Rola inteligencji moralnej w wychowaniu do wartości moralnych
Abstrakt
Celem artykułu jest scharakteryzowanie inteligencji moralnej oraz, ukazanie znaczenia tworzenia dzieciom warunków do rozwoju tego rodzaju inteligencji i wartości moralnych w środowisku domowym oraz szkolnym. Artykuł ma charakter teoretyczny - obejmuje wyjaśnienie zagadnienia inteligencji, w tym inteligencji moralnej i jej nabywania poprzez wychowanie, uczenie oraz modelowanie. Istotną częścią artykułu jest przedstawienie wagi kształtowania uniwersalnych zasad dla rozwoju moralnego najmłodszych i ochrony ich przed narastającymi trudnościami w zachowaniu. Współczesne dzieci funkcjonują w epoce oddziaływań naukowych i technologicznych. Sytuacja taka przyczynia się w pewien sposób do zachwiania równowagi pomiędzy preferowanymi a wyznawanymi wartościami, a także powoduje występowanie wielu trudnych zachowań. Podjęte rozważania wskazują na istotną rolę wychowania realizowanego w środowisku rodzinnym i szkolnym w kształtowaniu umiejętności odróżniania przez dzieci dobra i zła oraz w rozwijaniu systemu uniwersalnych zasad moralnych. Edukacja podjęta na płaszczyźnie rodzinnej i szkolnej może pomóc w rozwijaniu odpowiedzialności, uczciwości, umiejętności przebaczenia i współczucia. Wysiłek moralny podjęty przez ważne dla dziecka środowiska może przyczynić się do wyzwolenia ich potencjału oraz motywacji do działań prowadzących do poczucia szczęścia i sprawiedliwości.
Bibliografia
Abu Awad S. (2011). Moral Intelligence and its Relation with School Social Behavior Among Tenth Grades (Unpublished master thesis), Hashemite University, Zarqua, Jordan.
Asif T., Guangming O., Haider M.A., Colomer J., Kayani S., Amin N. (2020). Moral Education for Sustainable Development: Comparison of University Teachers’ Perceptions in China and Pakistan, „Sustainability”, t. 12, nr 7, s. 1–20. https://doi.org/10.3390/su12073014
Astono S. (2012). Nasib Anak Indonesia di Tengah Krisis Moral Bangsa, „Gelar: Jurnal Seni Budaya”, t. 10, nr 1. https://jurnal.isi-ska.ac.id/index.php/gelar/article/view/1377
Augustine M.E., Stifter C.A. (2015). Temperament, Parenting, and Moral Development: Specificity of Behavior and Context, „Social Development”, t. 24, nr 2, s. 285–303. https://doi.org/10.1111/sode.12092
Ayoub A.E.A., Aljughaiman A.M. (2016). A Predictive Structural Model for Gifted Students’ Performance: A Study Based on Intelligence and its Implicite Theories, „Learning and Individual Differences”, nr 51, s. 11–18. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2016.08.018
Azhar M.H., Putri D.E. (2009). Kecerdasan Moral Pada Remaja Yang Mengalami Deviasi Mothering, „Jurnal Psikologi”, t. 2, nr 2, s. 97–106.
Bahrami M.A., Asami M., Fatehpanah A., Dehghani Tafti A., Ahmadi Tehrani G. (2012). Moral Intelligence Status of the Faculty Members and Staff of the Shahid Sadoughi University of Medical Sciences of Yazd, „Iranian Journal of Medical Ethics and History of Medicine”, t. 5, nr 6, s. 81–95.
Beheshtifar M., Esmaeli Z., Nekoie-Moghadam M. (2011). Effect of Moral Intelligence on Leadership., „European Journal of Economics, Finance and Administrative Sciences”, nr 43, s. 6–11.
Beigi K.M., Tabaeian A. (2014). Relationship Between Moral Intelligence and Coping Strategies with Conflicts Among Taekwondo Coaches of Iran with Demographic Characteristics, „International Journal of Sport Studies”, nr 4, s. 1075–1079.
Belland B.R., Ertmer P.A., Simons K.D. (2006). Perceptions of the Value of Problem-Based Learning among Students with Special Needs and Their Teachers, „Interdisciplinary Journal of Problem-based Learning”, t. 1, nr 2, s. 1–18.
Bilić V., Gjukić D., Kirinić G. (2010). Mogući učinci igranja računalnihigrica i videoigara na djecu i adolescente, „Napredak”, t. 151, nr 2, s. 195–213.
