Kształtowanie kompetencji społeczno-emocjonalnych dzieci w młodszym wieku szkolnym z wykorzystaniem programu Good Behavior Game (Gra w Dobre ZachowaniA)
Abstrakt
Znaczącym celem współczesnej edukacji realizowanej zarówno formalnie, jak i nieformalnie na każdym etapie rozwoju człowieka jest przygotowanie go lub zwiększenie poziomu adaptacji do samodzielnego funkcjonowania w społeczeństwie. Opiera się ono na ukształtowaniu kluczowych kompetencji (twardych i miękkich) uwzględniających komponenty wiedzy, umiejętności i doświadczenia. Im wcześniej rozpocznie się ich kształtowanie, tym lepsze efekty przyniesie nabywanie przez uczniów społecznie oczekiwanych zachowań i postaw. W artykule zarysowano kontekst realizacji amerykańskiego programu Good Behawior Game (GBG), w polskich szkołach implementowanego jako Gra w Dobre ZachowaniA (GDZ), jego główne założenia i metodykę stosowania. Wskazano również na te obszary jego skuteczności, które odnoszą się do sposobów kształtowania różnych aspektów społeczno-emocjonalnego funkcjonowania dziecka na progu jego drogi edukacyjnej. Program GBG realizowany w szkołach podstawowych, wpisany na listę programów rekomendowanych przez PARPA[1], zalicza się do tej kategorii działań wspierających edukację, które zdecydowanie ułatwiają kształtowanie zestawu kompetencji stanowiących treść oczekiwanych postaw. Dla dzieci rozpoczynających szkołę GBG/GDZ stanowi ułatwienie odnalezienia się w roli ucznia, dla nauczyciela jest sprawdzonym narzędziem do efektywnego zarządzania zachowaniem w klasie, a w kontekście długofalowym pozwala zredukować częstotliwość zachowań ryzykownych u późniejszych adolescentów i młodych dorosłych.
[1] Z dn. 1.01.2022 r. na mocy ustawy z dn. 17 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy o zdrowiu publicznym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2021, poz. 2469) Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii i Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych zostają przekształcone w Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom (Jabłoński, 2021).
Bibliografia
Allport G.W. (1935). Attitudes. W: C. Murchison (red.), Handbook of social psychology. Clark University Press. https://eclass.uowm.gr/modules/document/file.php/NURED262/%CE%A0%CE%A1%CE%A9%CE%A4%CE%9F%CE%A4%CE%A5%CE%A0%CE%91%20%CE%91%CE%A1%CE%98%CE%A1%CE%91/Allport%20GW%20attitudes%201935%20Murchison%20chapter.pdf
Ashworth, E., Humphrey, N., Lendrum, A. i Hennessey, A. (2020). Beyond “what works”: A mixed‐methods study of intervention effect modifiers in the Good Behavior Game. Psychology in the Schools, 57(2), 222–246. https://doi.org/10.1002/pits.22312
Barrish, H.H., Saunders, M. i Wolf, M.M. (1969). Good behavior game: Effects of individual contingencies for group consequences on disruptive behavior in a classroom. Journal of Applied Behavior Analysis, 2(2), 119–124.
Bernstein, B. (1975). Class, codes and control: Theoretical studies towards a sociology of language. Schocken Books.
Bernstein, B. (2005). Class, codes, and control. Volume I: Theoretical studies towards a sociology of language. Routledge.
Borucka, A. i Ostaszewski, K. (2008), Koncepcja resilience. Kluczowe pojęcia i wybrane zagadnienia. Medycyna Wieku Rozwojowego, 12(2), 587–597.
Bradshaw, C.P., Zmuda, J.H., Kellam, S.G. i Ialongo, N.S. (2009). Longitudinal impact of two universal preventive interventions in first grade on educational outcomes in high school. Journal of Educational Psychology, 101(4), 926–937.
Bruner, J.S. (1961). The act of discovery. Harvard Educational Review, 7(31), 321–332.
Carin, A.A. i Sund, R.B. (1989). Teaching science through discovery. Merrill.
Dewey, J. (1923). Democracy and education. Macmillan. http://www.precog.com.br/bc-texto/obras/ph000189.pdf
Fergus, S. i Zimmerman, M.A. (2005). Adolescent resilience: A framework for understanding healthy development in the face of risk. Annual Review of Public Health, 26(1), 399–419. https://doi.org/10.1146/annurev.publhealth.26.021304.144357
Ford, W.B. (2015). Reducing disruptive behavior in high school: The good behavior game. [Praca magisterska]. University of Southern Mississippi. https://aquila.usm.edu/masters_theses/91
Fullan, M. (1993). Change forces: Probing the depths of educational reform. Falmer Press.
