Wolność oczami dziecka – poznawcza reprezentacja wolności w średnim i późnym dzieciństwie
Abstrakt
W artykule zaprezentowano wyniki badań nad poznawczą reprezentacją wolności u dzieci w średnim i późnym dzieciństwie, w oparciu o filozoficzne i psychologiczne rozumienie niniejszej problematyki. Podstawą rozważań były klasyczne: J. Piageta i L. Wygotskiego,i współczesne: A. Karmiloff- Smith, K. Nelson, J. Mandler modele reprezentacji oraz koncepcja budowania doświadczenia M. Tyszkowej. Wymienione koncepcje pozwalają ujmować reprezentację poznawczą w kategoriach specyficznie ludzkiego sposobu zdobywania wiedzy, który polega na ciągłej redeskrypcji posiadanych informacji. Badaniami objęto trzydzieścioro troje dzieci w wieku sześciu lat i trzydzieścioro jeden w wieku dziewięciu lat. Wykorzystana została metoda kliniczna Piageta w oparciu o stworzony kwestionariusz. Dzieci wymieniały skojarzenia ze słowem wolność, przedstawiały ją w sposób graficzny i prezentowały możliwość podejmowania decyzji w relacji z rodzicami. Zebrany materiał werbalny i niewerbalny pokazuje, że dzieci posługują się reprezentacjami wolności na poziomie ukrytym i jawnym.
Bibliografia
Appelt, K., Jabłoński, S, Osiągnięcia i zagrożenia dla rozwoju dziecka w wieku szkolnym, [w:] Dzieci i młodzież wobec agresji i przemocy, red. A. Brzezińska, E. Hornowska, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2004.
Berlin I., Cztery eseje o wolności, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.
Berlin I., Dwie koncepcje wolności i inne eseje, Res Publica, Warszawa 1991.
Białecka-Pikul M., Co dzieci wiedzą o umyśle i myśleniu: badania i opis dziecięcej reprezentacji stanów mentalnych, Wydawnictwo UJ, Kraków 2002.
Brzezińska A., Nowotnik A., Funkcje wykonawcze a funkcjonowanie dziecka w środowisku przedszkolnym i szkolnym, „Edukacja” 2012, nr 1 (117), s. 61-74.
Filipiak E., Z Wygotskim i Brunerem w tle. Słownik pojęć kluczowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2011.
Frankl V.E., Homo Patiens, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1984.
Gizbert-Studnicka K., Doświadczanie wolności przez dzieci ośmio- i dziewięcioletnie, [w:] Dziecko jako obiekt badań pedagogicznych. Konteksty teoretyczne i empiryczne, red. M. Błędowska, J. Michalak, Wydawnictwo DAJAS, Łódź 2000.
Kielar-Turska M., Umysłowa reprezentacja świata dziewięciolatka na przykładzie analizy znaczenia słowa mądrość, [w:] Studia z psychologii rozwojowej i psycholingwistyki, red. M. Smoczyńska, Universitas, Kraków 1998.
Kielar-Turska M., Poznawcza reprezentacja śmierci u dzieci i wiedza ich rodziców w tym zakresie – rola rodzinnego dyskursu, [w]: Zdrowie, stres, choroba w wymiarze psychologicznym, red. H. Wrona-Polańska, Impuls, Kraków 2008.
Kielar-Turska M., Średnie dzieciństwo – wiek przedszkolny, [w:] Psychologia rozwoju człowieka, red. J. Trempała, PWN, Warszawa 2011.
Kilanowski M., O granicach wolności i groźbie tyranii. J.J. Rousseau i jego krytycy, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria”, 2012, nr 21, s. 335-347.
Kokoszka A., Psychoanalityczne ABC. Universitas, Kraków 2015.
Liberska H., Teorie rozwoju psychicznego, [w:] Psychologia rozwoju człowieka, red. J. Trempała, PWN, Warszawa 2011.
Matejczuk J., Rozwój dziecka – wiek przedszkolny, Instytut Badań Pedagogicznych, Warszawa 2014.
Miodunka W., Teoria pól językowych: społeczne i indywidualne ich uwarunkowania, PWN, Warszawa 1980.
Prusiński T., Psychologiczne rozumienie wolności. Przegląd prób konceptualizacyjnych, „Psychologia Wychowawcza” 2015, nr 7, s. 24-44.
Reber S.A, Reber S.E., Słownik psychologii, Scholar, Warszawa 2011.
Stemplewska-Żakowicz K., Osobiste doświadczenie a przekaz społeczny, Leopoldinum, Wrocław 1996.
św. Augustyn, Wyznania, Znak, Kraków 1995.
Szuman S., Sztuka dziecka: psychologia twórczości rysunkowej dziecka, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1990.
Tyszkowa M., Rozwój psychiczny człowieka w ciągu życia. Zagadnienia teoretyczne i metodologiczne, PWN, Warszawa 1988.
Copyright (c) 2018 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