Bjelajac Ž. (2017). Bezbednosna kultura –Umeće življenja [Security Culture – Art of Living], Novi Sad: Pravni fakultet za privredu i pravosuđe.
Bjelajac Ž., Merdović B. (2019). Nasilje nad decom u porodici [Violence against children in family], „Kultura polisa”, t. 16, nr 39, s. 191–202.
Borba M. (2002). Building Moral Intelligence: The Seven Essential Virtues that Teach Kids to Do the Right Thing, Hoboken, New Jersey: John Wiley & Sons, Inc.
Campos J.J., Barrett K.C., Lamb M.E., Goldsmith H.H., Stenberg C. (1983). Socioemotional Development, [w:] P.H. Mussen (red.), Handbook of Child Psychology. Vol. 2: Infancy and Developmental Psychobiology. New York: Wiley, s. 783–915.
CBOS (2009). Centrum Badania Opinii Społecznych, Opinie Polaków o wychowaniu i roli szkół w procesie wychowawczym. Komunikat z badań BS/121/2009.
Chałas K. (2019). Rola osób dorosłych/wychowawców w rozwijaniu inteligencji moralnej dzieci i młodzieży, „Edukacja Zawodowa i Ustawiczna”, nr 4, s. 53–66.
Clarken R.H. (2009). Moral Intelligence in School. Paper presented at the annual meeting of the Michigan Academy of Sciences, Arts and Letters Wayne State University, Detroit, MI, March 20, 2009.
Coles R. (1997). The Moral Intelligence of Children: How to Raise a Moral Child, New York: NAL/Dutton.
Dahl A., Campos, J.J. (2013). Domain Differences in Early Social Interactions, „Child Development”, t. 84, nr 3, s. 817–825.
Dahl A., Killen M. (2018). Moral Reasoning: Theory and Research in Developmental Science, [w:] J.T. Wixted (red.), Stevens’Handbook of Experimental Psychology and Cognitive Neuroscience, t. 4, , Hoboken, New Jersey: John Wiley & Sons, Inc, s. 1–31.
Dahl A., Paulus M. (2019). From Interest to Obligation: The gradual Development of Human Altruizm, „Child Development Perspectives”, t. 13, nr 1, s. 10–14. https://doi.org/10.1111/cdep.12298
Damon W. (1988). The Moral Child, New York: Free Press.
Daniel E., Dys S.P., Buchmann M., Malti T. (2014). Developmental Relations Between Sympathy, Moral Emotion Attributions, Moral Reasoning, and Social Justice Values from Childhood to Early Adolescence, „Journal of Adolescence”, t. 37, nr 7, s. 1201–1214. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2014.08.009
Demirel M., Ozmat D., Elgun I.O. (2016). Primary School Teachers’Perception About Character Education, „Academic Journal, Educational Research and Reviews”, t. 11, nr 17, s. 1622–1633.
Dunfield K.A. (2014). A Construct Divided: Prosocial Behavior as Helping, Sharing, and Comforting Subtypes, „Frontiersin Psychology”, t. 5, s. 1-13. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2014.00958
Durkheim E. (1961). Moral Education: A Study in the Theory and Application of the Sociology of Education, New York: The Free Press.
Eysenck M.W. (2004). Psychology: An International Perspective, Hove–New York: Psychology Press.
Farhadinejad M., Khani F. (2019). Study of the Components of the Ethical Intelligence in the Light of Imam Ali (AS) Thoughts in Nahj al-Balagha, „Quarterly of Journal of Nahjolbalagha”, t. 6, nr 24, s. 51–70.
Freud S. (1958). Civilization and its Discontents, Garden City, NY: Doubleday.
Gardner H. (1999). Intelligence Reframed: Multiple Intelligences for the 21st Century, New York: Basic Books.
Goleman D. (1995). Emotional Intelligence, New York: Bantam Books, Inc.
González-Treviño I.M., Núñez-Rocha G.M., Valencia-Hernández J.M., Arrona-Palacios A. (2020). Assessment of Multiple Intelligences in Elementary School Students in Mexico: An Exploratory Study, „Heliyon”, t. 6, nr 4, e03777. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2020.e03777
Göckeritz S., Schmidt M.F.H., Tomasello M. (2014). Young Children’s Creation and Transmission of Social Norms, „Cognitive Development”, t. 30, s. 81–95. https://doi.org/10.1016/j.cogdev.2014.01.003
Grusec J.E., Goodnow, J.J. (1994). Impact of Parental Discipline Methods on the Child’s Internalization of Values: A Reconceptualization of Current Points of View, „Developmental Psychology”, t. 30, nr 1, s. 4–19. https://doi.org/10.1037/0012-1649.30.1.4
Hamlin J.K., Van de Vondervoort J.W. (2018). Infants’ and Young Children’s Preferences for Prosocial over Antisocial Others, „Human Development”, t. 61, nr 4–5, s. 214–231. https://doi.org/10.1159/000492800
Hassani M., Shohoudi M., Mirghasemi S.J. (2016). The Study of Relationships Between Moral Intelligence and Self-Efficiency with Psychological Well-Being Among Martyr’s Wife and Offspring of Urmia University, „Journal of Bioethics”, t. 6, nr 19, s. 155–180.
