Baśniowa książka obrazkowa – dziecięce rozważania wokół Jasia i Małgosi Anthony’ego Browne’a

Magdalena Kaliszewska-Henczel

doi:10.35765/eetp.2025.2079.10

Magdalena Kaliszewska-Henczel University of Lodz https://orcid.org/0000-0003-1308-8235

DOI: https://doi.org/10.35765/eetp.2025.2079.10

Keywords: fairy-tale, Hansel and Gretel, childrens’ response to picturebook, early childhood literacy

Abstract

The article discusses issues concerning the ways fairy tale picturebook can be introduced into the educational practice of pre-school and early primary school children. The first part of the text outlines the context of the presence of fairy tale literature in early childhood education, while the second part presents the process of an educational activity with children aged 6-7, based on the picturebook ‘Hansel and Gretel’ by Anthony Browne. The dual role of teacher and researcher is an important part of the design of the workshop, its implementation, the subsequent interpretation of the children's creations and, ultimately, the ideas for new ways to create educational opportunities. Conducted in a qualitative paradigm, the participatory observation provided insights into children's interpretations of the visual and verbal layers of the story. Children's construction of meaning around the indicated illustrations was categorised around three leading themes: home, relationships between family members, and the relationship between the stepmother and the witch. Incorporating participants' personal knowledge provided an opportunity to negotiate meanings and ask non-obvious questions. Building an interpretive situation around a classic story, complemented by non-obvious illustrations, allows the story to retain its hopeful message while creating the opportunity to discover new contexts.

References

Angrosino, M. (2010). Badania etnograficzne i obserwacyjne (M. Brzozowska-Brywczyńska, tłum.), Wydawnictwo Naukowe PWN.

Arizpe, E. i Styles, M. (2016). Children reading picturebooks: Interpreting visual text. Routledge.

Bachelard, G. (1976). Wstęp do poetyki przestrzeni (W. Błońska, tłum.). W: H. Markiewicz (red.), Współczesna teoria badań literackich za granicą. T. 2: Strukturalno-semiotyczne badania literackie, literaturoznawstwo porównawcze, w kręgu psychologii głębi i mitologii (s. 342–366). Wydawnictwo Literackie.

Baluch, A. (1992). Archetypy literatury dziecięcej. Wydawnictwo Naukowe WSP.

Boguszewska, A. (2017). O ilustracjach lektur polecanych w programach szkolnych dla uczniów kształcenia zintegrowanego u progu XXI wieku. Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna, 5(9), 185–197.

Browne, A. (1981). Hansel and Gretel. Walker Books.

Bruner, J.S. (1991). The narrative construction of reality. Critical Inquiry, 18(1), 1–21.

Bunio-Mroczek, P. (2021). Badania skoncentrowane na dzieciach, badania z udziałem dzieci, dzieci jako badacze. Etyczne i metodologiczne aspekty badań prowadzonych w nurcie nowej socjologii dzieci i dzieciństwa. Przegląd Socjologii Jakościowej, 17(4), 6–26. https://doi.org/10.18778/1733-8069.17.4.01

Cackowska, M. (2016). Emergent literacy, visual literacy i czytanie dialogowe. Potencjał edukacyjny i emancypacyjny książki obrazkowej w środowisku rodzinnym i przedszkolnym. Problemy Wczesnej Edukacji, 33(2), 102–113. https://czasopisma.bg.ug.edu.pl/index.php/pwe/article/view/897

Chęcińska, U. (2016). Baśń jest gatunkiem pedagogicznym. W: U. Chęcińska (red.), Dziecko i baśnie świata w kontekście wczesnej edukacji (s. 7–10). Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.

Doonan, J. (1983). Talking pictures: A new look at “Hansel and Gretel”. Signal, 42, 123–131.

Duncan, D. (2009). Teaching children’s literature: Making stories work in the classroom. Routledge.

Dylak, S. (2012). Alfabetyzacja wizualna jako kompetencja współczesnego człowieka. W: S. Dylak i M. Skrzydlewski (red.), Media. Edukacja. Kultura. W stronę edukacji medialnej (s. 119–132). Polskie Towarzystwo Technologii i Mediów Edukacyjnych.

Gemel, A. i Wiśniewska-Kin, M. (2023) Smaki życia razem. Metafory wizualne w dyskursie dziecięcym. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. https://doi.org/10.18778/8220-971-6

Jung, C.G. (1976). Archetypy i symbole. Pisma wybrane (J. Prokopiuk, tłum.). Czytelnik.

Klus-Stańska, D. (2004). Światy dziecięcych znaczeń – poszukiwanie kontekstów teoretycznych. W: D. Klus-Stańska (red.), Światy dziecięcych znaczeń (s. 15–38). Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

Kłakówna, Z. (2016). Język polski. Wykłady z metodyki. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Kostecka, W. (2014). Baśń postmodernistyczna – przeobrażenia gatunku. Intertekstualne gry z tradycją literacką. Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich.

