The Role of the Educational Institution in the Formation of Lateral Dominance in Children
Abstract
The establishment of lateral dominance of the hand, eye, ear and leg, also known as lateralisation of function in the cerebral cortex, is one of the key processes in the development of preschool children. The aim of this article is to highlight the importance of pre-school setting in the establishment of the child's functional asymmetry. As a method, a review of the literature and the current state of research. The lateral dominance should form at the latest in the third year of life. On the basis of the literature review, it was found that the type of lateralisation can be correlated with other characteristics, i.e., language or motor skills. The pre-school period is a time in which the child, supported by the educational institution, attains new skills, develops his or her own potential and realises his or her potential. The pre-school period is a time in which the child, supported by the educational institution, attains new skills, develops his or her own potential and implements the developmental tasks the ontogenetic stage. Ultimately, the child in the care and support environment, gains the competence to enter school. An intensive time in terms of physical and mental development, requires special care and close observation on the part of the teachers involved. Disorders resulting from developmental disturbances can result, for example, in difficulties at school or even in the abnormal development of speech or motor skills. This article is about the tasks that pre-schools can do to support the child in achieving optimal functional asymmetry of the body.
Emphasising the role of the kindergarten in the formation of development of lateral dominance is important for the development of the child's intellectual potential.
References
Allen, J.S. (2011). Życie mózgu. Ewolucja człowieka i umysłu (K. Dzięcioł, tłum.). Prószyński i S-ka.
Banasik, K. (2021). Znaczenie symetrii i asymetrii ludzkiego ciała w rozwoju mowy i motoryki dziecka. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 16(5/63), 137–146. https://doi.org/10.35765/eetp.2021.1663.10
Becker, Y., Phelipon, R., Marie, D., Bouziane, S., Marchetti, R., Sein, J., Velly, L., Renaud, L., Cermolacce, A., Anton, J.-L., Nazarian, B., Coulon O. i Meguerditchiani A. (2024). Planum temporale asymmetry in newborn monkeys predicts the future development of gestural communication’s handedness. Nature Communications, 15(4791), 1–6. https://doi.org/10.1038/s41467-024-47277-6
Bee, H. i Boyd, D. (2004). Psychologia rozwoju człowieka (A. Wojciechowski, tłum.) Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Bishop, D.V. (2013). Cerebral asymmetry and language development: Cause, correlate, or consequence? Science, 340(6138), 1230531. https://doi.org/10.1126/science.1230531
Bogdanowicz, M. (1992). Leworęczność dzieci. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Chance, S.A. i Crow, T.J. (2007). Distinctively human: Cerebral lateralisation and language in Homo sapiens. Journal of Anthropological Sciences, 85, 83–100.
Cholewińska-Dacka, M. (2019). Lateralizacja w rozwoju dziecka. Bliżej Przedszkola, 12, 19–21.
Cieszyńska, J. (2010). Diagnoza funkcji lewej półkuli mózgu i jej wpływ na programowanie terapii dziecka w wieku przedszkolnym. Nowa Logopedia, 1, 23–30.
Cieszyńska-Rożek, J. (2020). Neurobiologiczne podstawy rozwoju poznawczego. Cz. 3. Ruch. Centrum Metody Krakowskiej.
Cieszyńska-Rożek, J. (2022). Neurobiologiczne podstawy rozwoju poznawczego. Cz. 4. Język. Centrum Metody Krakowskiej.
Cieszyńska, J. i Korendo, M. (2007). Wczesna interwencja terapeutyczna. Stymulacja rozwoju dziecka od noworodka do 6. roku życia. Wydawnictwo Edukacyjne.
Dehaene, S. (2021). Jak się uczymy? Dlaczego mózgi uczą się lepiej niż komputery (A. Binder, tłum.). Copernicus Center Press.
Dehaene-Lambertz, G., Dehaene, S. i Hertz-Pannier, L. (2002). Functional neuroimaging of speech perception in infants. Science, 298(5600), 2013–2015. https://doi.org/10.1126/science.1077066
Dubois, J., Benders, M., Lazeyras, F., Borradori-Tolsa, C., Leuchter, R.H., Mangin, J.F. i Hüppi, P.S. (2010). Structural asymmetries of perisylvian regions in the preterm newborn. NeuroImage, 52(1), 32–42. https://doi.org/10.1016/j.neuroimage.2010.03.054
Gołyszny, M. (2021). Mózgowe (neuronalne) korelaty leworęczności: przyczyny i manifestacje z perspektywy neuronauk i nauk pedagogicznych. Konteksty Pedagogiczne, 17(2), 87–109. https://doi.org/10.19265/kp.2021.2.17.322
Główny Urząd Statystyczny. (2023, 4 grudnia). Raport SDG 2023. https://raportsdg.stat.gov.pl/2023
Hałaczkiewicz, K. (2018) Znaczenie przedszkola w rozwoju i procesie wychowania dziecka. Dyskursy, 10, 29–40.
Hickok, G. i Poeppel, D. (2007). The cortical organization of speech processing. Nature Reviews. Neuroscience, 8, 393–402. https://doi.org/10.1038/nrn2113
Kielar-Turska M. (2011). Średnie dzieciństwo. Wiek przedszkolny. W: J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Podręcznik akademicki (s. 202–233). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Knapek, M. (2013). Lateralizacja a zaburzenia przetwarzania porządków linearnych w języku dzieci pięcio- i sześcioletnich. Nowa Logopedia, 4, 281–291.
