Spotkanie dziecka z kulturą audiowizualną: obraz konstytuujący się w rodzicielskim dyskursie o dziecięcej codzienności
Abstrakt
Tekst dotyczy problematyki obecności kultury audiowizualnej w codzienności dziecka widzianej z perspektywy rodziców. Oglądaniu telewizji czy innych mediów ekranowych dzieci poświęcają wiele czasu. Rzeczywistość medialna, oferując zróżnicowane treści i formy przekazu, łatwość odbioru; ludyczność jest atrakcyjna dla dzieci. Audiowizualne doświadczanie świata nie pozostaje bez znaczenia dla rozwijającej się kompetencji kulturowej. Rodzice, kierując się troską o dziecko, zazwyczaj regulują dostępność mediów, angażują się w rodzinną edukację medialną. Mogą przyjmować zróżnicowane role: aktywnie wprowadzać w kulturę ekranu lub pozwalać na samotne, wielogodzinne obcowanie z nią. W odwołaniu do wyników badań własnych opisano sposoby postrzegania przez rodziców telewizji obecnej w codzienności dziecka. Założono, że znaczenia nadawane rzeczywistości medialnej przez rodziców wyznaczają doświadczenia gromadzone przez dziecko. Analizie poddano treść wypowiedzi udostępnianych na internetowych forach dyskusyjnych. Miało to na celu odtworzenie rodzaju ram pojęciowych posiadanych przez rodziców, za pomocą których konceptualizują konteksty funkcjonowania telewizji w dziecięcej codzienności. Poszukiwano odpowiedzi na pytania, jakie obszary kultury ekranu udostępniają dziecku w wieku przedszkolnym rodzice oraz jakie mogą być motywy podejmowanych wyborów. Analiza ujawniła sposoby interwencji rodziców w oglądanie telewizji przez dzieci oraz znaczenia przypisywane praktykom uznawanym za celowe w organizowaniu kontaktu z telewizją. W dyskusji otrzymane wyniki odniesiono do problemu umiejscawiania dziecka w codziennych praktykach dorosłych.
Bibliografia
Berger P.L.; Luckmann T. (2010). Społeczne tworzenie rzeczywistości. Traktat z socjologii wiedzy; tłum. J. Niżnik; Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bogunia-Borowska M. (2008). Codzienność życia społecznego – wyzwania dla socjologii XXI wieku; [w:] P. Sztompka; M. Bogunia-Borowska (red.); Socjologia codzienności; Kraków: Wydawnictwo Znak; s. 53-93.
Bogunia-Borowska M. (2019). Kamil czyli historia dojrzewania z nowymi mediami. Analiza krytycznej i kreatywnej postawy wobec mediów i kultury konsumpcyjnej; [w:] M. Bogunia-Borowska (red.); Współczesny świat dziecka. Media i konsumpcja; Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; s. 13-26.
Buckingham D. (2008). Nowe media – nowe postaci dzieciństwa? Zmieniające się środowisko kulturowe dzieci w erze technologii cyfrowej; [w:] M. J. Kehily (red.); Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem; tłum. M. Kościelniak; Warszawa: Wydawnictwo WAM; s. 151-169.
Chyła W. (1999). Kultura audiowizualna. W stulecie ekranu w kulturze; Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Czerepaniak-Walczak M. (2011). „Świat życia” jako kategoria pedagogiczna; „Przegląd Pedagogiczny”; nr 1(25); s. 152-168.
Grzeszczyk E. (2009). Jak pochwycić rozmówcę w sieci; czyli wywiady przeprowadzane przez Internet jako technika socjologii jakościowe użyteczna w badaniu życia codziennego; [w:] M. Bogunia-Borowska (red.); Barwy codzienności. Analiza socjologiczna; Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar; s. 322-340.
Hawarth D. (2008). Dyskurs; tłum. A. Gąsior-Niemiec; Warszawa: Oficyna Naukowa.
Hopfinger M. (2002). Wprowadzenie; [w:] M. Hopfinger (red.); Nowe media w komunikacji społecznej w XX wieku. Antologia; Warszawa: Oficyna Naukowa; s. 9-22.
Izdebska J. (2007). Dziecko w świecie mediów elektronicznych: niepokoje i nadzieje; Białystok: Trans Humana.
Juza M. (2007). Wiedza ekspercka a mądrość zbiorowa w komunikacji internetowej; „Studia Socjologiczne”; nr 3; s. 37-58.
Kołodziejczyk A. (2003). Dziecięca koncepcja fikcji; czyli co jest „na niby” w telewizji; Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kövecses Z. (2011). Język; umysł; kultura. Praktyczne wprowadzenie; tłum. A. Kowalcze-Pawlik; M. Buchta; Kraków: Universitas.
Kubicka D.; Kołodziejczyk A. (2007). Psychologia wpływu mediów. Wybrane teorie; metody; badania; Kraków: Impuls.
Lemish D. (2008). Dzieci i telewizja. Perspektywa globalna; tłum. A. Sadza; Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Łaciak B. (1998). Świat społeczny dziecka; Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Ogonowska A. (2014). Edukacja telewizyjna jako forma edukacji kulturowej (ujęcie psychokulturowe); „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis”; Studia de Cultura VI; nr 168; s. 68-79.
Pulak I. (2018). Zabawki w cyfrowym świecie – implikacje edukacyjne; „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce”; t. 13; nr 3(49); s. 189-201; DOI: 10.35765/eetp.2019.1453.01.
van Dijk T.A. (2001). Badania nad dyskursem; [w:] T.A. van Dijk (red.); Dyskurs jako struktura i proces; tłum. G. Grochowski; Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN; s. 9-44.
Valkenburg P.M.; van der Voort H.A. (1995). The influence of television on children’s day dreaming styles: a one-year panel study; [w:] P.M. Valkenburg (red.); The impact of television on children’s imagination; Leiden: Center for Child and Media Studies; s. 127-150.
Wilk E. (2008). Wstęp; [w:] E. Wilk; I. Kolasińska-Pasterczyk (red.); Nowa audiowizualność – nowy paradygmat kultury; Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Kraków; s. 7.
Zwiernik J. (2002). Różne wymiary dziecięcej codzienności; [w:] D. Waloszek (red.); Nowe stulecie dziecka; Zielona Góra: ODN; s. 161-169.
Zwiernik J. (2005). „Globalny dzieciak”; [w:] J. Bińczycka; B. Smolińska-Theiss (red.); Wymiary dzieciństwa. Problemy dziecka i dzieciństwa w zmieniającym się społeczeństwie; Kraków: Impuls; s. 188-193.
Hopfinger M. (1992). Literatura w kulturze audiowizualnej; „Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej”; LXXXIII; 1992; z. 1; s. 98-113. http://bazhum.muzhp.pl/czasopismo/8/?idno=11592 (dostęp: 10.12.2019).
Copyright (c) 2020 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
