Kompetencje 4K a poczucie skuteczności nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej (raport i prognoza na lata 2020–2030)
Abstrakt
Celem artykułu jest zbadanie, w jaki sposób kompetencje 4K – Myślenie Krytyczne, Kreatywność, Komunikacja i Kooperacja – są wdrażane w edukacji podstawowej w l. 2020–2030, w Polsce w porównaniu do innych krajów. Badania poruszają problem nierównomiernego wdrażania założeń 4K do praktyki szkolnej. Analizują, w jaki sposób strategie krajowe, systemy rozwoju zawodowego i inicjatywy technologiczne kształtują kompetencje uczniów i poczucie własnej skuteczności nauczycieli. Zastosowano narracyjny przegląd literatury, opierając się na danych OECD i badaniach empirycznych w języku angielskim i polskim za lata 2020-2025. Analiza obejmowała cztery etapy: (1) mapowanie ram polityk oświatowych, (2) ocena powiązania 4K z poczuciem własnej skuteczności nauczycieli, (3) ewaluacja modeli pedagogicznych, takich jak STEAM i uczenie się oparte na projektach, oraz (4) analiza wpływu ICT, AI i realiów postpandemicznych. Wyniki pokazują, że wdrożenie jasno określonych standardów 4K i stały rozwój zawodowy (np. Finlandia, Korea) sprzyja wyższemu poczuciu własnej skuteczności nauczycieli, podczas gdy dyskrecjonalne wdrażanie prowadzi do fragmentacji praktyki (np. Polska, USA). Artykuł kończą rekomendacje dotyczące ustawowych deskryptorów 4K, rozwoju zawodowego zorientowanego na STEAM, infrastruktury cyfrowej i wsparcia dobrostanu, wnosząc tym samym nowe, oparte na badaniach perspektywy do refleksji pedagogicznej. Poczucie własnej skuteczności jest wyższe, gdy szkolenia 4K obejmują obecną i przyszłą kadrę, co sugeruje dalsze badania kształcenia przyszłych nauczycieli wczesnej edukacji, tak aby do 2030 roku przygotować edukatorów i uczniów do złożonej, bogatej w technologie przyszłości.
Bibliografia
Anderson, S.G., & Olivier, D.F. (2022). A quantitative study of schools as learning organizations: An examination of professional learning communities, teacher self-efficacy, and collective efficacy. Research Issues in Contemporary Education, 7(1), 26–51. https://eric.ed.gov/?id=EJ1344350
Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191–215.
Baran-Łucarz, M., & Klimas, A. (2020). Developing 21st century skills in a foreign language classroom: EFL student teachers’ beliefs and self-awareness. Academic Journal of Modern Philology, 10, 23–38. https://doi.org/10.34616/ajmp.2020.10
Barni, D., Danioni, F., & Benevene, P. (2019). Teachers’ self-efficacy: The role of personal values and motivations for teaching. Frontiers in Psychology, 10. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.01645
Churchill, N. (2020). Development of students’ digital literacy skills through digital storytelling with mobile devices. Educational Media International, 57(3), 271–284. https://doi.org/10.1080/09523987.2020.1833680
Creswell, J.W. (2009). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Sage Publications Ltd.
European Agency for Special Needs and Inclusive Education. (2023). Country system mapping country report: Poland. https://www.european-agency.org/sites/default/files/CSM%20Country%20Report%20Poland.pdf
European Commission. (2020). Digital Education Action Plan: Resetting education and training for the digital age. European Commission.
European Commission: Directorate-General for Communications Networks, Content and Technology. (2024). 2030 Digital Decade – report on the state of the Digital Decade 2024 – Report. Publications Office of the European Union. https://data.europa.eu/doi/10.2759/922
García-Tudela, P.A., Prendes-Espinosa, P., & Solano-Fernández, I.M. (2021). Smart learning environments: A basic research towards the definition of a practical model. Smart Learning Environments, 8. https://doi.org/10.1186/s40561-021-00155-w
Gülhan, F. (2024). Professional learning community (PLC) in STEAM education: A hands-on workshops sample. Science Insights Education Frontiers, 20(1), 3149–3172. https://doi.org/10.15354/sief.24.or496
Holzberger, D., & Prestele, E. (2021). Teacher self-efficacy and self-reported cognitive activation and classroom management: A multilevel perspective on the role of school characteristics. Learning and Instruction, 76, 101513 https://doi.org/10.1016/j.learninstruc.2021.101513
Ingersoll, R.M., & Tran, H. (2023). Teacher shortages and turnover in rural schools in the US: An organizational analysis. Educational Administration Quarterly, 59(2), 396–431. https://doi.org/10.1177/0013161X231159922
Jeong, E. (2020). Education reform for the future: A case study of Korea. International Journal of Education and Development using Information and Communication Technology, 16(3), 66–81. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1275645.pdf
KERIS. (2021). 2021 white paper on ICT in education in Korea. Korean Education and Research Information Service. https://www.keris.or.kr/eng/cm/cntnts/cntntsView.do?mi=1188&cntntsId=1334
Kim, J., Lee, H., & Cho, Y.H. (2022). Learning design to support student-AI collaboration: perspectives of leading teachers for AI in education. Education and Information Technologies, 27, 6069–6104. https://doi.org/10.1007/s10639-021-10831-6
