rosnące znaczenie odnotowuje, jest wzrost ruchów nacjonalistycznych i islamskich w Egipcie i całym świecie arabskim. Odbywa się to w kontekście chronicznej niestabilności politycznej Imperium Osmańskiego. Uznając korzystne aspekty rządów brytyjskich (zwłaszcza pod konsulatem Sir Evelyna Baringa), nie ukrywa sympatii dla Mustafy Kamila, przywódcy egipskich nacjonalistów. Smoleński wskazuje także na pewne analogie między sytuacją Egipcjan i Polaków, zwłaszcza na ambicje utworzenia niezależnego państwa narodowego.

Biogram autora

Leszek Zinkow, The Institute of Mediterranean and Oriental Cultures of the Polish Academy of Sciences

His research interests include comparative culture stu­dies, especially the reception of the heritage of the ancient Middle East (mainly Egypt and its historical, mythological narratives and symbolism). Also deals with travel accounts to oriental destinations (editions of texts), the history of museums and collecting, in addition to the history of con­temporary culture, the history and practice of the media, the social history of science, transfers, and cultural innovation. He also works at the John Paul II Pontifical University. Member of the International Association of Egyptologists (Mainz), Polish Society of Cultural Studies and the Com­mission of Classical Philology at the Polish Academy of Sciences (Kra­kow). Deputy editor-in-chief of the “Perspektywy Kultury” magazine (editor-in-chief in the years 2013–2016).

Bibliografia

Aulas, M.-C. (1988). State and Ideology in Republican Egypt. In F. Halliday & H. Alavi (Eds.), State and Ideology in the Middle East and Pakistan. Lon­don: Palgrave.

Babraj, K. & Szymańska, H. (2000). Bogowie starożytnego Egiptu/The Gods of Ancient Egypt [exhibition catalogue]. Kraków: Muzeum Archeologiczne.

Baring, E. (2000). Modern Egypt (Vols. 1–2). London. (Original work pub­lished in 1908).

Black, A. (2001). The History of Islamic Political Thought: From the Prophet to the Present. Edinburgh: University Press.

Dawson, W.R., Uphill, E.P., & Bierbrier, M.L. (Eds.). (1995). Who Was Who in Egyptology. London: The Egypt Exploration Society.

Doroszewicz, W. (1905). Wschód i wojna [The East and war]. Piotrków: Dobrzański.

Duff Traill, H. (1897). Lord Cromer: A Biography. London: Bliss-Sands (reprinted 2007).

Fahmy, Z. (2011). Ordinary Egyptians: Creating the Modern Nation through Popular Culture. Stanford: University Press.

Gershoni, I. & Jankowski, J.P. (1986). Egypt, Islam, and the Arabs: The Search for Egyptian Nationhood, 1900–1930. Oxford: Oxford University Press.

Goldschmidt, A. Jr. (2000). Biographical Dictionary of Modern Egypt. London: Lynne Rieder Publishers.

Hunter, F.R. (1999). Egypt Under the Khedives 1805–1879: From Household Government to Modern Bureaucracy. Cairo: AUC Press.

Hunter, A. (2007). Power and Passion in Egypt: A Life of Sir Eldon Gorst 1861– 1911. London–New York: I.B. Tauris.

Inalcik, H. & Quataert, D. (1994). An Economic and Social History of the Otto­man Empire 1300–1914. Cambridge: Cambridge University Press.

Kayali, H. (1997). Arabs and Young Turks: Ottomanism, Arabism, and Isla­mism in the Ottoman Empire, 1908–1918. Berkeley: University of Califor­nia Press.

Maguś, J. (2018). „Słowo Polskie” w latach 1895–1915. Rocznik Bibliolo­giczno-Prasoznawczy, 10 (21), 169–183.

Mellini, P. (1977). Sir Eldon Gorst: The Overshadowed Proconsul. Stanford: Hoover Institution Press.

Mitchell, T. (1988). Colonising Egypt. Cambridge: Cambridge University Press.

Moazzam, A. (1984). Jamal Al-Din Al-Afghani, A Muslim Intellectual. New Delhi: Concept Publishing Company.

Owen, R. (2004). Lord Cromer: Victorian Imperialist, Edwardian Proconsul. Oxford: University Press.

Philipp, T. & Haarmann, U. (Eds.). (2007). The Mamluks in Egyptian Politics and Society. Cambridge: Cambridge University Press.

Pilecki, J. (1960). Tadeusz Samuel Smoleński—pionner de l’égyptologie polonaise (1884–1909). Folia Orientalia, 2, 321–248.

Popiel, J. (1878). Z notatek podróżnych: Boże Narodzenie na Nilu [From tra­vel notes: Christmas on the Nile]. Przegląd Polski [‘The Polish Review’], 5.

PSB. (1935– / Vols. 1–). Polski Słownik Biograficzny [Polish Biographical Dictionary]. Kraków: PAN.

Reid, D.M. (2003). Whose Pharaohs?: Archaeology, Museums, and Egyptian National Identity from Napoleon to World War I. Cairo: AUC Press.

Reid, D.M. (2009). Cairo University and the Making of Modern Egypt. Cambridge: Cambridge University Press.

As-Sajjid Marsot, A.L. (2007). A History of Egypt: From the Arab Conquest to the Present. Cambridge: Cambridge University Press.

