Rola rodziców w rozbudzaniu postaw czytelniczych dziecka w kontekście czasu wolnego
Abstrakt
Celem opracowania jest próba umiejscowienia problematyki i znaczenia wczesnych doświadczeń czytelniczych w przestrzeni czasu wolnego dzieci w wieku przedszkolnym. Czas wolny małego dziecka jest kategorią specyficzną, niemieszczącą się w standardowych i ogólnych definicjach zjawiska. Dominującą i najbardziej naturalną formą czasu wolnego dziecka w wieku przedszkolnym jest zabawa, która poza radością i przyjemnością powinna mieć również walory edukacyjne, przyczyniając się do rozwijania motywacji, poczucia własnej wartości, pewności siebie oraz zdobywania nowych doświadczeń, w celu jak najlepszego przygotowania dziecka do czekających go wyzwań i obowiązków związanych z rozpoczęciem edukacji formalnej. W niniejszym opracowaniu szczególną uwagę zwrócono na wykorzystanie przestrzeni czasu wolnego do inicjowania wczesnych zachowań czytelniczych dziecka. Czytanie jest zarówno jedną z najważniejszych w perspektywie całego życia, jak i najtrudniejszych do opanowania umiejętności, będącą jednocześnie kluczowym czynnikiem sukcesu edukacyjnego oraz życiowego. Bazą dla rozwoju umiejętności czytania jest odpowiednia postawa i motywacja, niebędące zjawiskami samorzutnymi, ale wymagające rozbudzenia, podtrzymywania oraz wzmacniania od najwcześniejszych lat życia dziecka. Interakcje społeczne w środowisku rodzinnym, bogactwo i różnorodność doświadczeń związanych z czytaniem może przyczynić się do rozwoju silnej wewnętrznej motywacji oraz pozytywnej postawy czytelniczej typu „chcę” zamiast „muszę”. Z tego względu istotne wydaje się odpowiednie aranżowanie i organizowanie czasu wolnego (zabawy) dziecka, w którym główna rola przypada rodzicom.Bibliografia
Bajorek A., Wychowawcze walory lektury dla dzieci, [w:] Problemy kształcenia literackiego w edukacji wczesnoszkolnej, red. J. Kida, Wyd. WSP, Rzeszów 1997.
Baker L., Scher D., Beginning readers’ motivation for reading in relation to parental beliefs and home reading experiences, „Reading Psychology” 23(2002)4.
Baker L., Scher D., Mackler K., Home and family influences on motivations for reading, „Educational Psychologist” 32(1997)2.
Baluch A., Dziecko i świat przedstawiony, czyli tajemnice dziecięcej lektury, Wyd. Wacław Bagiński i Synowie, Wrocław 1994.
Bee H., Psychologia rozwoju człowieka, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 2004.
Biedroń M., Realizacja funkcji rodziny w kontekście globalnych przemian socjokulturowych, [w:] Rodzina we współczesności, red. A. Ładżyński, Oficyna Wydawnicza Atut, Warszawa 2009.
Brejnak W., Rola rodziny w przygotowaniu dziecka do nauki czytania i pisania, „Życie Szkoły” 59(2005)2.
Burtowy M., Kształtowanie umiejętności czytania na poziomie edukacji elementarnej, „Annales Paedagogicae Nova Sandes – Presoves” (2007)1.
Chymkowski R., Koryś I., Dawidowicz-Chymkowska O., Społeczny zasięg książki w Polsce w 2012 r. Raport z badań, (2012), http://www.bn.org.pl/download/document/1362741578.pdf (dostęp: 31.01.2014).
Filipiak E., Dziecko i książka – o intymnej naturze spotkań, „Problemy Wczesnej Edukacji” 4(2006)2.
Gryniuk-Toruń I., Czytanie jako klucz do świata, „Psychologia w Szkole” 30(2011)2.
Jacewicz A., Rola nauczyciela w rozwijaniu czytelnictwa małych dzieci, [w:] Edukacja czytelnicza wyzwaniem współczesnej pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej, red. A. Jakubowicz-Bryx, Wyd. Uniwersystetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2011.
Jakubowicz-Bryx A., Początkowa nauka czytania i pisania, „Życie
Szkoły” 64(2009)8.
Jastrząb J., Pielęgnujmy umiejętności czytania ze zrozumieniem,
„Wychowanie na co Dzień” 148/149(2006)1/2.
Jurewicz M., Poziom czytania ze zrozumieniem – uwarunkowania
środowiskowe, „Nowa Szkoła” 62(2006)3.
Kida J., Funkcje literatury dla dzieci i młodzieży, [w:] Problemy kształcenia literackiego w edukacji wczesnoszkolnej, red. J. Kida, Wyd. WSP, Rzeszów 1997.
Kida J., W kręgu zagadnień kształcenia i wychowania uczniów poprzez literaturę i sztukę, [w:] W pobliżu literatury dziecięcej, red. A. Ungeheuer-Gołąb, Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2008.
