Eye-tracking w diagnozie, terapii i edukacji dzieci z niepełnosprawnością sprzężoną. Zarys problematyki
Abstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie możliwości wykorzystania eye-trackingu w szeroko pojmowanej edukacji dziecka niemówiącego ze sprzężoną niepełnosprawnością. Autorka posłużyła się analizą danych zastanych dokonaną z perspektywy własnego doświadczenia terapeutycznego w stosowaniu eye-trackingu w pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym z niepełnosprawnością sprzężoną. W tekście przedstawiła najpierw zasadę działania eye-trackingu, a następnie ukazała jego wykorzystanie w badaniach z zakresu marketingu, kartografii, informatyki, jak również technik uczenia się. Następnie wskazała na eye-tracking jako potencjalne narzędzie do komunikacji z dziećmi niemówiącymi oraz do ich edukacji. W dalszej części zaprezentowała polskie urządzenia wykorzystujące technologię eye-trackingu w działaniach diagnostycznych, terapeutycznych i edukacyjnych. Z badań wynika, iż eye-tracking może odmienić życie dzieci, dla których jedynym kanałem komunikacyjnym jest wzrok, ponieważ oferuje im nowe formy spędzania wolnego czasu, uczenia się i komunikowania z otoczeniem. Ponadto technologię eye-trackingową można i trzeba wykorzystać do ponownej diagnozy dzieci ze sprzężoną niepełnosprawnością, u których poradnie psychologiczno-pedagogiczne posługujące się tradycyjnymi metodami rozpoznały głęboki stopień niepełnosprawności intelektualnej.
Bibliografia
Błasiak W., Godlewska M., Rosiek R., Wcisło D. (2013). Eye tracking. Nowe możliwości eksperymentalne w badaniach edukacyjnych, “Edukacja – Technika – Informatyka,” vol. 4(1), pp. 481-488.
Błasiak W., Godlewska M., Rosiek R., Wcisło D., Andrzejewska M., Pęczkowski P., Rożek B., Stolińska A., Dutkiewicz E.M., Kazubowski P. (2015). Eye-tracking i jego zastosowanie w dydaktyce przedmiotów przyrodniczych, [in:] A. Krajna, L. Ryk, K. Sujak-Lesz (eds.), Problemy dydaktyki fizyki, Czeszów–Wrocław: Wydawnictwo Atut, pp. 173-189.
Carr N. (2013). Płytki umysł. Jak Internet wpływa na nasz mózg, trans. K. Rojek, Gliwice: Wydawnictwo Helion.
Chrobot N. (2014). O tym, czego oczy nie widziały – zastosowanie eye trackingu w badaniach stron internetowych, [w:] K. Tucholska, M. Wysocka-Pleczyk (eds.), Człowiek zalogowany 3. Różnorodność sieciowej rzeczywistości, Kraków: Biblioteka Jagiellońska, pp. 57-65.
Czerski W., Wawer R. (2009). Badania eyetrackingowe – historia i teraźniejszość, [w:] A.I. Jastriebow (ed.). Informatyka w dobie XXI wieku. Technologie informatyczne w nauce, technice i edukacji, Radom: Wydawnictwo Politechniki Radomskiej, pp. 129-132.
Duchowski A.T. (2007). Eye Tracking Methodology: Theory and Practice, London: Springer-Verlag.
Javal E. (1879). Essai sur la physiologie de la lecture, “Annales d’Oculométrie,” vol. 82, pp. 242-253.
Kaczmarek M. (2012). Mocne i słabe strony eyetrackingu jako metody badania zachowań nabywców, [in:] K. Borodako, M. Nowosielski (eds.). Foresight w praktyce zarządzania przedsiębiorstwem. Analizy i studia przypadków, Poznań: Instytut Zachodni, pp. 18-32.
Kochanowicz A.M. (2016). Dziecko w śpiączce. Sens życia, sens troski, Łódź: Wydawnictwo “Palatum”.
Krejtz K., Biele C., Jonak Ł. (2015). Dynamika uwagi wzrokowej a zaangażowanie poznawcze w trakcie czytania hipertekstu, “Studia Psychologiczne,” vol. 53(4), pp. 27-40.
Kunka B., Czyżewski A., Kwiatkowska A. (2012). Awareness evaluation of patients in vegetative state employing eye-gaze tracking system, “International Journal on Artificial Intelligence Tools,” vol. 21(2), pp. 1-11.
Kunka B., Kosikowski R., Barlinn J., Kozak K. (2016). Brain Rehabilitation in Clinical Trials Setup by Eye-Tracking, [in:] A. Lazarov, D. Mitrakos, B. Shishkov (eds.), