Wskazówki do samodzielnego wykonywania zabawek z papieru na łamach „Mojego Pisemka” z lat 1902-1915
Abstrakt
Przedmiotem podjętych analiz są wskazówki i instrukcje do samodzielnego wykonywania zabawek z papieru dla dzieci na początku XX wieku. Podstawą źródłową dokonanych ustaleń uczyniono czasopismo „Moje Pisemko. Tygodnik Obrazkowy dla Dzieci”, ukazujące się w Warszawie w latach 1902-1936. Celem badań jest problemowa systematyka oraz odtworzenie porad związanych z samodzielnym wykonywaniem zabawek przez dzieci, proponowanych i popularyzowanych na łamach czasopisma. Analizie poddano 13 roczników z lat 1902-1915. Jak wynika z dokonanych ustaleń, prasa dla dzieci stanowi doskonałe, choć jeszcze niewyzyskane poznawczo źródło do dziejów zabawek dziecięcych. Na łamach „Mojego Pisemka” publikowano szereg wskazówek do samodzielnego wykonywania zabawek z różnych, tanich i łatwo dostępnych materiałów – drewna, tkanin, włóczki, gliny, miękiszu chleba, owoców, warzyw, liści, wydmuszek jajek itp. Jednak wśród instrukcji dominowały zabawki z papieru, z którego można było zrobić niemal wszystko - lalki, sprzęty i akcesoria do lalczynego gospodarstwa, meble, układanki i łamigłówki, teatrzyki, zabawki choinkowe, a nawet zabawek pływające i latające.
Bibliografia
Aeroplan, MP 1911, nr 35.
Balon pokojowy własnej roboty (Miłe zajęcie dla starszych czytelników), MP 1914, nr 3.
Buyno-Arctowa M., Do matek. Matki a doba obecna, MP 1906, nr 14/15.
Buyno-Arctowa M., Do moich czytelników, MP 1915, nr 51.
Ciekawa sztuczka, MP 1914, nr 11.
Ciekawa sztuczka, MP 1914, nr 17.
Ciocia, Pracowituszki, MP 1906, nr 17.
Dział reklamowy, MP 1914, nr 52 (dodatek).
E.R., Zabawki papierowe, MP 1913, nr 13.
Gerson-Dąbrowska M., Praktyczne wzorki rysunkowe do nauki i zabawy dla dzieci, Warszawa 1922.
K.S., Zabawki magnetyczne, MP 1903, nr 49.
L., Kapturek dla lalek, MP 1904, nr 15.
L., Paltocik dla lalki, MP 1904, nr 9.
Lalki papierowe, MP 1911, nr 3.
Lalki papierowe. Zajęcia dla starszych dzieci, którymi bawić mogą młodsze rodzeństwo, MP 1910, nr 44.
Łamigłówka z wisien, MP 1905, nr 43.
M.A.-G., Roboty z pudełek od cygar i papierosów, MP 1909, nr 55, 56.
M.B., Domki z kart lub biletów wizytowych, MP 1909, nr 9.
M.B., Cienie, MP 1904, nr 18; 1906, nr 14/15; 1907, nr 16, 19; 1909, nr 62, 15; 1910, nr 53; 1915, nr 31, 17, 25, 21.
M.B., Fotelik, MP 1907, nr 7.
M.B., Koszyczek z tektury, MP 1905, nr 3.
M.B., Mądra rybka, MP 1906, nr 9.
M.B., Pływająca rybka papierowa, MP 1906, nr 5.
M.B., Poruszający się okręcik, MP 1909, nr 59.
M.B., Próba cierpliwości, MP 1904, nr 8.
M.B., Serwetki. Miłe zajęcie na wieczory zimowe, MP 1905, nr 8–9.
M.B., Statek parowy, MP 1904, nr 4.
M.B., Teatr cieniów, MP 1903, nr 8.
M-B., Objaśnienia do wzorków rysunkowych, MP 1905, nr 1.
Objaśnienie do załączonego przy dzisiejszym numerze teatru cieni, MP 1905, nr 12.
Pajac (zabawka, którą każdy może sobie zrobić), MP 1910, nr 9.
Paltocik dla lalek, MP 1910, nr 40.
Próbka zręczności, MP 1905, nr 5.
Przyłuski J., Odrodzenie młodzieży przez prace ręczne (slojd), Warszawa 1903.
Reklama, MP 1906, nr 11, s. IV.
Reklama, MP 1907, nr 10, s. IV.
Reklama, MP 1914, nr 52 (dodatek).
Składana głowa, MP 1911, nr 8.
Szycówna A., Do matek, MP 1902, nr 2.
Tańczący miś. Wzorek rysunkowy, MP 1904, nr 34.
Weryho M., W jaki sposób ozdobić choinkę, M. Arct, Warszawa 1918 (wyd. 3).
Weryho M., Zabawy i zajęcia dziecięce, M. Arct, Warszawa 1909.