Higgins A. (1980). Research and Measurement Issues in Moral Educational Interventions, [w:] R. Mosher (red.), Moral Education: A First Generation of Research and Development, New York: Praeger, s. 92–107.
Hilir A. (2021). Pengembangan Teknologi Pendidikan: Peran Pendidik dalam Menggunakan Media Pembelajaran, Indonesia: Lakeisha.
Hoffman M.L. (1975). Moral Internalization, Parental Power, and the Nature of Parent–Child Interaction, „Developmental Psychology”, t. 11, nr 2, s. 228–239. https://doi.org/10.1037/h0076463
Ingram G.P.D., Bering J.M. (2010). Children’s Tattling: The Reporting of Everyday Norm Violations in Preschool Settings, „Child Development”, t. 81, nr 3, s. 945–957. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.2010.01444.x
Izard C.E. (1977). Human Emotions, New York: Plenum Press.
Janttaka N., Juniarta W. (2020). Analisis Dampak Game Online Mobile Legend Pada Anak Usia Sekolah Dasar Di Desa Junjung Kecamatan Sumbergempol Kabupaten Tulunagagung, „Inventa: Jurnal Pendidikan Guru Seholah Dasar”, t. 4, nr 2, s. 132–141. https://doi.org/10.36456/inventa.4.2.a2683
Kagan J., Lamb S. (red.). (1987). The Emergence of Morality in Young Children, Chicago: University of Chicago Press.
Khalil N. (2015). Moral Intelligence and its Relation with Self-Concept Among Adolescent in the High Public Schools, „Journal of College of Education- Al-Azhar University”, t. 162, nr 1, s. 187–226.
Khampa D. (2019). Development and Standardization of Moral Intelligence Scale, „The International Journal of Indian Psychology”, t. 7, nr 4, s. 657–665.
Kiser L.J., Black M.M. (2005). Family Processes in the Midst of Urban Poverty: What does the Trauma Literature Tell us? „Aggression and Violent Behavior”, t. 10, nr 6, s. 715–750. https://doi.org/10.1016/j.avb.2005.02.003
Knei-Paz C., Cohen E. (2021). Moral Development in Young Children Exposed to Domestic Violence: The Case for the Proactive Role of the Therapist, „Journal of Infant, Child, and Adolescent Psychotherapy”, t. 20, nr 4, 425–438. https://doi.org/10.1080/15289168.2021.2003683
Kochanska G., Forman D.R., Aksan N., Dunbar S.B. (2005). Pathways to Conscience: Early Mother-Child Mutually Responsive Orientation and Children’s Moral Emotion, Conduct, and Cognition, „Journal of Child Psychology and Psychiatry, and Allied Disciplines”, t. 46, nr 1, s. 19–34. https://doi.org/10.1111/j.1469-7610.2004.00348.x
Kohlberg L. (1978). Revisions in the Theory and Practice of Moral Development, „New Directions for Child and Adolescent Development”, t. 1978, nr 2, s. 83–87.
Kohlberg L. (1984). The Psychology of Moral Development: The Nature and Validity of Moral Stages (Essays on Moral Development, Vol. 2), San Francisco: Harper & Row.
Kozubska A., Molesztak A. (1998). Wartości moralne w procesie wychowania, [w:] K. Waligórski (red.), Twórczy nauczyciel efektywna szkoła, Bydgoszcz-Gołańcz: WOM, s. 51–62.
Köymen B., Schmidt M.F., Rost L., Lieven E., Tomasello M. (2015). Teaching versus Enforcing Game Rules in Preschoolers’ Peer Interactions, „Journal of Experimental Child Psychology”, t. 135, s. 93–101. https://doi.org/10.1016/j.jecp.2015.02.005
Lennick D., Kiel F. (2005). Moral Intelligence, Philadelphia: Wharton University of Pennsylvania.
Lipman M., Sharp A.M., Oscanyan F.S. (1980). Philosophy in the Classroom (wyd. 2), Philadelphia: Temple University Press.
