(Nie)obecność partnerstwa poznawczego w edukacji wczesnoszkolnej. Komunikat z badań
Abstrakt
Jednym z kluczowych czynników warunkujących przygotowanie dziecka do wyzwań, jakie stawia przed nim dynamicznie zmieniająca się rzeczywistość, jest partnerstwo poznawcze w edukacji. Głównym celem artykułu jest przedstawienie wyników wstępnych badań jakościowych nad sposobami rozumienia partnerstwa poznawczego przez nauczycieli klas I–III szkoły podstawowej oraz znaczenia, jakie mu przypisują we własnej praktyce szkolnej. W badaniu zastosowano metodę indywidualnego wywiadu otwartego.
Na podstawie uzyskanych wyników badań można stwierdzić, że w ocenie badanych partnerstwo poznawcze jest możliwe, a nawet konieczne w edukacji wczesnoszkolnej. Z deklaracji nauczycieli wynika, że partnerstwo poznawcze jest obecne w ich działaniach edukacyjnych, lecz niemożliwe w pełni do realizacji ze względu na cechy rozwoju poznawczego dzieci w młodszym wieku szkolnym. Zdecydowana większość respondentów dokonując wyjaśnienia omawianego pojęcia skoncentrowała się w swoich wypowiedziach przede wszystkim na aspekcie intelektualnym partnerstwa poznawczego, rzadziej natomiast podkreślano znaczenie relacji społecznych między nauczycielem i uczniem/uczniami w procesie dochodzenia do wiedzy. Wyjaśniając pojęcie partnerstwa poznawczego badani nauczyciele najczęściej koncentrowali się jednostronnie albo na działaniach nauczyciela, albo na czynnościach dziecka, które wskazują na partnerstwo poznawcze. Znacznie rzadziej ujawniło się rozumienie omawianego pojęcia jako układu relacji między podmiotami kształcenia, które współdecydują o przebiegu i efektach procesu kształcenia. Uzyskane wyniki stanowią przyczynek do prowadzenia dalszych pogłębionych badań, zwłaszcza w odniesieniu miejsca i sposobu realizacji idei partnerstwa poznawczego w praktyce edukacji wczesnoszkolnej.
Bibliografia
Babbie E. (2008). Podstawy badań społecznych, trans. W. Betkiewicz et al., Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bałachowicz J. (2017). Edukacja wczesnoszkolna w procesie zmiany. Dyskurs standardów czy dyskurs wartości?, “Lubelski Rocznik Pedagogiczny”, vol. 36, no. 1, pp. 11–27.
Bruner J. (2006). Kultura edukacji, trans. T. Brzostowska-Tereszkiewicz, Kraków: Universitas.
Brzezińska A. (2008). Nauczyciel jako organizator społecznego środowiska uczenia się, [in:] E. Filipiak (ed.), Rozwijanie zdolności uczenia się. Wybrane konteksty i problemy, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, pp. 35–50.
Corsaro W. (2015). The sociology of childhood, Los Angeles (CA): Sage.
Doroszewski W. (2000). Słownik języka polskiego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Dumont H., Istance D., Benavides F. (eds.) (2013). Istota uczenia się. Wykorzystanie wyników badań w praktyce, trans. Z. Janowska, Warszawa: ABC a Wolters Kluwer business.
Filipiak E. (2008). Uczenie się w klasie szkolnej w perspektywie socjokulturowej, [in:] E. Filipiak (ed.), Rozwijanie zdolności uczenia się. Wybrane konteksty i problemy, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielskiego, pp. 82–98.
Grochowalska M. (2012). Przyszli nauczyciele wczesnej edukacji wobec dyskursywności pedagogiki, [in:] J. Bałachowicz, A. Szkolak (eds.), Z zagadnień profesjonalizacji nauczycieli wczesnej edukacji w dobie zmian, Kraków: Wydawnictwo Libron, pp. 11–26.
Jurgiel A. (2009). O możliwościach poznawczych fenomenografii, “Pedagogika Kultury”, vol. 5, pp. 97–104.
Klus-Stańska D. (2008). Między wiedzą a władzą. Dziecięce uczenie się w dyskursach pedagogicznych, [in:] E. Filipiak (ed.), Rozwijanie zdolności uczenia się. Wybrane konteksty i problemy, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, pp. 59–73.
