Zasoby odporności psychicznej dziecka – co wiedzą o nich rodzice i nauczyciele
Abstrakt
Rozwój dziecka i postępy przez nie czynione są przedmiotem żywego zainteresowania bliskich mu dorosłych – rodziców i nauczycieli. Celem prezentowanego badania było poszukiwanie odpowiedzi na pytanie o wiedzę rodziców i nauczycieli dziecka w wieku przedszkolnym na temat jego odporności psychicznej. Była ona zdefiniowana jako czynniki ochronne – inicjatywa, samokontrola i przywiązanie oraz czynniki ryzyka w postaci zachowań niepokojących. Uczestnikami badania byli rodzice i nauczyciele 335 dzieci w wieku 2-6 lat. W badaniu wykorzystano skalę obserwacyjną DECA (The Devereux Early Childhood Assessment) przeznaczoną dla dzieci w wieku od 2,0 lat do 5 lat i 11 miesięcy. Narzędzie składa się z 37 pozycji, wypełniane jest przez rodziców dziecka oraz jego nauczyciela przedszkolnego. Uzyskane wyniki wykazały różnice w zakresie oceny przez dorosłych zarówno czynników ochronnych, jak i czynników ryzyka: matki oceniły najwyżej inicjatywę dzieci, wyższe wymagania w zakresie samokontroli dzieci zaobserwowano u ojców w porównaniu z matkami i nauczycielami. Przywiązanie jako trzeci czynnik ochronny zostało ocenione wyżej przez rodziców niż przez nauczyciela. Nauczyciele zauważyli istotnie mniej zachowań trudnych u dzieci niż matki. W zakresie zachowań niepokojących stwierdzono tendencję nauczycieli do spostrzegania chłopców w sposób stereotypowy jako mniej grzecznych niż dziewczynki. Okazało się, że wiedza matek, ojców i nauczycieli na temat zasobów odporności psychicznej dziecka różni się w istotny sposób. Może to także wynikać z odmiennego zachowania dziecka w środowisku przedszkolnym i domowym oraz z wpływu czynników społecznych.
Bibliografia
Ahnert L. (2010). Wieviel Mutter braucht ein Kind? Bindung- Bildung- Betreuung: öffentlich und privat, Heidelberg: Spektrum, Akademischer Verlag.
Ansari A., Winsler A. (2014). Montessori Public School Pre-K Programs and the School Readiness Low Income Black and Latino Children, „Journal of Educational Psychology”, nr 4(106), s. 1066-1079.
Birch S., Ladd G. (1997). The Teacher – Child Relationship and Children’s Early School Adjustment, „Journal of School Psychology”, nr 35, s. 61-69.
Buchanan C., Eccles J., Flanagan C., Midgley C., Feldlaufer H., Harold R. (1990). Parents’ and Teacher’sBeliefs about Adolescents: Effects of Sex and Experience, „Journal of Youth and Adolescence”, nr 19, s. 363-394.
Constantine N., Benard B., Diaz M. (1999). Measuring Protective Factors and Resilience Traits in Youth: The Healthy Kids Resilience Assessment, „ American Psychologist”, nr 55, s. 647-654.
Daniels D.H., Kalkman D., McCombs B. (2001). Young Children’s Perspectives on Learning and Teacher Practices in Different Classroom Contexts, „Early Education and Development”, nr 12, s. 253-273.
Daniels D.H., Shumow L. (2003). Child Development and Classroom Teaching: a Review of the Literature and Implications for Educating Teachers, „Applied Developmental Psychology”, nr 23, s. 495-526.
Fefer S., Lauterbach A. (2017). Supporting Diverse Learners through Family-School Partnership: Perspectives from Parents and Educators. Sixth ENSEC (European Network for Social and Emotional Competence) Conference, Theme: Diversity, 7-9 June 2017. Stockholm, Sweden.
Fergus S., Zimmerman M.A. (2005). Adolescent Resilience: A Framework for Understanding Healthy Development in the Face of Risk, „Annual Review of Public Health”, nr 26, s. 399-419.
Fröhlich-Gildhoff K., Dörner T., Rönnau M. (2007/12). Prävention und Resilienzförderung in Kindertagseinrichtungen, München, Basel: Ernst Reinhardt.
Garbula J.M. (2009). Dzieci wobec stereotypów płci, „Forum Oświatowe”, nr 1(40), s. 53-89.
Garmezy N. (1971). Vulnerability Research and the Issue of Primary Prevention, „American Journal of Orthopsychiatry”, nr 41, s. 101-116.
Garmezy N. (1983). Stressors of childhood, [w:] N. Garmezy, M. Rutter (red.) i Center for Advanced Study in the Behavioral Sciences, Inc., Stress, Coping, and Development In Children, Baltimore, MD, US: Johns Hopkins University Press, s. 43-84.
Grotberg E. (2000). Zwiększanie odporności psychicznej, wzmacnianie sił duchowych, tłum. M. Karwowska-Struczyk, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Heszen I., Sęk H. (2007). Psychologia zdrowia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Junik W. (red.). (2011). Resilience: teoria – badania – praktyka, Warszawa: Parpamedia.
Kaczmarek Ł. (2011). Skala Sprężystości Psychicznej – polska adaptacja Ego Resiliency Scale, „Czasopismo Psychologiczne”, nr 17, s. 263-265.