Liszkowski U., Carpenter M., Striano T., Tomasello M. (2006). 12-and 18-Month-Olds Point to Provide Information for Others, „Journal of Cognition and Development”, t. 7, nr 2, s. 173–187. https://doi.org/10.1207/s15327647jcd0702_2
Lobel A., Engels R.C., Stone L.L., Burk W.J., Granic I. (2017). Video Gaming and Children’s Psychosocial Wellbeing: A Longitudinal Study, „Journal of Youth and Adolescence”, t. 46, nr 4, s. 884–897. https://doi.org/10.1007/s10964-017-0646-z
Malti T., Eisenberg N., Kim H., Buchmann M. (2013). Developmental Trajectories of Sympathy, Moral Emotion Attributions, and Moral Reasoning: The Role of Parental Support, „Social Development”, t. 22, nr 4, s. 773–793.
Mammen M., Köymen B., Tomasello M. (2019). Children’s Reasoning with Peers and Parents about Moral Dilemmas, „Developmental Psychology”, t. 55, nr 11, s. 2324–2335. https://doi.org/10.1037/dev0000807
McQuillen J.S. (2003). The Influence of Technology on the Initiation of Interpersonal Relationships (1), „Education”, t. 123, nr 3, s. 616-623.
Montessori M. (1965). Dr. Montessori’s Own Handbook, New York: Schocken Press.
Mustakavoa-Possardt E. (2004). Education for Critical Moral Consciousness, „Journal of Moral Education”, t. 33, nr 3, s. 245–269.
Noddings N. (2010). Moral Education and Caring, „Theory and Research in Education”,t. 8, nr 2, s. 145–151. https://doi.org/10.1177/1477878510368617
Notosrijoedono R.A.A. (2015). Menanamkan Kecerdasan Moral sejak Anak Usia Dini pada Keluarga Muslim, „Jurnal Tarbiyah”, t. 22, nr 1, s. 132–146.
Nucci L.P., Turiel E. (1978). Social Interactions and the Development of Social Concepts in Preschool Children, „Child Development”, t. 49, nr 2, s. 400–407. https://doi.org/10.2307/1128704
Nunner-Winkler G. (2007). Development of Moral Motivation from Childhood to Early Adulthood, „Journal of Moral Education”, t. 36, nr 4, s. 399–414. https://doi.org/10.1080/03057240701687970
Oladipo S.E. (2009). Psychological Empowerment and Development, „Edo Journal of Counselling”, t. 2, nr 1, s. 119–126.
Olbrycht K. (2006). Aksjologia szkoły katolickiej, „Ethos”, t. 75, s. 91–98.
Omer S., Hassan S.M., Jabeen S. (2015). The Role of Family in Teaching Religiousand Moral Values to their Children inUrban Areas: A Case Study of Lahore (Pakistan), „PakistanVision”, t. 16, nr 1, s. 258–273.
Paulus M. (2014). The Emergence of Prosocial Behavior: Why do Infants and Toddlers Help, Comfort, and Share? „Child Development Perspectives”, t. 8, nr 2, s. 77–81. https://doi.org/10.1111/cdep.12066
Paulus M. (2018). The Multidimensional Nature of Elary Prosocial Behavior: A Motivational Perspective, „Current Opinion in Psychology”, t. 20, s. 111–116. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2017.09.003
Paulus M., Essler S. (2020). Why do Preschoolers Perpetuate Inequalities? Theoretical Perspectives on Inequity Preferences in the Face of Emerging Concerns for Equality, „Developmental Review”, nr 58, 100933. https://doi.org/10.1016/j.dr.2020.100933
Piaget J. (1965). The Moral Judgment of the Child, New York: Harcourt, Brace & World.
Pranoto Y.K.S. (2017). Kecerdasan Moral Anak UsiaPrasekolah, „Jurnal Edukasi”, t. 2, nr 1, s. 1–7.
Radlińska H. (1961). Pedagogika społeczna, Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Rakoczy H., Warneken F., Tomasello M. (2008). The Sources of Normativity: Young Children’s Awareness of the Normative Structure of Games, „Developmental Psychology”, t. 44, nr 3, 875–881. https://doi.org/10.1037/0012-1649.44.3.875
Rheingold H.L. (1982). Little Children’s Participation in the Work of Adults, a Nascent Prosocial Behavior, „Child Development”, t. 53, nr 1, s. 114–125. https://doi.org/10.2307/1129643
Rissanen I., Kuusisto E., Hanhimäki E., Tirri K. (2018). The Implications of Teachers’ Implicit Theories for Moral Education: A Case Study from Finland, „Journal of Moral Education”, t. 47, nr 1, s. 63–77. https://doi.org/10.1080/03057240.2017.1374244
Rizzo M.T., Elenbaas L., Cooley S., Killen M. (2016). Children’s Recognition of Fairness and Others’Welfare in a Resource Allocation Task: Age Related Changes, „Developmental Psychology”, t. 52, nr 8, s. 1307–1317. https://doi.org/10.1037/dev0000134
Rosenberg G.R. (2015). Portrait of a Moral Agent Teacher, New York: Routledge.
