Kształtowanie empatii i uczuć moralnych u dzieci w wieku przedszkolnym metodami dramy
Abstrakt
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie koncepcji M.L. Hoffmana dotyczącej powiązania empatii z uniwersalnymi etapami rozwoju moralnego, koncentrującej się wokół rozwoju kształtowania się poczucia winy i internalizacji moralnej. Hoffman twierdzi, że rozwój poznawczy jest ściśle związany z rozwojem empatii, a w szczególności rozwojem uczuć moralnych. Przetwarzanie semantyczne wymaga większych umiejętności niż mimikra, kojarzenie czy warunkowanie. Przyjmowanie ról zapewnia zastępcze doświadczenie emocjonalne poprzez postawienie się w sytuacji kogoś innego. Procesem społeczno-kognitywnym, który wskazuje na to, że dana osoba potrafi się wczuć w myśli, uczucia i intencje innej osoby, jest właśnie umiejętność przyjęcia roli. Aktywność w zabawie oparta jest na obserwacji prawdziwego życia (kultury), a jej scenariusze pomagają w poznaniu socjokulturowych konwencji. Drama w edukacji oferuje dzieciom możliwość rozumienia i rozpoznawania emocji i stanów mentalnych innych ludzi, co sprzyja rozwojowi empatii i uczuć moralnych. Szczególna wartość dramy polega na tym, że jest pomocna w rozwijaniu teorii umysłu, uczy dzieci narracji i dialogowania, co sprawia, że zabawa nabiera nowych znaczeń.
Bibliografia
Barden R.C., Zelko F.A., Duncan S.W., Masters J.C., Children’s Consensual Knowledge about the Experiential Determinant of Emotion, „Journal of Personality and Social Psychgology”, 39(1980)5.
Baron-Cohen S., Do people with autism understand what causes emotions?, „Child Development”, (1991)82.
Coulter J., Affect and social context: Emotion definition as a social task, [w:] The Social Construction of Emotions, red. R. Harre, Blackell, Oxford 1986.
Dziedzic A., Pichalska J., Świderska E., Drama na lekcjach języka polskiego, WSiP, Warszawa 1992.
Flavell J.H., The Development of Inference about Others, [w:] Understanding Other Persons, red. T. Mischel, Blackwell, Basil & Mott, Oxford 1974.
Garner P.W., Carlson-Jones D., Gaddy G., Rennie K.M., Low-Income Mothers’ Conversations About Emotions and their Children’s Emotional Competence, „Social Development”, (1997)6.
Goffman E., Człowiek w teatrze życia codziennego, PIW, Warszawa 1981.
Harris P.L., Olthoff T., Meerum Terwogt M., Hardman C.E., Children’s Knowledge about the Experiential Determinant of Emotion, „International Journal of Behavioral Development”, 10(1987)3.
Hoffman M.L., Empatia i rozwój moralny, tłum. O. Waśkiewicz, GWP, Gdańsk 2006.
Jabłoński S., Smykowski B., Osiągnięcia i zagrożenia dla rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym, [w:] Dzieci i młodzież wobec agresji i przemocy, red. A. Brzezińska, E. Hornowska, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2004/2007.
Jagiełło-Rusiłowski A., Drama w STOP-KLATCE w kierunku pozytywnej zmiany społecznej, Stowarzyszenie Praktyków Dramy Stop-Klatka, Warszawa 2010.
Królica M., Drama i happening w edukacji przedszkolnej, Impuls, Kraków 2009.
Lewis M., Wyłanianie się ludzkich emocji, [w:] Psychologia emocji, red. M. Lewis, J.M. Haviland-Jones, tłum. J. Piotrowski, GWP, Gdańsk 2005.
Nelson J., Gruendel K., At Morning it’s Lunchtime. A Scriptal View of Children’s Dialogues, „Discourse Processes”, (1979)2.
Pankowska K., Pedagogika dramy, Żak, Warszawa 2000.
Papalia D.E., Olds S.W., Child’s world, McGraw-Hill, New York 1986.
Piaget J., Studia z psychologii dziecka (wyd. 2), tłum. T. Kołakowska, PWN, Warszawa 2006.
Rime B., The Social Sharing of Emotions as a Source for The Social Knowledge of Emotion, [w:] Everyday Conceptions of Emotion, red. J.J. Russell, J.M. Fernandez-Dols, A.S.R. Manstead, J.C. Wellenkamp, Dordrecht 1995.
Rosenberg M., Reflexivity and Emotions, „Social Psychology”, (1990)53.
Shott S., Emotion and social life. A symbolic Interactionist Analysis, „American Journal of Sociology”, (1979)84.
Smykowski B., Wiek przedszkolny. Jak rozpoznać potencjał dziecka?, [w:] Psychologiczne portrety człowieka, red. A.I. Brzezińska, Praktyczna psychologia rozwojowa, GWP, Gdańsk 2006.
Stelle H., Steele M., Croft C., Fonagy P., Infant-Mother Attachment at One Year Predicts Children’s Understanding of Mixed Emotions At Six Years, „Social Development”, (1999)8.
Tan J., Harris P.L., Autistic Children Understand Seeing and Waiting, „Development and Psychopathology”, (1991)3.
Trabasso T., Stein N.L., Johnson L.R., Children’s Knowledge of Events: A Casual Analysis of Story Structure, [w:] Learning and Motivation, t. 15, red. G. Bower, „Academic Press”, New York 1981.
Wygotski L., Narzędzie i znak w rozwoju dziecka, tłum. B. Grell, PWN, Warszawa 1978.
Copyright (c) 2016 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
