Przywilej czy prawo? O statusie zabawy swobodnej w kontekście współczesnych tendencji rodzicielskich i zjawiska projektowania dzieciństwa
Abstrakt
Przedmiotem opracowania jest status zabawy swobodnej we współczesnych tendencjach rodzicielskich i w zjawisku projektowania dzieciństwa. Celem autorki jest omówienie problemu marginalizowania roli zabawy swobodnej w wychowaniu. Klasyczne teorie zabawy definiują ją przez pryzmat swobodnej, spontanicznej aktywności, która stanowi nieodłączny element dzieciństwa. Współcześnie, w wychowaniu instytucjonalnym, zabawa swobodna ustępuje miejsca nauczaniu przez zabawę, o czym świadczą programy edukacji żłobkowej i przedszkolnej oraz bogata oferta zajęć dodatkowych. Autorka przyjmuje zatem, że środowiskiem, w którym należy rozpatrywać kwestię zabawy swobodnej, jest rodzina. W związku z powyższym w artykule podjęto refleksję nad współczesnymi tendencjami rodzicielskimi oraz nad zjawiskiem projektowania dzieciństwa. Z ich teoretycznej analizy wyłania się obraz zabawy swobodnej jako kategorii nieobecnej we współczesnym dzieciństwie. Autorka dostrzega problem zawłaszczania dziecięcej autonomii i stawia pytanie o prawo dziecka do zabawy w XXI wieku.
Bibliografia
Bakan J. (2013). Dzieciństwo w oblężeniu łatwy cel dla wielkiego biznesu, tłum. H. Jankowska, Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza.
Bakiera L. (2013). Zaangażowane rodzicielstwo – problemy definicyjne, wskaźniki i pomiar, „Społe-czeństwo i Rodzina”, nr 36 (3), s. 16-29.
Bilewicz Kuźnia B. (2015). Zabawa i nauczanie przez zabawę w podstawie programowej i wybranych programach wychowania przedszkolnego, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce”, nr 38/4, s. 13-29. DOI: 10.14632/eetp_38.1
Brzezińska A., Bątkowski M., Kaczmarska D., Włodarczyk A., Zamęcka N. (2011). O roli zabawy w przygotowaniu dziecka do dorosłego życia, „Wychowanie w Przedszkolu”, nr 10, s. 5-13.
Chojak M., Grochowska I., Jurzysta K., Mełgieś M., Karpińska A. (2017). Zabawa jako warunek prawidłowego rozwoju dzieci i przygotowania studentów do zawodu nauczyciela – przykład dobrej praktyki, „Lubelski Rocznik Pedagogiczny”, T. XXXVI, z. 1, s. 235-252. DOI: 10.17951/lrp. 2017.36.1.235
Csikszentmihalyi M. (2008). Flow, New York: HarperCollins.
Dodgson M. (2017). Innovation and Play, „Innovation: Organization & Management”, Vol. 19, NO. 1, s. 86-90. DOI: 10.1080/14479338.2016.1264863.
Hannikainen M., Singer E., Van Oers B. (2013). Promoting Play for a Better Future, „European Early Childhood Education Research Journal”, Vol. 21, No. 2, s. 165-171. DOI: 10.1080/1350293X.2013.789192.
Honoré C. (2011). Pod presją. Dajmy dzieciom święty spokój!, tłum. W. Mitura, Warszawa: Drzewo Babel.
Huizinga J. (2007). Homo ludens, Zabawa jako źródło kultury, Warszawa: Aletheia.
Jegier A. (2016). Czas wolny małych dzieci w świecie realnym i wirtualnym, Warszawa: Difin.
Key E. (1928). Stulecie dziecka, tłum. I. Moszczeńska, Warszawa: Nasza Księgarnia.
Lauwaert M. (2008). Playing Outside the Box – on LEGO Toys and the Changing World of Con-struction Play, „History and Technology”, Vol. 24, No. 3, s. 221-237. DOI: 10.1080/07341510801900300.
Moyles J. (2010). The Excelence of Play, Maidenhead: Open University Press.
Postman N. (2002). Zabawić się na śmierć, tłum. L. Niedzielski, Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza.
Przetacznik-Gierowska M. (1993). Świat dziecka. Aktywność – poznanie – środowisko, Kraków: Wydawnictwo UJ.
Souto-Manning M. (2017). Is Play a Privilege or a Right? And What’s Our Responsibility? On the Role of Play for Equity in Early Childhood Education, „Early Child Development and Care”, Vol. 187, s. 785-787. DOI: 10.1080/03004430.2016.1266588.
Szymanik-Kostrzewska A. (2016). Dziecko jako projekt rodzicielski? Przekonania matek na temat wychowania i ich percepcja zachowań dziecka, Warszawa: Difin.
Trempała J. (2010). Obsesyjna miłość rodziców do dziecka. Przyczynek do dyskusji, „Roczniki Naukowe WSIiE TWP w Olsztynie”, nr 1-2, s. 169-180.
Konwencja o prawach dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. z dnia 23 grudnia 1991 r.).
Podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego, Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 30 maja 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy pro-gramowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z dnia 18 czerwca 2014 r.).
Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, Dz. U. Nr 45, Poz. 235.
Copyright (c) 2019 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
