Odkrywanie przez dociekanie jako strategia dynamizowania rozwoju umiejętności oceny użyteczności danych u uczniów edukacji wczesnoszkolnej
Abstrakt
Celem podjętych badań eksperymentalnych było ukazanie skuteczności rozwijania umiejętności oceny użyteczności danych u uczniów pierwszego etapu edukacji pod wpływem wprowadzenia odkrywania przez dociekanie jako metody pracy z dziećmi. Problem badawczy przyjął zatem formę pytania: W jakim stopniu (słabym, umiarkowanym, silnym) nauczanie wykorzystujące IBSE wpłynie na wzrost umiejętności oceny użyteczności danych przez uczniów edukacji wczesnoszkolnej? W badaniach postawiono następującą hipotezę: u uczniów pierwszego etapu edukacji objętych nauczaniem opartym na metodologii IBSE nastąpi istotny wzrost w obszarze umiejętności oceny użyteczności danych, czyli wykrywania zbędnych danych, które do rozwiązania określonego zadania nie są konieczne oraz wartościowania danych potrzebnych do jego rozwiązania. Dwukrotnym pomiarem zmiennej zależnej objęto 200 uczniów klas drugich ze szkół podstawowych z województwa świętokrzyskiego, które nauczyciele zgłosili do projektu „Dziecko jako badacz”. Analiza ilościowa ujawniła u badanych istotny statystycznie wzrost umiejętności oceny użyteczności danych o umiarkowanym natężeniu. Z kolei analiza jakościowa wykazała, że podstaw wzrostu umiejętności wskazywania danych istotnych oraz brakujących należy upatrywać w rozwoju procesów poznawczych (uwagi, pamięci, myślenia), w opracowywaniu skutecznych strategii działania, a także wyrabianiu u siebie nawyków autokontroli, autokorekty oraz namysłu przed podjęciem decyzji.
Bibliografia
Bernard, P., Białas, A., Broś, P., Ellermeijer, T., Kędzierska, E., Krzeczkowska, M., Maciejowska, I., Odrowąż, E. i Szostak, E. (2013). Podstawy metodologii IBSE. W: I. Maciejowska i E. Odrowąż (red.), Nauczanie przedmiotów przyrodniczych kształtujące postawy i umiejętności badawcze uczniów (t. 2, s. 9–17). Uniwersytet Jagielloński. https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/59909/bernard_bialas_bros_et-al_podstawy_metodologii_ibse_2012.pdf?sequence=1&isAllowed=
Bidziński, K. (red.). (2020a). Dziecko jako badacz. Nauczanie oparte na metodzie odkrywania przez dociekanie. Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego.
Bidziński, K. (2020b). Opis przebiegu realizacji projektu Dziecko jako badacz. W: K. Bidziński (red.), Dziecko jako badacz. Nauczanie oparte na metodzie odkrywania przez dociekanie (s. 145–166). Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego.
de Bono, E. (1995). Naucz się myśleć kreatywnie (M. Madaliński, tłum.). Prima.
Broś, P., Krzeczkowska, M., Kędzierska, E. i Ellermeijer, T. (2013). Umiejętności ucznia rozwijane podczas nauczania przez dociekanie/odkrywanie naukowe – podstawy teoretyczne. W: I. Maciejowska i E. Odrowąż (red.), Nauczanie przedmiotów przyrodniczych kształtujące postawy i umiejętności badawcze uczniów (t. 2, s. 21–32). Uniwersytet Jagielloński. https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/9987/bros_et-al_umiejetnosci_ucznia_rozwijane_podczas_nauczania_2013.pdf?sequence=3&isAllowed=y
Bruner, J.S. (1978). Poza dostarczone informacje. Studia z psychologii poznawania (B. Mroziak, tłum.). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Czuchnowski, R. i Paul, L. (2019). Nauczanie przez dociekanie naukowe w zapisach nowej podstawy programowej biologii dla liceum i technikum. Hejnał Oświatowy, 8/9, 16–18.
Davidson, J.E. i Sternberg, R.J. (1998). Smart problem solving: How metacognition hepls. W: D.J. Hacker i J. Dunlosky (red.), Metacognition in educational theory and practice (s. 47–68). Lawrence Erlbaum Associates.
Dewey, J. (1988). Jak myślimy? (Z. Bastgenówna, tłum.). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Feuerstein, R. (1980). Instrumental enrichment: An intervention program for cognitive modifiability. University Park Press.
Fisher, R. (1999). Uczymy, jak myśleć (K. Kruszewski, tłum.). Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Giermakowska, A. i Ozga, A. (b.d.). Zestaw prób do badania umiejętności poznawczych dla uczniów klas drugich [narzędzie niepublikowane].
Harmon, M.G. i Morse, L.W. (1995). Strategies and knowledge in problem solving: Results and implication for education. Education, 115, 580–589.
Jankowska, H. (1992). Rozwój czynności poznawczych u dzieci. Wybrane zagadnienia. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Klus-Stańska, D. (2002). Konstruowanie wiedzy w szkole. Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Klus-Stańska, D. i Kalinowska, A. (2004). Rozwijanie myślenia matematycznego młodszych uczniów. Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Kozielecki, J. (1995). Myślenie i rozwiązywanie problemów. W: T. Tomaszewski, (red.), Psychologia ogólna (s. 91–155). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Lipman, M., Sharp, A., Oscanyan, F. (1980). Philosophy in the Classroom. Temple University Press.
Maciejowska, I. (2011). IBSE jako najbardziej modna strategia edukacyjna. W: M. Nędzyńska (red.), Dydaktyka chemii (i innych przedmiotów przyrodniczych) od czasów alchemii po komputery (s. 80–86). Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej. https://uatacz.up.krakow.pl/~wwwchemia/pliki/book1.pdf#page=80
Michalak, R. (2004). Aktywizowanie ucznia w edukacji wczesnoszkolnej. Wydawnictwo Naukowe UAM.
Nawolska, B. i Rutka-Gliksman, N. (2019). Krytyczne myślenie (nie)dostępne uczniom edukacji wczesnoszkolnej? Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 580(5), 33–49. https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.3191
Nęcka, E. (1994). TRoP... Twórcze rozwiązywanie problemów. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura, B. i Wichary, S. (2020). Psychologia poznawcza. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rocard, M., Csermely, P., Jorde, D., Lenzen, D., Walberg-Henriksson, H. i Hemmo,V. (2007). Science education NOW: A renewed pedagogy for the future Europe. European Commission. Directorate-General for Research Science, Economy and Society. https://www.eesc.europa.eu/sites/default/files/resources/docs/rapportrocardfinal.pdf
Rohrbaugh, C. i Shanteau, J. (1999), Contex, process, and experience. W: F.T. Durso (red.), Handbook of applied cognition (s. 115–139). Wiley.
Sokołowska, D. (2020a). Charakterystyka cyklu kształcenia metodą odkrywania przez dociekanie. W: K. Bidziński (red.), Dziecko jako badacz. Nauczanie oparte na metodzie odkrywania przez dociekanie (s. 109–128). Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego.
Sokołowska, D. (2020b). Implementacja metody odkrywania przez dociekanie w praktykę szkolną. W: K. Bidziński (red.), Dziecko jako badacz. Nauczanie oparte na metodzie odkrywania przez dociekanie (s. 129–142). Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego.
Copyright (c) 2024 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