Klus-Stańska D. (2009a). Dyskursy pedagogiki wczesnoszkolnej, [in:] D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska (eds.), Pedagogika wczesnoszkolna. Dyskursy, problemy, rozwiązania, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, pp. 25–78.
Klus-Stańska D. (2009b). Od niechęci wobec dziecięcej samodzielności myślenia do przekazu fikcji społecznej, czyli edukacja dla niekompetencji, “Studia Pedagogiczne. Problemy Społeczne, Edukacyjne i Artystyczne” 2009, vol. 18, pp. 15–29.
Klus-Stańska (2019). Wiedza osobista uczniów jako punkt zwrotny w teorii i praktyce dydaktycznej, “Kwartalnik Pedagogiczny”, vol. 64, no. 1(251), pp. 7–20.
Kocór M. (2018). Partnerstwo edukacyjne w szkole, “Edukacja – Technika – Informatyka”, no. 2(24), pp. 266–272.
Lemańska-Lewandowska E. (2013). Nauczyciele a dyscyplina w klasie szkolnej. Przekonania – Strategie – Kierunki zmian, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Lewowicki T. (1994). Przemiany oświaty: szkice o ideach i praktyce edukacyjnej, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Męczkowska A. (2002). Od świadomości nauczyciela do konstrukcji świata społecznego. Nauczycielskie koncepcje wymagań dydaktycznych a problem rekonstrukcji kompetencji ucznia, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Mendel M. (2009). Nauczyciel z uczniem, rodzicami i lokalną społecznością. Koncepcje partnerstwa edukacyjnego, [in:] D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska (eds.), Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, pp. 186–223.
Michalak R. (2011). Poznawanie świata przyrody jako kontekst rozwoju kompetencji poznawczych trzecioklasistów, [in:] H. Sowińska (ed.), Dziecko w szkolnej rzeczywistości. Założony a rzeczywisty obraz edukacji elementarnej, Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, pp. 129–170.
Milerski B., Śliwerski B. (eds.) (2000). Pedagogika. Leksykon, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Nelson K. (2007). Young minds in social worlds: Experience, meaning, and memory, Cambridge (MA): Harvard University Press.
Neuman W.L. (1994). Social research methods: Qualitative and quantitative approaches, Boston (MA): Allyn and Bacon.
Nowak J. (2007). Nauczyciel – mentor czy facylitator?, [in:] E. Sałata, S. Ośko (eds.), Współczesne problemy pedeutologii i edukacji, Radom: Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, pp. 54–58.
Nowak-Łojewska A. (2017). Dziecięce konstrukcje świata w rozmowach z dorosłymi, “Problemy Wczesnej Edukacji”, no. 1(36), pp. 54–64.
Obuchowski K. (2004). Kody umysłu i emocje, Łódź: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej.
Ordon U., Gębora A.K. (2017). Partnerskie relacje rodziny i szkoły w tworzeniu optymalnych warunków procesu edukacji, “Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna”, vol. 5, no. 1(9), pp. 57–64.
Pikul-Białecka M. (2012). Narodziny i rozwój refleksji nad myśleniem, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Robinson K., Aronica L. (2012). Uchwycić żywioł. O tym, jak znalezienie pasji zmienia wszystko, trans. A. Baj, Kraków: Wydawnictwo Element.
Silverman D. (2008). Interpretacja danych jakościowych. Metody analizy rozmowy, tekstu i interakcji, trans. M. Głowacka-Grajper, J. Ostrowska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Szymczak M. (1979). Słownik języka polskiego, vol. 2, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Uszyńska-Jarmoc J. (2007). Od twórczości potencjalnej do autokreacji w szkole, Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana.
Uszyńska-Jarmoc J. (2018). Komu sprzyja szkoła? Różnice w rozwoju kompetencji poznawczych i społecznych dzieci w młodszym wieku szkolnym, “Psychologia Rozwojowa”, vol. 13, no. 2, pp. 85–100.
Zwiernik J. (2015). Podejścia badawcze w poznawaniu wiedzy dziecka, “Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, vol. 18, no. 1(69), pp. 81–103.
Copyright (c) 2021 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