Wzorek rysunkowy, MP 1904, nr 1, 43, 6, 18, 16, 38, 26; 1905, nr 19–20, 33, 50, 8/9, 4, 26, 15; 1906, nr 46, 50, 22, 27, 10; 1907, nr 47, 52, 35, 30, 38, 25; 1909, nr 60, 38, 34, 30; 1910, nr 27; 1911, nr 22; 1915, nr 13.
Z.K., Kłopot z serami, MP 1906, nr 26.
Z.K., Ogródek Ewuni, MP 1902, nr 12.
Z.K., Śliczny koszyczek na kwiatki, MP 1903, nr 52.
Zabawki papierowe, MP 1913, nr 12.
Zadanie, MP 1910, nr 12.
Aleksandrzak S., Czasopisma dla dzieci, [w:] Osiągnięcia i problemy rozwoju oświaty i wychowania w XX-leciu Polski Ludowej, red. B. Suchodolski, PWN, Warszawa 1966.
Encyklopedia wiedzy o prasie, red. J. Maślanka, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1976.
Frąckowiak W., Pedagogiczne aspekty polskiego czasopiśmiennictwa dla dzieci i młodzieży na Pomorzu Nadwiślańskim i Kujawach Zachodnich w okresie rządów Bismarcka (1862–1890), Wydawnictwo WSP, Bydgoszcz 1979.
Frąckowiak W., Pedagogiczne tendencje pomorskiej i kujawskiej prasy polskiej dla dzieci i młodzieży w latach 1891–1920, Wydawnictwo WSP, Bydgoszcz 1981.
Frycie S., Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1945–1970, t. II, WSiP, Warszawa 1982.
Grabowski S., Na przyszły pożytek. Z dziejów polskiej prasy dla dzieci 1824–1939, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Pułtusk 2001.
Jarowiecki J., Prasa dla dzieci i młodzieży oraz prasa młodzieżowa w latach 1918–1939, [w:] Prasa dziecięca i młodzieżowa. Studia i materiały, red. M. Adamczyk, J. Jarowiecki, Drukarnia Związkowa Spółdzielnia Pracy, Kielce 1982.
Kabacińska-Łuczak K., Nawrot-Borowska M., Dziecięce zabawki świąteczne w świetle wybranych źródeł ikonograficznych 2. połowy XIX i początku XX wieku, „Studia Edukacyjne”, 2017, nr 46.
Kuliczkowska K., Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1864–1918. Zarys monograficzny. Materiały, WSiP, Warszawa 1975.
Kwiecień S., Poznańskie czasopisma dla dzieci i młodzieży do 1918 roku, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia”, XIV 2016, folia 211.
Leżańska W., Wizerunek nauczyciela wczesnej edukacji w pedagogice Anieli Szycówny, „Przegląd Historyczno-Oświatowy”, 2017, nr 1–2.
Michalski S., Działalność pedagogiczna Anieli Szycówny, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1968.
Moraczewska B., Prekursorka instytucyjnego wychowania małych dzieci w Polsce Maria Weryho-Radziwiłłowiczowa, „Studia Gdańskie”, 2015, t. XII.
Mortkowiczowa J., O postępowych czasopismach dla dzieci i młodzieży w latach 1909–1926, [w:] Rozprawy z historii literatury dla dzieci i młodzieży, red. K. Kuliczkowska, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1958.
Nawrot-Borowska M., Zabawki dziecięce na grafikach dodatków modowych prasy kobiecej w XIX wieku, [w:] Zachować dla przyszłości. Sprawy szkolnictwa, oświaty i opieki w przekazie prasowym XIX i początków XX wieku, red. I. Michalska, G. Michalski, Wydawnictwo UŁ, Łódź 2018.
Olszewska B., Łucka-Zając E. (red.), Stare i nowe. Czasopisma dla dzieci i młodzieży, Wydawnictwo UO, Opole 2013.
Papuzińska J., Wychowawcza rola prasy dziecięcej, PWN, Warszawa 1972.
Polski słownik biograficzny, t. XLIX, PAN, Warszawa – Kraków 2013–2014.
Przecławska A., Czasopisma dziecięce i młodzieżowe, [w:] Encyklopedia pedagogiczna, red. W. Pomykało, PWN, Warszawa 1997.
Słownik współczesnych pisarzy polskich, red. E. Korzeniewska, t. I, PWN, Warszawa 1963.
Szybiak I., Aniela Szycówna, „Nowa Szkoła”, 1966, nr 5.
Waksmund R., Od literatury dla dzieci do literatury dziecięcej, Wydawnictwo UW, Wrocław 2000.
Żołądź-Strzelczyk D., Gomułka I., Kabacińska-Łuczak K., Nawrot-Borowska M., Dzieje zabawek dziecięcych na ziemiach polskich do początku XX wieku, Wydawnictwo Chronicon, Wrocław 2016.
Copyright (c) 2018 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