Śliwa, J. (2002). Tadeusz Smoleński und die österreichisch-hungarische Ausgrabungen in Scharuna und Gamhud (1907–1908). In T.A. Bács (Ed.), A Tribute to Excellence: Studies Offered in Honor of Ernő Gaál, Ulrich Luft, László Török. Budapest: Chaire d’Egyptologie de l’UniversitéEotvos Lorand.

Śliwa, J. & Zinkow, L. (Eds.). (2010). Tadeusz Smoleński 1884–1909: pisma naukowe i publicystyczne [Tadeusz Smoleński 1884–1909: Scientific and journalistic writings]. Kraków: Księgarnia Akademicka, Polska Akademia Umiejętności.

Smoleński, T. (1905). Cairo, December 6: Egypt and the Turkish Breakthrough. Słowo Polskie, 583, 3–4.

Smoleński, T. (1906a). Cairo, February 22: Interview with Pasha Mustafa Kamil. Słowo Polskie, 104.

Smoleński, T. (1906b). Cairo, March 27: New Capture of Sudan. Słowo Pol­skie, 151.

Smoleński, T. (1906c). Recherches executes dans la Haute Egypte par la mis­sion austro-hongroiseen. Bulletin International de l’Académie des Sciences de Cracovie, Classe d’histoire et de philosophie 6–7, 104–106.

Smoleński, T. (1906d). Sur l’étatactuel des recherché egyptologiques. Bulle­tin International de l’Académie des Sciences de Cracovie. Classe d’histoire et de philosophie 6–7, 65–84.

Smoleński, T. (1906e). Port-Said, November 2: The Egyptian Case. Słowo Polskie, 518, 4–5.

Smoleński, T. (1906f). Cairo, November 29: From the Nile. Słowo Polskie, 561, 3–4.

Smoleński, T. (1906g). Cairo, March: A Review of Kamil’s Egyptians and English, Paris 1906. Słowo Polskie, 135.

Smoleński, T. (1906h). Cairo, February 16: The Death of Mustafa Kamil. Słowo Polskie, 94.

Smoleński, T. (1907a). El Gamhud, Upper Egypt, March 14: Lord Cromer’s Rule. Słowo Polskie, 147, 2–3.

Smoleński, T. (1907b). Cairo, April 12: The Swan Song of the Pro-consul. Słowo Polskie, 192, 2–3.

Smoleński, T. (1908a). Cairo, May 27: Sir Gorst on Egypt. Słowo Polskie, 256.

Smoleński, T. (1908b). Cairo, June 1: Sir Gorst on Sudan. Słowo Polskie, 273, 4–5.

Smoleński, T. (1908c). Cairo, August 8: Egypt and the Turkish Constitution. Słowo Polskie, 382, 2–3.

Smoleński, T. (1908d). Cairo, September 6: The Young Turks and Egypt. Słowo Polskie, 437.

Smoleński, T. (1908e). Cairo, June 19: The Egyptian College. Słowo Polskie, 298.

Smoleński, T. (1909). Review of Cromer’s Modern Egypt. Przegląd Polski [‘The Polish Review’], 171, 552–559

Stachowska, K. (1990). Zu den Anfängen des Interesses an Ägypten in Polen. Tadeusz Smoleński (1884–1909) und seine Nachfolger. In Zur Geschichte der klassischen Altertumswissenschaft der Universitäten Jena, Budapest, Kraków (pp. 105–143). Jena: Wissenschaftliche Beiträge der Friedrich-Schiller-Universität.

Steppat, F. (1956). Nationalismus und Islam bei Mustafa Kamil. Ein Bei­tragzur Ideengeschichte der ägyptischen Nationalbewegung. Die Welt des Islams, 4(4), 241–341.

Şükrü Hanioğlu, M. (1995). The Young Turks in Opposition. New York– Oxford: Oxford University Press.

Thompson, J. (2015). Wonderful Things: A History of Egyptology 2. The Golden Age: 1881–1914. Cairo–New York: AUC Press.

Vatikiotis, P.J. (1991). The History of Modern Egypt: From Muhammad Ali to Mubarak. London: Weidenfeld and Nicolson.

Vörös, G. (2008). Sharuna–Gamhud: The Archaeological Mission of the Austro­Hungarian Monarchy in Egypt, 1907–1908—The Legacy of Philip Back de Surány, 1862–1958. Budapest: Püski-Masszi Könyvesház Kft.

Wendell, C. (1972). The Evolution of the Egyptian National Image: From Its Origins to Aḥmad Lut????fī Al-Sayyid. Berkeley–Los Angeles–London: Uni­versity of California Press.

Wójcik, E. (2014). Organizacja i działalność lwowskiej Spółki Wydawniczej „Słowa Polskiego” (1895–1938). Rocznik Historii Prasy Polskiej, XVII, issue 1(33), 25–44.

Opublikowane
2020-12-31
Jak cytować
[1]
Zinkow, L. 2020. Egipt na początku XX wieku w świetle esejów prasowych Tadeusza Smoleńskiego. Perspektywy Kultury. 31, 4 (grudz. 2020), 9-28. DOI:https://doi.org/10.35765/pk.2020.3104.03.
Numer
Tom 31 Nr 4 (2020): Orient. Wczoraj i dziś
Dział
Orient. Wczoraj i dziś

Copyright (c) 2020 Akademia Ignatianum w Krakowie

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:

  1. utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
  2. zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
  3. rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
  4. wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
  5. rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
  6. publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. 

Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.