Kärkkäinen R. (2011). Doing Better? Children’s and Their Parents’ and Teachers’ Perceptions of the Malleability of the Child’s Academic Competences. Dissertations in Education, „Humanities and Theology”, nr 14, Joensuu: University of Eastern Finland.
Katz L. (1997). Child Development Knowledge and Teachers of Young Children, Champaign IL: ERIC Publications.
Kawecki I. (2013). Wiedza i umiejętności początkującego nauczyciela w świetle poglądów Lindy Darling-Hammond, „Debata Edukacyjna”, nr 6, s. 88-96.
Kielar-Turska M. (1997). Orientacja dorosłych w rozwoju dziecka, [w:] W. Pilecka, M. Kliś (red.), Funkcje psychologii w dobie przemian społeczno-kulturowych w Polsce, Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP, s. 9-20.
Knap-Stefaniuk A. (2017). Wyzwania we współczesnej edukacji – znaczenie wiedzy z zakresu psychologii rozwojowej, nowe role nauczyciela i kształcenie dorosłych, „Kwartalnik Naukowy Uczelni Vistula”, nr 2(55), s. 197-213.
Kristoffersen J.H.G., Smith N. (2015). Gender Differences in Behavioral Problems and School Outcomes, „Journal of Economic Behavior and Organization”, nr 115, s. 75-93.
LeBuffe, P.A., Naglieri, J.A. (1999). The Devereux Early Childhood Assessment (DECA): Ameasure of Within-child Protective Factors in Preschool Children, „National Head Start Association Dialog”, 3, 75-80.
LeBuffe P.A., Shapiro V.B. (2004). Lending “strength” to the Assessment of Preschool Social-emotional Health, „The California School Psychologist”, nr 9, s. 51-61.
Luthar S.S. (1991). Vulnerability and Resilience: A Study of High-risk Adolescents, „Child Development”, nr 62, s. 600-616.
Masten A. (2001). Ordinary Magic. Resilience Process in Development, „American Psychologist”, nr 56(3), s. 227-238.
Masten A., Obradović J. (2006). Competence and Resilience in Development, „Annals of the New York Academy of Sciences”, nr 1094, s. 13-27.
Ogg J.A., Brinkman T.M., Dedrick R.F., Carlson J.S. (2010). Factor Structure and Invariance Across Gender of the Devereux Early Childhood Assessment Protective Factor Scale, „School Psychology Quarterly”, nr 25(2), d. 107-118.
Ogińska-Bulik N., Juczyński Z. (2011). Prężność u dzieci i młodzieży: charakterystyka i pomiar – polska skala SPP-18, „Polskie Forum Psychologiczne”, nr 16(1), s. 7-28.
Okagaki L., Sternberg R.J. (1993). Parental Beliefs and Children’s School Performance, „Child Development”, nr 64(1), s. 36-56.
Oliva A., Palacios J. (1992). Ideas de los Profesores sobre la Education y el Desarrollo [Teacher’s Ideas onEeducation and Development], Sevilla: Universida de Sevilla. Psicologia.
Olsson C.A., Bond L., Burns J.M., Vella-Brodrick D.A., Sawyer S.M. (2003). Adolescent Resilience: a Concept Analysis, „Journal of Adolescence”, nr 26, s. 1-11.
Pianta R., Sternberg M. (1992). Teacher – Child Relationship and the Process of Adjusting to School, [w:] W. Damon, R. Pianta (red.), Beyond the Parent: the Rrole of other Adults in Children’s Lives: Vol. 57. New Directions for Child Development, San Francisco: Jossey-Bass, s. 61-79.
Rahmawati A., Tarias M.M.W., Nawangsari N.A.F. (2018). Children’s School Readiness Based on Teachers’ and Parents’ Perceptions, „International Journal of Pedagogy and Teacher Education”, nr 2(1), s. 201-212.
Rutter M. (2006). Implications of Resilience Concepts for Scientific Understanding, „Annals of the New York Academy of Sciences”, nr 1094, s. 1-12.
Sawyer A.C.P, Miller-Lewis L.R., Searle A.K., Sawyer M.G., Lynch J.W. (2015). Is Greater Improvement in Self-regulation Associated with Fewer Behavioral Problems Later in Childhood?, „Developmental Psychology”, nr 51(12), s. 1740-1755.
Sikorska I. (2016). Odporność psychiczna w okresie dzieciństwa, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Sikorska I., Sajdera J., Paluch-Chrabąszcz M. (2017). Dzielne Dzieci! Jak wspierać odporność psychiczną dziecka w wieku przedszkolnym, Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne.
Szada-Borzyszkowska J. (2008). Sytuacja dziecka zdolnego w szkole, [w:] M. Wróblewska (red.), Kształcenie i promowanie uczniów zdolnych, Białystok: Trans Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie, s. 90-99.
Werner E.E., Smith R.S. (1992). Overcoming the Odds: High Risk Children from Birth to Adulthood, Ithaca: Cornell University Press.
Werner E.E., Smith R.S. (2001). Journeys from Childhood to Midlife: Risk, Resilience, and Recovery, Ithaca: Cornell University Press.
Wustmann C. (2004). Resilienz: Widerstandsfähigkeit von Kindern in Tageseinrichtungen fördern, Weinheim, Basel: Beltz.
Copyright (c) 2019 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
