„Dla siebie i dla ciebie, uczniu” – o związkach mentalizowania nauczycieli z ich funkcjonowaniem w roli zawodowej i z rozwojem uczniów
Abstrakt
Zawód nauczyciela należy do tych zawodów, w których kontakt z drugą osobą, procesy komunikowania, zaangażowania i wymiany emocjonalnej odgrywają istotną rolę. W tym kontekście, mentalizowanie rozumiane jako zdolność wyrażająca się w kompetencji do ujmowania stanów mentalnych własnych i drugiej osoby jako przyczyn zachowania (Białecka-Pikul, 2012) wydaje się stanowić jeden z filarów budowania satysfakcjonujących relacji z innymi, także relacji nauczyciel-uczeń. Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie dostępnych badań dotyczących zdolności do mentalizowania u nauczycieli. Przegląd literatury sugeruje konieczność wyodrębnienia co najmniej dwóch grup badań w tym obszarze. Po pierwsze, badania koncentrują się wokół roli mentalizowania dla funkcjonowania nauczycieli w roli zawodowej, a po drugie – pokazują związki mentalizowania nauczycieli z funkcjonowaniem ich uczniów. Dokonany przegląd wskazuje, że mentalizacja może stanowić czynnik ochronny dla funkcjonowania nauczycieli oraz czynnik facylitujacy relacje w klasie i rozwój uczniów. Jednak wnioski powinny być formułowane z ostrożnością, bowiem badania nad tą problematyką prowadzone są od niedawna i zgromadzone dane wymagają pogłębienia i replikacji w dalszych badaniach.
Bibliografia
Barraza, P. i Rodríguez, E. (2023). Executive functions and theory of mind in teachers and non-teachers. Heliyon, 9(9), e19915. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2023.e19915
Białecka-Pikul, M. (2009). Teoria umysłu: istota i mechanizmy rozwoju. W: Kielar-Turska, M. (red.). Studia nad rozwojem i wychowaniem. W osiemdziesiątą rocznicę powstania Zakładu Psychologii Rozwojowej i Wychowawczej na Uniwersytecie Jagiellońskim (s. 53–64). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Białecka-Pikul, M. (2012). Narodziny i rozwój refleksji nad myśleniem. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Brown, M.I., Ratajska, A., Hughes, S.L., Fishman, J.B., Huerta, E. i Chabris, C.F. (2019). The social shapes test: A new measure of social intelligence, mentalizing, and theory of mind. Personality and Individual Differences, 143, 107–117. https://doi.org/10.1016/j.paid.2019.01.035
Bruner, J. (2010). Kultura edukacji (T. Brzostowska-Tereszkiewicz, tłum.). Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
Fonagy, P. i Allison, E. (2012). What is mentalization? The concept and its foundations in developmental research. W: N. Midgley i J. Vrouva (red.), Minding the child. Mentalization-based intervention with children, young people and their families (s. 11–34). Routledge.
Fonagy, P., Luyten, P., Moulton-Perkins, A., Lee, Y-W., Warren, F., Howard. S., Ghinai, R., Fearon, P. i Lowyck, B. (2016). Development and validation of a self-report measure of mentalizing: The reflective functioning questionnaire. PLoS ONE, 11(7), e0158678. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0158678
Frith, U. i Frith, C.D. (2003). Development and neurophysiology of mentalizing. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B: Biological Sciences, 358(1431), 459–473. https://doi.org/10.1098/rstb.2002.1218
Jakubowski, T.D. i Sitko-Dominik, M.M. (2021). Teachers’ mental health during the first two waves of the COVID-19 pandemic in Poland. PLoS ONE, 16(9). https://doi.org/10.1371/journal.pone.0257252
Kruger, A.C. i Tomasello, M. (1998). Cultural learning and learning culture. W: D.R. Olson i N. Torrance (red.), The handbook of education and human development: New models of learning, teaching and schooling (s. 353–372). Blackwell. https://doi.org/10.1111/b.9780631211860.1998.00018.x
Lecce, S., Ronchi, L. i Devine R.T. (2021). Mind what teacher says: Teachers’ propensity for mental-state language and children's theory of mind in middle childhood. Social Development, 31(2), 303–318. https://doi.org/10.1111/sode.12552