Kielar-Turska M., Średnie dzieciństwo – wiek przedszkolny, [w:] Psychologia rozwoju człowieka, podręcznik akademicki, red. J. Trempała, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2011.
Kiełbasa M., Kształtowanie umiejętności czytania dzieci sześcioletnich, „Annales Pedagogika Nova Sandes – Presoves” (2007)1.
Kliś M., Psychologiczne koncepcje umiejętności czytania ze zrozumieniem, „Państwo i Społeczeństwo” 4(2004)1.
Konior-Węgrzynowa H., Trudna sztuka czytania (cz. 4), Pożytki z zabawy płynące, „Psychologia w Szkole” 30(2011)2.
Kośmider R., Nauka czytania w przedszkolu, „Nauczyciel i Szkoła”
/25(2004)3/4.
Logan S., Johnston R., Gender differences in reading ability and attitudes: Examining where these differences lie, „Journal of Research in Reading” 32(2009)2.
Martinez R. S., Aricak O. T., Jewell J., Influence of reading attitude on reading achievement: A test of the temporal interaction model, „Psychology in the Schools” 45(2008)10.
Martuszewska M., Początki edukacji literackiej dziecka, [w:] W pobliżu literatury dziecięcej, red. A. Ungeheuer-Gołąb, Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2008.
OECD, PISA 2009 Results: What students know and can do (Volume I), (2010), http://dx.doi.org/10.1787/9789264091450-en (dostęp: 31.01.2014).
OECD, Reading for change. Performance and engagement across
countries. Results From Pisa 2000, (2002), http://www.oecd.org/edu/school/programmeforinternationalstudentassessmentpisa/33690904.pdf (dostęp: 31.01.2014).
Okoń W., Słownik pedagogiczny, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 1992.
Pięta J., Pedagogika czasu wolnego, Wyższa Szkoła Ekonomiczna,
Warszawa 2004.
Plenkiewicz M., Sobieszczyk M., O czytaniu krytycznym, „Życie
Szkoły” 64(2009)8.
Plopa M., Psychologia rodziny. Teoria i badania, Wyd. EUH-E, Kraków 2005.
Pusz S., Czytanie ze zrozumieniem jako podstawowa umiejętność
uczniów kończących edukację wczesnoszkolną, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Pedagogika i Psychologia” 58(2009)5.
Radwiłowicz M., Radwiłowicz R., Ile zabawy, nauki i pracy, „Nauczyciel i Szkoła” 24/25(2004)3/4.
Radzikowska D., Dziecko, które czyta? O rozbudzaniu zainteresowańczytelniczych uczniów klas I–III, [w:] Edukacja czytelnicza wyzwaniem współczesnej pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej, red. A. Jakubowicz-Bryx, Wyd. Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2011.
Rewera M., Dynamika czasu wolnego: między tradycją a ponowoczesnością, [w:] Czas wolny. Przeszłość – teraźniejszość – przyszłość, red. J. Daszykowska, R. Pelczar, KUL, Stalowa Wola 2009.
Schiefele U., Schaffner E., Möller J., Wigfield A., Dimensions of reading motivation and their relation to reading behavior and competence, „Reading Research Quarterly” 47(2012)4.
Sénéchal M., LeFevre J. A., Continuity and Change in the Home Literacy Environment as Predictors of Growth in Vocabulary and Reading, „Child Development” 85(2014)4.
Socha I., Dziecko w świecie lektury, [w:] Literatura dla dzieci i młodzieży (po roku 1980), red. K. Heska-Kwaśniewicz, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2009.
Stahl A., Birdyshaw D., Lessons from research center for the improvement of early reading achievement, „The Elementary School Journal” 105(2004)2.
Truszkowska-Wojtkowiak M., Prawa dziecka a czas wolny, „Studia
Gdańskie. Wizje i rzeczywistość” 10(2013).
Tyszka Z., System metodologiczny wieloaspektowej integralnej analizy życia rodzinnego, Wyd. Nauk. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2001.
Ulewicz-Adamczyk D., Problematyka czasu wolnego na przestrzeni wieków i we współczesnym świecie, [w:] Czas wolny. Przeszłość – teraźniejszość – przyszłość, red. J. Daszykowska, R. Pelczar, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Stalowa Wola 2009.
Węglińska M., Podstawy czytelnicze dzieci w młodszym wieku szkolnym, Wyd. Nauk. Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 1991.
Więckiewicz B., Sposób spędzania czasu wolnego w rodzinach polskich, [w:] Czas wolny. Przeszłość – teraźniejszość – przyszłość, red. J. Daszykowska, R. Pelczar, KUL, Stalowa Wola 2009.
Wiśniewski Cz., Funkcje wychowania, „Nauczyciel i Szkoła” 22/
(2004)1/2.
Wojciechowski J., Czytelnictwo, Wyd. UJ, Kraków 2000.
Copyright (c) 2015 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