Knapek, M. (2017). Zaburzenia mowy a asymetria funkcjonalna mózgu w kontekście uczenia się – doniesienia z badań. Neurolingwistyka Praktyczna, 3, 47–66. https://doi.org/10.24917/24505072.3.4
Korendo, M. (2010). Zaburzenia lewopółkulowe u dzieci z zespołem Aspergera. W: M. Michalik i A. Siudak (red.), Zagadnienia mowy i myślenia (s. 95–104). Collegium Columbinum.
Korendo, M. (2024). Dymensjonalne podejście w diagnozie dysleksji. Poradnik Językowy, 2, 26–34. https://doi.org/10.33896/PorJ.2024.2.3
Króliczak, G., Buchwald, M., Potok, W. i Przybylski, Ł. (2018). Ręczność, praksja i język: nowe spojrzenie na delikatną triadę. Polskie Forum Psychologiczne, 23(1). https://doi.org/10.14656/PFP20180102
Kwieciński Z. i Śliwerski B. (red.). (2019). Pedagogika. Podręcznik akademicki, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Mikler-Chwastek, A. (2017). Wychowanie i wspieranie rozwoju małych dzieci w domu, żłobku i przedszkolu. Difin SA.
Paczkowska, A., Szmalec, J. i Zielonka, D. (2014). Wykrywanie problemów związanych z nieustaloną lateralizacją i możliwości im przeciwdziałania dla prawidłowego rozwoju dziecka. Hygeia Public Health, 49/3, 531–535.
Parma, V., Brasselet, R., Zoia, S., Bulgheroni, M., i Castiello, U. (2017). The origin of human handedness and its role in pre-birth motor control. Scientific Reports, 7, 16804. https://doi.org/10.1038/s41598-017-16827-y
Piotrowska-Madej, K. i Żychowicz, A. (2017). Smart Hand Model. Diagnoza i terapia ręki u dzieci. Wydawnictwo Harmonia.
Spionek-Pelc, H. (1965). Zaburzenia psychoruchowego rozwoju dziecka. Zagadnienia wybrane. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Szeląg, E. i Szymaszek, A. (2006). Test do badania słuchu fonematycznego u dzieci i dorosłych. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Szymankiewicz, I. (2014). Lateralizacja i jej zaburzenia. https://www.zssjarocin.pl/publikacje-pliki/Lateralizacja-i-jej-zaburzenia.pdf
Tomasello, M. (2015). Historia naturalna ludzkiego myślenia (B. Kucharczyk i R. Ociepa, tłum.), Copernicus Center Press.
Waloszek, D. (2003). Edukacja przedszkolna. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku (t. 1). Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Wieczorek, M. i Świerczek, R. (2012). Ocena zmian zlateralizowania ciała dzieci w młodszym wieku szkolnym (7-10 lat). Problemy Higieny i Epidemiologii, 93/2, 304–308.
Wigan, A.L. (1844). Duality of the mind. The Lancet, 43(1078), 154.
Wolski, P. i Tuchowska, J.A. (2016). Asymetria mózgu i lateralizacja w jąkaniu. Konteksty Pedagogiczne, 2(7), 47–64. https://doi.org/10.19265/kp.2016.2.7.117
Zazzo, R. (1974). Metody psychologicznego badania dziecka. 1 (M. Manicka i E. Lewicka, tłum.). Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
Copyright (c) 2025 Elementary Education in Theory and Practice
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
- When submitting a text, the author declares that he/she is the Author of the article (hereinafter referred to as the “Work”) and:
- he/she owns the exclusive and unlimited copyright to the Work,
- is entitled to dispose of the copyright to the Work.
Declares that it does not infringe any third party copyrights or legal rights.
Declares that there is no conflict of interest.
2. At the same time, the Author grants the Ignatianum University in Cracowa royalty-free, non-exclusive and territorially unlimited licence to use the Work in the following fields of exploitation:
- recording the Work in a hard copy, as well as on a digital or magnetic medium;
- reproduction of the Work using any technique, without limitation of the number of editions or copies;
- distribution of the Work and its copies on any medium, including marketing, sale, lending, and rental;
- introduction of the Work into a computer memory;
- disseminating the Work in information networks, including in the Internet;
- public performance, exhibition, display, reproduction, broadcasting and re-broadcasting, as well as making the Work available to the public in such a way that everyone can have access to it at a time and place of their own choosing;
- within the scope of dependent rights to the Work, including in particular the right to make necessary changes to the Work resulting from editorial and methodical development, as well as to translate the Work into foreign languages;
The licence is granted from the moment of the transfer of the Work to the Ignatianum University in Cracow. The Ignatianum University in Cracow is entitled to grant further sub-licences to the Work within the scope of the right granted. The licence is time-limited and it is granted for a period of 15 years, starting from the date of its granting.
Authors are permitted and encouraged to publish their text online (e.g. in their institution’s repository or on the institution’s website) before or during the submission process as this may lead to beneficial exchanges, as well as earlier and greater citation of the published text (See The Effect of Open Access). We recommend using any of the following portals of research associations:
- ResearchGate
- SSRN
- Academia.edu
- Selected Works
- Academic Search
