Spotkanie dziecka z kulturą audiowizualną: obraz konstytuujący się w rodzicielskim dyskursie o dziecięcej codzienności

Słowa kluczowe: codzienność dzieci, dyskurs rodzicielski, forum internetowe, kompetencje telewizyjne, kultura audiowizualna

Abstrakt

Tekst dotyczy problematyki obecności kultury audiowizualnej w codzienności dziecka widzianej z perspektywy rodziców. Oglądaniu telewizji czy innych mediów ekranowych dzieci poświęcają wiele czasu. Rzeczywistość medialna, oferując zróżnicowane treści i formy przekazu, łatwość odbioru; ludyczność jest atrakcyjna dla dzieci. Audiowizualne doświadczanie świata nie pozostaje bez znaczenia dla rozwijającej się kompetencji kulturowej. Rodzice, kierując się troską o dziecko, zazwyczaj regulują dostępność mediów, angażują się w rodzinną edukację medialną. Mogą przyjmować zróżnicowane role: aktywnie wprowadzać w kulturę ekranu lub pozwalać na samotne, wielogodzinne obcowanie z nią. W odwołaniu do wyników badań własnych opisano sposoby postrzegania przez rodziców telewizji obecnej w codzienności dziecka. Założono, że znaczenia nadawane rzeczywistości medialnej przez rodziców wyznaczają doświadczenia gromadzone przez dziecko. Analizie poddano treść wypowiedzi udostępnianych na internetowych forach dyskusyjnych. Miało to na celu odtworzenie rodzaju ram pojęciowych posiadanych przez rodziców, za pomocą których konceptualizują konteksty funkcjonowania telewizji w dziecięcej codzienności. ­Poszukiwano odpowiedzi na pytania, jakie obszary kultury ekranu udostępniają dziecku w wieku przedszkolnym rodzice oraz jakie mogą być motywy podejmowanych wyborów. Analiza ujawniła sposoby interwencji rodziców w oglądanie telewizji przez dzieci oraz znaczenia przypisywane praktykom uznawanym za celowe w organizowaniu kontaktu z telewizją. W dyskusji otrzymane wyniki odniesiono do problemu umiejscawiania dziecka w codziennych praktykach dorosłych.

Bibliografia

Berger P.L.; Luckmann T. (2010). Społeczne tworzenie rzeczywistości. Traktat z socjologii wiedzy; tłum. J. Niżnik; Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Bogunia-Borowska M. (2008). Codzienność życia społecznego – wyzwania dla socjologii XXI wieku; [w:] P. Sztompka; M. Bogunia-Borowska (red.); Socjologia codzienności; Kraków: Wydawnictwo Znak; s. 53-93.

Bogunia-Borowska M. (2019). Kamil czyli historia dojrzewania z nowymi mediami. Analiza krytycznej i kreatywnej postawy wobec mediów i kultury konsumpcyjnej; [w:] M. Bogunia-Borowska (red.); Współczesny świat dziecka. Media i konsumpcja; Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; s. 13-26.

Buckingham D. (2008). Nowe media – nowe postaci dzieciństwa? Zmieniające się środowisko kulturowe dzieci w erze technologii cyfrowej; [w:] M. J. Kehily (red.); Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem; tłum. M. Kościelniak; Warszawa: Wydawnictwo WAM; s. 151-169.

Chyła W. (1999). Kultura audiowizualna. W stulecie ekranu w kulturze; Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.

Czerepaniak-Walczak M. (2011). „Świat życia” jako kategoria pedagogiczna; „Przegląd Pedagogiczny”; nr 1(25); s. 152-168.

Grzeszczyk E. (2009). Jak pochwycić rozmówcę w sieci; czyli wywiady przeprowadzane przez Internet jako technika socjologii jakościowe użyteczna w badaniu życia codziennego; [w:] M. Bogunia-Borowska (red.); Barwy codzienności. Analiza socjologiczna; Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar; s. 322-340.

Hawarth D. (2008). Dyskurs; tłum. A. Gąsior-Niemiec; Warszawa: Oficyna Naukowa.

Hopfinger M. (2002). Wprowadzenie; [w:] M. Hopfinger (red.); Nowe media w komunikacji społecznej w XX wieku. Antologia; Warszawa: Oficyna Naukowa; s. 9-22.

Izdebska J. (2007). Dziecko w świecie mediów elektronicznych: niepokoje i nadzieje; Białystok: Trans Humana.

Juza M. (2007). Wiedza ekspercka a mądrość zbiorowa w komunikacji internetowej; „Studia Socjologiczne”; nr 3; s. 37-58.

Kołodziejczyk A. (2003). Dziecięca koncepcja fikcji; czyli co jest „na niby” w telewizji; Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Kövecses Z. (2011). Język; umysł; kultura. Praktyczne wprowadzenie; tłum. A. Kowalcze-Pawlik; M. Buchta; Kraków: Universitas.

Kubicka D.; Kołodziejczyk A. (2007). Psychologia wpływu mediów. Wybrane teorie; metody; badania; Kraków: Impuls.

Lemish D. (2008). Dzieci i telewizja. Perspektywa globalna; tłum. A. Sadza; Kraków: ­Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Łaciak B. (1998). Świat społeczny dziecka; Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

Ogonowska A. (2014). Edukacja telewizyjna jako forma edukacji kulturowej (ujęcie psychokulturowe); „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis”; Studia de Cultura VI; nr 168; s. 68-79.

Pulak I. (2018). Zabawki w cyfrowym świecie – implikacje edukacyjne; „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce”; t. 13; nr 3(49); s. 189-201; DOI: 10.35765/eetp.2019.1453.01.

van Dijk T.A. (2001). Badania nad dyskursem; [w:] T.A. van Dijk (red.); Dyskurs jako struktura i proces; tłum. G. Grochowski; Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN; s. 9-44.

Valkenburg P.M.; van der Voort H.A. (1995). The influence of television on children’s day dreaming styles: a one-year panel study; [w:] P.M. Valkenburg (red.); The impact of television on children’s imagination; Leiden: Center for Child and Media Studies; s. 127-150.

Wilk E. (2008). Wstęp; [w:] E. Wilk; I. Kolasińska-Pasterczyk (red.); Nowa audiowizualność – nowy paradygmat kultury; Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Kraków; s. 7.

Zwiernik J. (2002). Różne wymiary dziecięcej codzienności; [w:] D. Waloszek (red.); Nowe stulecie dziecka; Zielona Góra: ODN; s. 161-169.

Zwiernik J. (2005). „Globalny dzieciak”; [w:] J. Bińczycka; B. Smolińska-Theiss (red.); Wymiary dzieciństwa. Problemy dziecka i dzieciństwa w zmieniającym się społeczeństwie; Kraków: Impuls; s. 188-193.

Hopfinger M. (1992). Literatura w kulturze audiowizualnej; „Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej”; LXXXIII; 1992; z. 1; s. 98-113. http://bazhum.muzhp.pl/czasopismo/8/?idno=11592 (dostęp: 10.12.2019).

Opublikowane
2020-05-12
Jak cytować
Grochowalska, M. (2020). Spotkanie dziecka z kulturą audiowizualną: obraz konstytuujący się w rodzicielskim dyskursie o dziecięcej codzienności. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 15(1(55), 9-22. https://doi.org/10.35765/eetp.2020.1555.01