Kümmerling-Meibauer, B. i Meibauer, J. (2018). Picturebooks and cognitive studies. W: B. Kümmerling-Meibauer (red.), The Routledge companion to picturebooks (s. 391–400). Routledge.

Landay, L. (2016). Minecraft: Transitional objects and transformational experiences in an imaginary world. W: M. Wolf (red.), Revisiting imaginary worlds: A subcreation studies anthology (s. 157–178). Routledge.

Leszczyński G. (2005). Baśń jako matryca doświadczeń egzystencjalnych. W: G. Leszczyński (red.), Kulturowe konteksty baśni. T. 1: Rozigrana córa mitu (s. 68–93). Centrum Sztuki Dziecka.

Ługowska, J. (2005). Baśń jako wprowadzenie do myślenia aksjologicznego. W: G. Leszczyński (red.), Kulturowe konteksty baśni. T. 2: W poszukiwaniu straconego królestwa (s. 27–40). Centrum Sztuki Dziecka.

Maciejewska-Mroczek, E., Radkowska-Walkowicz, M., Reimann, M., Witeska-Młynarczyk, A., Boni, Z. i Krawczyk, A. (2018). Kodeks dobrych praktyk w badaniach z dziećmi prowadzonych z perspektywy nauk społecznych W: M. Radkowska-Walkowicz i M. Reimann (red.), Dzieci i zdrowie. Wstęp do childhood studies (s. 27–34). Oficyna Naukowa.

Maciejewska-Mroczek, E. i Reimann, M. (2016). Jak zgadzają i nie zgadzają się dzieci. O (nie)równowadze sił i świadomej zgodzie w badaniach z dziećmi. Przegląd Socjologii Jakościowej, 12(4), 42–55.

McCallum, R. (2000). Approaches to the literary fairy tale. W: J. Zipes (red.), The Oxford companion to fairy tales (s. 17–21). Oxford University Press.

Nikolajeva, M. (2014). Reading for learning: Cognitive approaches to children’s literature. John Benjamins Publishing Company.

Nikolajeva, M. (2019). Cognitive-Affective approaches to fairy tales. W: N.L. Canepa (red.), Teaching fairy tales (s. 203–212). Wayne State University Press.

Papuzińska, J. (2007). Dziecięce spotkania z literaturą. Centrum Edukacji Bibliotekarskiej Informacyjnej i Dokumentacyjnej im. Heleny Radlińskiej w Warszawie.

Piekarski, J. (2017). Perspektywa uczestnicząca w badaniach empirycznych – zarys tematyczny. Przegląd Badań Edukacyjnych, 25(2), 267–298. https://doi.org/10.12775/PBE.2014.030

Schön, D.A. (1983). The reflective practitioner: How professionals think in action. Basic Books, Inc.

Skowera, M. (2016). Postmodernistyczny retelling baśni – garść uwag terminologicznych. Creatio Fantastica, 53(2), 41–56.

Sławińska, M. (2019). Problemy etyczne w badaniach z udziałem dzieci. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, 22(2/86), 107–123.

Szuman, S. (1928a). Wpływ bajki na psychikę dziecka. Szkoła Powszechna, 1, 30–46.

Szuman, S. (1928b). Wpływ bajki na psychikę dziecka. Szkoła Powszechna, 2, 113–130.

Tripp, D. (1993). Critical incidents in teaching: Developing professional judgement. Routledge.

Wais, J. (2007). Ścieżki baśni. Symboliczne wędrówki do wnętrza duszy. ENETEIA – Wydawnictwo Psychologii i Kultury.

Waksmund, R. (1978). Bajkosfera, czyli o użyciu semiotycznym fabuł baśniowych. Rekonesans badawczy. Litteraria, 9, 99–119.

Waksmund, R. (2000). Od literatury dla dzieci do literatury dziecięcej. (Tematy – gatunki – konteksty). Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Wiśniewska-Kin, M. (2016). Nauczyciel wczesnej edukacji między rutyną a gotowością do zmian. W: W. Leżańska i A. Feliniak (red.), Nauczyciel wczesnej edukacji wobec zmian społeczno-kulturowych (s. 39–51). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Wiśniewska-Kin, M. (2020). Skuteczne zdziwienie. Wyzwalająca myślenie nauka czytania. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Wójcik-Dudek, M. (2009). Baśń – powracająca lektura. Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego, 20, 30–37.

Żuchowska, W. (1992). Oswajanie ze sztuką słowa. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

A Fairy Tale Picture Book – Children's Thoughts on Anthony Browne's Hansel and Gretel

Abstract

References