Edukacja elementarna jako intelektualna przestrzeń (nie)doświadczania praktyk demokratycznych przez dziecko
Abstrakt
W prezentowanym artykule podjęto problem uczenia się w demokracji przez dzieci na etapie wczesnej edukacji. Głównym celem przeprowadzonych badań były przedstawienie i analiza działań nauczycieli pod kątem tworzenia przez nich warunków do doświadczania praktyk demokratycznych przez dzieci w procesie uczenia się. Tło tych badań stanowi przegląd współczesnych rozważań nad ideą demokratyzacji w odniesieniu do edukacji dziecka w młodszym wieku szkolnym we współczesnej rzeczywistości. W toku badań poszukiwano odpowiedzi na pytania skoncentrowane wokół problemu głównego: Czy i jakie działania podejmowane przez nauczycieli w czasie zajęć zintegrowanych sprzyjają uczeniu się w demokracji przez dzieci w wieku wczesnoszkolnym? W rezultacie przeprowadzonych badań jakościowych z zastosowaniem obserwacji 54 zajęć zintegrowanych (bloków dnia) prowadzonych przez nauczycielki klas początkowych, dokonano kategoryzacji działań nauczycieli utrudniających bądź uniemożliwiających dziecku partycypację w procesie kształcenia, budowanie przestrzeni dla uczniowskiej autonomii w poznawaniu i rozumieniu świata oraz efektywne uczenie się w toku interakcji z innymi uczestnikami procesu edukacyjnego. W końcowej części dokonano podsumowania oraz sformułowano wnioski z badań, których uwzględnienie w praktyce edukacji wczesnoszkolnej sprzyjać może demokratyzacji przestrzeni intelektualnej szkoły.
Bibliografia
Bałachowicz J. (2015). Równi czy różni? Współczesne dylematy edukacji dziecka, „Lubelski Rocznik Pedagogiczny”, T XXXIV, z. 2, s. 13-27.
Bałachowicz J., Witkowska-Tomaszewska A. (2015). Edukacja wczesnoszkolna w dyskursie podmiotowości: studium teoretyczno-empiryczne, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedago-giki Specjalnej.
Błajet P., Przyborowska B. (2014). Kształtowanie kompetencji demokratycznych –perspektywa rozwojowa, „Studia Edukacyjne”, nr 30, s. 71-89.
Bruner J. (2006). Kultura edukacji, Kraków: Universitas.
Dymara B. (2008). Praca z małym dzieckiem. Wokół filozofii wychowania, Katowice: by fundacja Elementarz.
Freire P. (2000). Pedagogy of the oppressed, London: Continuum.
Gawlicz K., & Röhrborn B. (2014). Edukacja przedszkolna: pytanie o demokrację, Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Dziecka.
Klus-Stańska D. (2007). Między wiedzą a władzą. Dziecięce uczenie się w dyskursach pedagogicznych, „Problemy Wczesnej Edukacji”, nr 1, 92-106.
Kochanowska E. (2018). Wiedza osobista dziecka w refleksji i praktyce nauczycieli edukacji wcze-snoszkolnej, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Konecki K. (2000). Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Nowak-Łojewska A. (2011). Od szkolnego przekazu do konstruowania znaczeń. Wiedza społeczna młodszych uczniów z perspektywy nauczyciela, Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwer-sytetu Zielonogórskiego.
Kopaliński W. (red.). (2004). Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem, Wyd. 31, Warszawa: Muza SA.
Kosz J. (2009). Współdziałanie w szkole – oczekiwanie i potrzeba współczesnej praktyki edukacyjnej. „Forum Dydaktyczne”, nr 5-6, s. 107-118.
Kwieciński Z. (2013). Edukacja wobec opóźnienia kulturowego, „Nauka”, nr 1, s. 19-30.
Loyens S.M.M., Gijbels D. (2008). Understanding the eff ects of constructivist learning environments: Introducing a multi-directional approach, „Instructional Science”, vol. 36, nr 5-6, s. 351-357.
Mariański J. (2001). Kryzys moralny czy transformacja wartości? Studium socjologiczne, Lublin: TN KUL. Morbitzer J. (2015). O nowej przestrzeni w hybrydowym świecie, „Labor et Educatio”, nr 3, s. 411-430.
Moss P. (2007). Bringing politics into the nursery: Early childhood education as a democratic practice, „Working Paper”, nr 15 (1), s. 1-30.
Moss P. (2014). Docenić demokrację w przedszkolu, [w:] K. Gawlicz i in. (red.), Demokracja i edukacja: dylematy, diagnozy, doświadczenia, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dol-nośląskiej Szkoły Wyższej.
Nowak J. (2015). Edukacja wczesnoszkolna – w stronę modelu partycypacyjnego, „Przegląd Peda-gogiczny”, nr 1, s. 42-50.
Nowak J. (2014). Szkoła – nowe przestrzenie edukacyjne, [w:] M. Magda-Adamowicz, I.M. Kopaczyńska (red.), Pedagogika wczesnoszkolna wobec zmieniających się kontekstów spo-łecznych, Tom 1, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 76-81.
Nussbaum M.C. (2008). Kształcenie dla zysku, kształcenie dla wolności, [w:] M. Gołębniak (red.), Pytanie o szkołę wyższą. W trosce o człowieczeństwo, Wrocław: Wyd. DSW s. 65-89.
Olczak A. (2010a). Umowa społeczna z dzieckiem jako droga ku demokracji w wychowaniu. Studium teoretyczno-empiryczne, Zielona Góra: Wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Pawlak B. (2009). Praca grupowa w edukacji wczesnoszkolnej. Problemy. Badania. Rozwiązania praktyczne, Kraków: Wydawnictwo UP.
Prokopiuk W. (2010). Nauczyciel na polach humanizacji edukacji, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Przybylski B. (2013). W kierunku modelu edukacji obywatelskiej. O uwikłaniu i współzależności demokracji, polityki i edukacji, „Edukacja Ustawiczna Dorosłych”, nr 4(83), s. 26-35.
Puślecki W. (2010), Kształcenie wyzwalające w edukacji wczesnoszkolnej, wyd. II, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Rinaldi C. (2009). Reinventing Laura. An educational diary in a Reggio Emilia Nido, [w:] C. Edwards, C. Rinaldi (red.), The Diary of Laura. Perspectives on a Reggio Emilia Diary, St. Paul: Readleaf Press, s. 9-15.
Siemieniak H. (1997). Demokratyzacja instytucji edukacyjnych w Polsce: postęp ku integracji europej-skiej, „Chowanna”, nr 2, s. 6-13.
Śliwerski B. (2011). Czy oświata potrzebuje przewrotu kopernikańskiego?, [w:] J. Szomburg (red.), Rozwój i edukacja. Wielkie przewartościowanie, Gdańsk: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową.
Śliwerski B. (2012). Prawa dziecka w polskim systemie oświaty. Perspektywa pedagogiczna, [w:] M. Andrzejewski (red.), Prawa dziecka. Konteksty prawne i pedagogiczne, Poznań: Wydaw-nictwo naukowe UAM.
Tokarz T. (2014). Konserwatyzm a edukacja demokratyczna, [w:] K. Gawlicz i in. (red.), De-mokracja i edukacja: dylematy, diagnozy, doświadczenia, Wrocław: Wyd. Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, s. 85-111.
Zwoliński A. (2010). Dylematy demokracji, Poznań: Wydawnictwo UAM.
Copyright (c) 2019 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