Levante, A., Petrocchi, S., Bianco, F., Castelli, I. i Lecciso F. (2023) Teachers during the COVID-19 era: The mediation role played by mentalizing ability on the relationship between depressive symptoms, anxious trait, and job burnout. Public Health, 20(1), 859. https://doi.org/10.3390/ijerph20010859
Luyten, P., Campbell, C., Allison, E. i Fonagy, P. (2020). The mentalizing approach to psychopathology: State of the art and future directions. Annual Review of Clinical Psychology, 16, 297–325. https://doi.org/10.1146/annurev-clinpsy-071919-015355
Luyten, P. i Fonagy, P. (2015). The neurobiology of mentalizing. Personality Disorders: Theory, Research, and Treatment, 6(4), 366–379. https://doi.org/10.1037/per0000117
Luyten, P., Nijssens, L., Fonagy, P. i Mayes, L.C. (2017). Parental reflective functioning: Theory, research, and clinical applications. The Psychoanalytic Study of the Child, 70(1), 174-199. https://doi.org/10.1080/00797308.2016.1277901
Martilla, J., Fukkin, R. i Silvén, M. (2023). Early childhood education professionals’ mentalization: A pilot study. Early Years, 1-18. https://doi.org/10.1080/09575146.2023.2215477
Masuda, Y. i Sannomiya, M. (2020). Applicability of mentalizing research to education. Osaka Human Sciences, 6, 19–35. https://doi.org/10.18910/73798
Premack, D. i Woodruff, G. (1978). Does the chimpanzee have a theory of mind? Behavioral and Brain Sciences, 1(4), 515–526. https://doi.org/10.1017/S0140525X00076512
Safiye, T., Vukčević, B., Milidrag, A., Dubljanin, J., Cikotić, A.G., Dubljanin, D., Lačković, M., Rodić, I., Nikolić, M., Čolaković, G., Mladenović, T. i Gutić, M. (2023). Relationship between mentalizing and teacher burnout: A cross sectional study. PLoS ONE, 18(1), e0279535. https://doi.org/10.1371/JOURNAL.PONE.0279535
Schwarzer, N.H., Dietrich, L., Bolz, T. i Fonagy, P. (2023). Mentalizing partially mediates the association between attachment insecurity and global stress in preservice teachers. Frontiers in Psychology, 14, 1204666. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2023.1204666
Schwarzer, N.H., Nolte, T., Fonagy, P., Griem, J., Kieschke, U. i Gingelmaier, S. (2021). The relationship between global distress, mentalizing and well-being in a German teacher sample. Current Psychology, 42(2), 1239–1248. https://doi.org/10.1007/s12144-021-01467-3
Sharp, C. i Venta, A. (2012). Mentalizing problems in children and adolescents. W: N. Midgley i I. Vrouva (red.), Minding the child: Mentalization-based interventions with children, young people and their families (s. 35–53). Routledge.
Wellman, H.M. i Lagattuta, K.H. (2004). Theory of mind for learning and teaching: The nature and role of explanation. Cognitive Development, 19(4), 479–497. https://doi.org/10.1016/J.COGDEV.2004.09.003
Whiten, A. (1994). Grades of mindreading. W: C. Lewis i P. Mitchell (red.), Children’s early understanding of mind: Origins and development (s. 47–70). Erlbaum.
Wu, H., Fung B.J. i Mobbs D. (2022). Mentalizing during social interaction: The development and validation of the interactive mentalizing questionnaire. Frontiers in Psychology, 12, 791835. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.791835
Valle, A., Massaro, D., Castelli, I., Sangiuliano Intra, F., Lombardi, E., Bracaglia, E. i Marchetti, A. (2016). Promoting mentalizing in pupils by acting on teachers: Preliminary Italian evidence of the “Thought in Mind” project. Frontiers in Psychology, 7, 1213. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2016.01213
Valle, A., Rinaldi, T., Greco, A., Pianta, R., Castelli, I. i Marchetti, A. (2022). Mentalisation and attachment in educational relationships at primary school. Ricerche di Psicologia, 45(1), 1-23. https://doi.org/10.3280/rip2022oa13226
Copyright (c) 2024 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
