W stronę krytycznego odbioru książki informacyjnej dla dzieci
Model lektury i jego zastosowanie na przykładzie Którędy do Yellowstone? Aleksandry i Daniela Mizielińskich
Abstrakt
Artykuł prezentuje założenia i potencjalne zastosowanie modelu krytycznego odbioru książki informacyjnej dla dzieci, a więc zestawu procedur, których przeprowadzenie ma sprzyjać rozwijaniu praktyk czytelniczych wśród młodych osób czytających. Podstawę modelu stanowią rozważania Joe Sutliffa Sandersa i studia osadzone w nurcie badań nad książką jako całością (whole book approach), a ich przełożenie na praktykę czytelniczą może sprowokować krytyczne myślenie o zawartych w książce informacjach. Omówieniu i praktycznemu zastosowaniu modelu służy przeprowadzona analiza informacyjnej książki obrazkowej Aleksandry i Daniela Mizielińskich Którędy do Yellowstone? Dzika podróż po parkach narodowych (2020), jednego z nielicznych dwudziestopierwszowiecznych tytułów na liście lektur dla klas I–III, nagradzanej w Polsce i na świecie, a także przetłumaczonej na wiele języków. Model, opisujący kolejne obszary lektury, skupia się na czterech elementach: perytekstach, natężeniu faktofikcji, retoryce i ideologii. Przedstawiony model ma za zadanie zachęcić do lektury książki Mizieliński i innych książek informacyjnych w nurcie edukacji krytycznej, opartej na samodzielnym myśleniu i weryfikacji informacji zawartych w publikacja.
Bibliografia
AUTOR (2023).
AUTOR (2024).
Genette, G. (1997). Paratexts. Thresholds of Interpretation (tłum. J.E. Lewin). Cambridge University Press.
Goga, N. (2021). A Is For… Awareness: Fostering Interspecies Awareness through Nonfiction ABC Picturebooks. W: N. Goga, S. Hoem Iversen i A.-S. Teigland (red.), Verbal and Visual Strategies in Nonfiction Picturebooks: Theoretical and Analytical Approaches (s. 174–188). Scandinavian University Press. https://doi.org/10.18261/9788215042459-2021-13
Gwioździk, J., Brzoska-Steinke, A., Drygas, A., Górska, M., Jurczak, I., Maciocha, P., Szymura, J., Taraszkiewicz, Ł. i Ząbek, P. (współpr.). (2011). O sztuce książki. Bibliotheca Nostra, 4, s. s. 9-26.
Jewiarz, B. (2020, 26 kwietnia). Niedzielny poranek: „Którędy do Yellowstone. Dzika podróż po parkach narodowych” Aleksandra i Daniel Mizielińscy. RDC. https://www.rdc.pl/podcast/niedzielny-poranek_WwjhxvUBoPtaHe6amOMs?episode=OajyttHFuXWazWHcHS6N
Mizielińscy, A. i D. (2012). Mapy. Obrazkowa podróż po lądach, morzach i kulturach świata. Wydawnictwo Dwie Siostry.
Mizielińscy, A. i D. (2020). Którędy do Yellowstone? Dzika podróż po parkach narodowych. Wydawnictwo Dwie Siostry.
Narančić Kovač, S. (2021). A semiotic model of the nonnarrative picturebook. W: N. Goga, S. Hoem Iversen i A.- S. Teigland (red.), Verbal and Visual Strategies in Nonfiction Picturebooks: Theoretical and Analytical Approaches (s. 37–51). Scandinavian University Press. https://doi.org/10.18261/9788215042459-2021-04
olaidaniel. (2020). Which Way to Yellowstone? (Którędy do Yellowstone?). olaidaniel. https://oladaniel.com/yellowstone
Pantaleo, S. (2018). Paratexts in Picturebooks. W: B. Kümmerling-Meibauer (red.), The Routledge Companion to Picturebooks (s. 38–48). Routledge.
Sanders, J.S. (2018). A Literature of Questions: Nonfiction for the Critical Child. University of Minnesota Press.
Suchańska, A. (2023). Kreacje bohaterów w komiksie edukacyjnym dla dzieci a identyfikacja i przekaz wiedzy. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 18.4, s. 115–126. https://doi.org/10.35765/eetp.2023.1871.09
Sutherland, R.D. (1985). Hidden Persuaders. Political Ideologies in Literature for Children. Children’s Literature in Education, 16, s. 143–157. https://doi.org/10.1007/BF01141757
Szajnert, D. (2011). Intencja autora i interpretacja – między inwencją a atencją. Teksty i parateksty. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Tandoi, E., Spring. E. (2022). Representing Evolutionary Theory in Nonfiction Picturebooks. International Research in Children’s Literature, 15.2, s. 111–124. https://doi.org/10.3366/ircl.2022.0444
von Merveldt, N. (2018). Informational Picturebooks. W: B. Kümmerling-Meibauer (red.), The Routledge Companion to Picturebooks (s. 231–245). Routledge.
Wrzeszcz, K. (2022). Gdy ludzi nie ma, zwierzęta harcują. Motywy zwierzęce w polskim komiksie dziecięcym. Paidia i Literatura, 4, s. 1/10–10/10. https://doi.org/10.31261/PiL.2022.04.05
Zabawa, K. (2017). Literatura dla dzieci w kontekstach edukacyjnych. Akademia Ignatianum.
Copyright (c) 2024 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
