Archiwa - strona 5

• Internet i kultura

  Tom 7 Nr 2 (2012)

  W ciągu ostatniego dwudziestolecia Internet i komputer osobisty gruntownie zmieniły sposób życia nas wszystkich. Toteż wiodącym tematem tego numeru uczyniliśmy wpływ nowych mediów na kulturę. Rewolucyjną w powszechnym odczuciu nowość Internetu poddaje realistycznej weryfikacji Magdalena Szpunar. Z badań socjologicznych nad jego strukturą i nad społeczeństwem sieciowym, podzielonym na pokoleniowe grupy "tubylców" (młodzież) i "imigrantów" (starsi) wynika wniosek, że to medium, w którym odbiorca może w każdej chwili stać się nadawcą, wykorzystuje ten potencjał kreatywności tylko w bardzo ograniczonym zakresie. Na ogół w Internecie powielane są mechanizmy nadawczo-odbiorcze znane z mediów masowych. Doświadczamy przy tym zjawiska konwergencji mediów, które Bogusława Bodzioch-Bryła opisuje na przykładzie internetowej twórczości literackiej - "liberatury". Katarzyna Jarkiewicz stawia problem granic "wirtualizacji" życia religijnego, a Leszek Zinkow ukazuje różne aspekty udostępniania w sieci zasobów muzealnych. Z kolei Maria Nowina-Konopka zastanawia się nad upolitycznieniem Internetu i wirtualizacją polityki, zaś Mirosław Lakomy na przykładzie wydarzeń roku 2011 (m.in. "arabskiej wiosny") dokumentuje realny wpływ, jaki komunikacja przez Internet wywarła na sytuację polityczną w różnych częściach świata.

  Łącznikiem między tematem wiodącym numeru a blokiem artykułów i rozpraw są artykuły poświecone teorii (i praktyce) transgresji z psychologicznego (Jerzy Gizella) i filozoficznego (Celina Kisiel-Dorohinicka) punktu widzenia. Wątek konfrontacji współczesności z tradycją pojawia się zaś w rozprawach Stanisława Stabryły, Grzegorza Wnętrzaka i w sylwetce Ignacego Chrzanowskiego, którą - po części na podstawie rodzinnych wspomnień - kreśli Justyna Chłap-Nowakowa. Jak zwykle polecamy Państwu blok recenzji. Specjalnej rekomendacji nie wymaga obszerny wywiad z Rafałem A. Ziemkiewiczem poświęcony jego twórczości literackiej.

• Sarmacja: rewizje i rekonstrukcje

  Tom 6 Nr 1 (2012)

  Dominującemu na różnych piętrach współczesnej kultury dyskursowi nowoczesności zaczyna ostatnio towarzyszyć spontaniczny zwrot w stronę historii. Przybiera on, między innymi, postać popularnych wśród młodzieży bractw rycerskich i ruchów rekonstrukcyjnych. Historia wygnana ze szkół znajduje sobie azyl w świecie zabaw; w odtwarzaniu dawnych strojów, broni, rzemiosł i bitew. Tymczasem humaniści i przedstawiciele nauk społecznych historią bawią się na poważnie. Jednym z tego przykładów może być ożywienie studiów nad kulturą, literaturą oraz myślą polityczną sarmatyzmu. Sarmacki zwrot kulturowy jest więc zjawiskiem wielopłaszczyznowym, co w niniejszym numerze staramy się ukazać i zinterpretować jako swoisty znak czasu. Odbija się on w różnych dziedzinach: od gier RPG, poprzez literaturę popularną, działania oświatowe, teatr, nowe badania z zakresu historii kultury aż po postulowane inspiracje dla polskiej polityki. W dyskusji redakcyjnej i artykułach pod wspólnym nagłówkiem: Sarmacja - rewizje i rekonstrukcje próbujemy opisać te zjawiska, a zarazem zaznaczyć swoją obecność w ich nurcie.

  Jednym z pierwszych inspiratorów nowoczesnych badań nad sarmatyzmem był zmarły w roku 2012, prof. dr hab. Tadeusz Ulewicz - nestor krakowskiej polonistyki, jeden z najwybitniejszych badaczy kultury staropolskiej. Przez całe swoje długie życie związany z Krakowem i z Uniwersytetem Jagiellońskim był jego żywą legendą. Z jego licznych prac poświęconych polskiemu średniowieczu i renesansowi wyłania się nie tylko odkrywczy obraz przeszłości, ale również inspirujący model metodologiczny badań nad kulturą. W bieżącym numerze polecamy Państwu subiektywny wizerunek Tadeusza Ulewicza w oczach jego uczniów, naszkicowany piórem Krzysztofa Koehlera.

  Bliskie tematem (i klimatem) temu kręgowi tradycji literackiej są też artykuły profesora Stanisława Stabryły na temat Ody II 20 Horacego oraz Jana Owczarka o poezji Mickiewicza we współczesnym nauczaniu szkolnym.

  W ramach Spotkań "Perspektyw Kultury", 23 maja 2012 roku gościliśmy w Ignatianum Roberta Tekielego, twórcę i redaktora "brulionu", któremu nasi studenci zadawali pytania o "brulion" i stan współczesny kultury. Odpowiedzi na te pytania i zapis żywej konfrontacji poglądów zawiera wywiad, którego Robert Tekieli udzielił Tomaszowi Tisończykowi. Na szczególne polecenie zasługuje też w niniejszym numerze obfitujący w ważne tematy i pogłębione analizy dział recenzji.

• Kultura i hermeneutyka

  Tom 5 Nr 2 (2011)

  Piąty numer "Perspektyw Kultury" rozpoczyna debatę nad relacją pomiędzy badaniami z zakresu wiedzy o kulturze a hermeneutyką. Hermeneutyka rozumiana pierwotnie jako swoista metoda poznania humanistycznego narodziła się na gruncie nauk filologicznych i do dziś jest podstawą, lub oczywistym składnikiem różnego rodzaju studiów literaturoznawczych. Problem pojawia się natomiast, gdy hermeneutykę jako metodę i zespół tez ontologicznych wypracowanych przez Martina Heideggera i jego wielkich następców próbujemy zastosować do celu, określonego jako "rozumienie zjawisk społecznych". Hermeneutyka, która pierwotnie bada teksty, zastosowana do badań procesów społecznych wymaga ujęcia tych procesów w kategoriach sui generis tekstu, nie może więc obejść się bez semiotyki.

• Dostojeństwo uniwersytetu?

  Tom 4 Nr 1 (2011)

  Jak pogodzić interes nauki z wymaganiami rynku pracy i jaką rolę powinno w tym procesie odgrywać państwo? W jaki sposób mamy bronić "dostojeństwa" uniwersytetu, wobec ekspansji modelu uczelni jako swoistego zakładu usługowego oferującego dydaktykę oderwaną od badań, samofinansującego się i zarządzanego przez menedżerów? W niniejszym (czwartym) numerze "Perspektyw Kultury" publikujemy pierwsze refleksje zaproszonych gości - wybitnych uczonych i aktywnych organizatorów życia naukowego. Do problematyki tej, która stanowi wiodący blok niniejszego czwartego numeru z pewnością będziemy jeszcze powracać.

  Otwierając Forum "Perspektyw Kultury" zapraszamy również do zapoznania się ze wszystkimi zamieszczonymi poniżej rozprawami, esejami i innymi stałymi rubrykami naszego pisma.

• Dusza i ciało

  Tom 3 Nr 2 (2010)

  Cielesność to kategoria wszechobecna w kulturze współczesnej, a także jeden z najpopularniejszych ostatnio tematów podejmowanych przez badaczy literatury i sztuki. O cielesności najczęściej pisze się z perspektywy postmodernistycznej, feministycznej, czasem postkolonialnej. Często powraca się do zagadnienia ciała i władzy (Foucault), podejmuje się kwestie granic kulturowych (zagadnienie "abiektu" - Kristevy), metafor cielesnych (m.in. somatyzacja przestrzeni). Raz po raz w badaniach powraca problem inności, obcości i cielesnego wyobcowania, a także choroby jako metafory. Dla porównania problematyka duszy w kulturze współczesnej, dość często spychana jest poza margines zainteresowań. Kategoria duszy (indywidualnej czy zbiorowej), niegdyś tak istotna w kulturze, obecnie stała się zupełnie niemodna; wypiera ją wszechobecne pojęcie tożsamości, która jednak nie jest synonimem duszy.
• Supermarket i antykwariat

  Tom 2 Nr 1 (2010)

  Drugi numer "Perspektyw Kultury" został poświęcony szeroko rozumianej tematyce antykwariatu i supermarketu. Te dwie konkretne instytucje handlowe w naszym ujęciu handlowe stają się ważnymi symbolami. Supermarkety - przestrzeń publiczna odizolowana od przyrody, polityki, religii, miejsce "poza czasem" zawsze takie samo, niezależnie od pory dnia i roku, to niejednokrotnie już wykorzystany symbol zglobalizowanej, kultury "masowej". Na przeciwległym biegunie umieściliśmy antykwariaty - małe, prywatne sklepy ze starymi książkami, grafikami, mapami - zepchnięte na margines handlu, lecz wciąż istniejące, potraktowane przez nas jako swoisty symbol kultury "wysokiej", dziedzictwa historycznego oraz ich miejsca w stylu życia i mentalności współczesnej. Jako metafory odchodzącego w przeszłość życia "na starych zasadach".
  Taka przewrotna symbolika, sugerująca, że miejsce dawnych wartości duchowych i świadomości historycznej jest dziś w antykwariacie, prowokuje dyskusję na temat tendencji społecznych powodujących, że nasze życie codzienne zaczyna się toczyć wokół galerii handlowych, w świecie zakupów i pop-kultury.
• Dobro i zło w kulturze współczesnej

  Tom 1 Nr 1 (2009)

  Pierwszy numer (2009) otwiera ankieta redakcyjna dotycząca problemu Dobra i zła w kulturze współczesnej. Grupie polskich humanistów, zostały zadane pytania dotyczące: stopnia obecności bądź nieobecności kategorii etycznych dobra i zła we współczesnej kulturze masowej i elitarnej, aktualności tezy Allana Blooma, stanowiącej, że we współczesnej kulturze opozycja "dobro - zło" zastępowana jest opozycją "tolerancja - dyskryminacja", zapytano również o prawa badacza kultury do oceny badanych zachowań i wytworów kultury właśnie w kategoriach dobra i zła.