Kim, L.E., & Asbury, K. (2020). ‘Like a rug had been pulled from under you’: The impact of COVID‐19 on teachers in England during the first six weeks of the UK lockdown. British Journal of Educational Psychology, 90(4), 1062–1083. https://doi.org/10.1111/bjep.12381
Kwon, H., & Lee, Y. (2025). A meta-analysis of STEM project-based learning on creativity. STEM Education, 5(2), 275–290. https://doi.org/10.3934/steme.2025014
Long, C., Sam, R., Ny, C., Chhang, C., Ren, R., Ngork, C., Sorn, R., Sorn, M., & Sor, C. (2024). The impact of assessment for 21st century skills in higher education institutions: A narrative literature review. International Journal of Advance Social Sciences and Education, 2(1), 19–42. https://doi.org/10.59890/ijasse.v2i1.1378
Lucas, B. (2022). Creative thinking in schools across the world: A snapshot of progress in 2022. Global Institute of Creative Thinking. https://www.oecd.org/content/dam/oecd/en/about/projects/edu/teaching,-learning-and-assessing-creative-and-critical-thinking-skills/ces-2022/CES%202022%20brochure.pdf
Madalińska-Michalak, J. (Ed.). (2020). Studies on quality teachers and quality in-service teacher education. Foundation for the Development of the Education System. https://doi.org/10.47050/66515321
OECD. (2019). OECD skills strategy Poland: Assessment and recommendations. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/b377fbcc-en
OECD. (2020). TALIS 2018 results (Volume II): Teachers and school leaders as valued professionals. TALIS, OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/19cf08df-en.
OECD. (2024). Training supply for the green and AI transitions: Equipping workers with the right skills, getting skills right. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/7600d16d-en
OECD. (2025). Teaching and learning international survey (TALIS) 2024 conceptual framework. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/7b8f85d4-en
Patston, T., Kaufman, J, Cropley, A., & Marrone, R. (2021). What is creativity in education? A qualitative study of international curricula. Journal of Advanced Academics, 32(2), 207–230. https://doi.org/10.1177/1932202X20978356
Plebańska, M., Szyller, A., & Sieńczewska, M. (2020). Edukacja zdalna w czasach COVID‑19. Raport z badania. Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Warszawskiego. https://kometa.edu.pl/biblioteka-cyfrowa/publikacja,941,edukacja-zdalna-w-czasach-covid-19-raport-z-badania
Reimers, F., & Opertti, R. (2021). Learning to build back better futures for education: Lessons from educational innovation during the COVID-19 pandemic. UNESCO International Bureau of Education. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000383825
Schaffar, B., & Wolff, L. A. (2024). Phenomenon-based learning in Finland: A critical overview of its historical and philosophical roots. Cogent Education, 11(1). https://doi.org/10.1080/2331186X.2024.2309733
So, K., Hu, Y., & Park, J. (2017). Making our schools more creative: Korea’s efforts and challenges. The International Education Journal: Comparative Perspectives, 16(4), 77–88. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1165220.pdf
Squire, K.D. (2021). From virtual to participatory learning with technology during COVID-19. E-Learning and Digital Media, 19(1), 55–77. https://doi.org/10.1177/20427530211022926
Sukhera, J. (2022). Narrative reviews: Flexible, rigorous, and practical. Journal of Graduate Medical Education, 14(4), 414–417. https://doi.org/10.4300/JGME-D-22-00480.1
Sutjonong, W., Salim, R., & Safitri, S. (2022). Teachers’ self-efficacy as a mediator of their perception and behavior regarding creative teaching for elementary school students. Mimbar Sekolah Dasar, 9(1), 161–173. https://doi.org/10.53400/mimbar-sd.v9i1.44253
Taguma, M., Ferreira Dos Santos, E., Cárceles, J., Tai Hau, K., Seng Tan, O., & Bentley, T. (2024). Re-thinking future education in Korea: Towards student agency and well-being. OECD Directorate For Education And Skills. Education Policy Committee. https://www.oecd.org/
Tran, N.-H., Huang, C.-F., & Hung, J.-F. (2021). Exploring the effectiveness of STEAM-based courses on junior high school students’ scientific creativity. Frontiers in Education, 6, 666792. https://doi.org/10.3389/feduc.2021.666792
Vincent-Lancrin, S., González-Sancho, C., Bouckaert, M., de Luca, F., Fernández-Barrerra, M., Jacotin, G., Urgel, J., & Vidal, Q. (2019), Fostering students’ creativity and critical thinking: What it means in school. Educational Research and Innovation, OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/62212c37-en
Wang, S., Shi, G., Lu, M., Lin, R., & Yang, J. (2021). Determinants of active online learning in the smart learning environment: An empirical study with PLS-SEM. Sustainability, 13(17), 9923. https://doi.org/10.3390/su13179923
World Economic Forum. (2023). Future of jobs report: Skills trends and critical competencies. WEF. https://www.weforum.org/reports/the-future-ofjobs-report-2023
Wullschleger, A., Merki, K.M, Grob, U., Rechsteiner, B., Compagnoni, M., & Vörös, A. (2025). Teacher collaboration to elevate student achievement? Learning and Instruction, 97, 102104. https://doi.org/10.1016/j.learninstruc.2025.102104.
Copyright (c) 2025 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