Giddens, A. (2001). Nowoczesność i tożsamość. „Ja" i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności (A. Szulżycka, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Giddens, A. (2006). Socjologia (A. Szulżycka, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Groves, E.A. i Austin, J.L. (2019). Does the Good Behavior Game evoke negative peer pressure? Analyses in primary and secondary classrooms. Journal of Applied Behavior Analysis, 52(1), 3–16.
Harris, V.W. i Sherman, J.A. (1973). Use and analysis of the “Good Behavior Game” to reduce disruptive classroom behavior. Journal of Applied Behavior Analysis, 6(3), 405–417. https://doi.org/10.1901/jaba.1973.6-405
Jabłoński, P. (2021, 31 grudnia). Komunikat o powołaniu Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom. Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii. https://www.kbpn.gov.pl/portal?id=12350389
Kałużyńska, M. (2018). Szkoła zrównoważonego rozwoju. Dyrektor Szkoły, 12(300), 46–49.
Kellam, S.G., Brown, C.H., Poduska, J.M., Ialongo, N.S., Wang, W., Toyinbo P., Petras, H., Ford, C., Windham, A. i Wilcox, H.C. (2008). Effects of a universal classroom behavior management program in first and second grades on young adult behavioral, psychiatric, and social outcomes. Drug and Alcohol Dependence, 95(suppl. 1), 5–28.
Kellam, S.G., Mackenzie, A.C.L., Brown, C.H., Poduska J.M., Wang, W., Petras, H. i Wilcox, H.C. (2011). The Good Behavior Game and the future of prevention and treatment. Addiction Science & Clinical Practice, 6(1), 73–84.
Kelly, A.V. (2004). The curriculum: Theory and practice. SAGE Publications.
Kordziński, J. (2022). Nowoczesne nauczanie. Wolters Kluwer.
Kwatera, A., Kocoń-Rychter, K., Okulicz-Kozaryn, K., Sołtys, Z. i Zasuńska, M. (2021). Good Behavior Game – Gra w Dobre Zachowania. Alternatywa dla tradycyjnych metod zarządzania klasą – doniesienie z badań ewaluacyjnych w Polsce. W: L. Zabłocka-Żytka i J.C. Czabała (red.)., Promocja zdrowia psychicznego. Od teorii do praktyki. Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
Lamri, J. (2021). Kompetencje XXI wieku. Kreatywność, komunikacja, krytyczne myślenie, kooperacja (A. Zręda, tłum.). Wolters Kluwer.
Leithwood, K., Harris, A. i Hopkins, D. (2008). Seven strong claims about successful school leadership. School Leadership & Management, 28(1), 27–42. https://doi.org/10.1080/13632430701800060
Mika, S. (1982). Psychologia społeczna (wyd. 4). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Oelszlaeger, B. (2007). Jak uczyć uczenia się? Środki i metody kształcenia samokontroli i samooceny w edukacji wczesnoszkolnej. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Ostaszewski, K. (2014). Zachowania ryzykowne młodzieży w perspektywie mechanizmów resilience. Instytut Psychiatrii i Neurologii.
Piaget, J. i Inhelder, B. (1993). Psychologia dziecka (Z. Zakrzewska, tłum.). „Siedmioróg”.
Poduska, J., Kellam, S., Wang, W., Brown, C.H., Ialongo, N. i Toyinbo, P. (2008). Impact of the Good Behavior Game, a universal classroom-based behavior intervention, on young adult service use for problems with emotions, behavior, or drugs or alcohol. Drug and Alcohol Dependence, 95(suppl. 1), 29–44.
Schön, D.A.(1992). The reflective practitioner: How professionals think in action. Routledge.
Stoverink, A.C., Kirkman, B.L., Mistry, S. i Rosen, B. (2020). Bouncing back together: Toward a theoretical model of work team resilience. Academy of Management Review, 45(2), 395–422. https://doi.org/10.5465/amr.2017.0005
Sztompka, P. (2002). Socjologia. Analiza społeczeństwa. Znak.
Tingstrom, D.H., Sterling-Turner, H.E. i Wilczynski, S.M. (2006). The Good Behavior Game: 1969–2002. Behavior Modification, 30(2), 225–253.
Westbury, I., Hopmann, S. i Riquarts, K. (red.). (1999). Teaching as a reflective practice: The German didaktik tradition. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203357781
Copyright (c) 2022 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