Schlaefli A., Rest J., Thoma S. (1985). Does Moral Education Improve Moral Judgment?: A Meta-Analysis of Intervention Studies Using the Defining Issues Test, „Review of Educational Research”, t. 55, s. 319–352.
Svetlova M., Nichols S.R., Brownell C.A. (2010). Toddlers’Prosocial Behavior: From Instrumental to Empathic to Altruistic Helping, „Child Development”, t. 81, nr 6, s. 1814–1827. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.2010.01512.x
Sigelman C.K. (1999). Life-Span Human Development,Boston: Book/Cole Publishing Company.
Sternberg R.J. (1990). Metaphors of Mind: Conceptions of the Nature of Intelligence, Cambridge: Cambridge University Press.
Straughan R. (1982). What’s the Point of Rules? „Journal of Philosophy Education”, t. 16, nr 1, s. 63–68.
Szczepska-Pustkowska M. (2009). Dociekania filozoficzne z dziećmi, [w:] D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska (red.), Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, s. 548–586.
Tabroni I., Husniyah H., Sapitri L., Azzahra Y. (2022). Impact of Technological Advancements on the Establishment of Characteristics of Children. „East Asian Journal of Multidisciplinary Research”, t. 1, nr 1, s. 27–32.
Teo C.T., Crawford L.E.D. (2000). Developing the Moral Intelligence of Children, „REACT”, t. 2000, nr 2, s. 41–46.
Thompson R.A. (2019). Early Development and Attachment Theory,[w:] D.J. Laible, G. Carlo, L.M. Padilla-Walker (red.), The Oxford Handbook of Parenting and Moral Development, Oxford: Oxford University Press, s. 21–39.
Tom A. (1984). Teaching as a Moral Craft, NewYork: Longman
Tomasello M. (2019). Becoming Human: A Theory of Onkogeny, Cambridge: Belknap Press.
Ulber J., Hamann K., Tomasello M. (2015). How 18- and 24-Month-Old Peers Divide Resources Among Themselves, „Journal of Experimental Child Psychology”, nr 140, s. 228–244. https://doi.org/10.1016/j.jecp.2015.07.009
UNESCO (2006). International, Moral and Value Education; United Nations Report, Paris: UNESCO. https://www.unescobkk.org/index.php?id=598
Vygotsky L.S. (1978). Mind in Society: The Development of Higher
Psychological Processes, Cambridge: Harvard University Press.
Warneken F., Tomasello M. (2006). Altruistic Helping in Human Infants and Young Chimpanzees, „Science”, t. 311, nr 5765, s. 1301–1303. https://doi.org/10.1126/science.1121448
Warneken F., Tomasello M. (2008). Extrinsic Rewards Undermine Altruistic Tendencies in 20-Month-Olds, „Developmental Psychology”, t. 44, nr 6, s. 1785–1788. https://doi.org/10.1037/a0013860
Warneken F., Tomasello M. (2013). The Emergence of Contingent Reciprocity in Young Children, „Journal of Experimental Child Psychology”, t. 116, nr 2, s. 338–350. https://doi.org/10.1016/j.jecp.2013.06.002
Wikström P.-O.H., Oberwittler D., Treiber K., Hardie B. (2012). Breaking Rules: The Social and Situational Dynamics of Young People’s Urban Crime, New York: Oxford University Press.
Yousefi P., Heshmati H. (2015). Moral Intelligence and its Position in Nursing Profession, „DSME”, t. 2, nr 2, s. 65–73.
Zahn-Waxler C., Radke-Yarrow M., Wagner E., Chapman M. (1992). Development of Concern for Others, „Developmental Psychology”, t. 28, nr 1, s. 126–136. https://doi.org/10.1037/0012-1649.28.1.126
Ziv T., Sommerville J.A. (2017). Developmental Differences in Infants’ Fairness Expectations from 6 to 15 Months of Age, „Child Development”, t. 88, nr 6, s. 1930–1951.
Copyright (c) 2022 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
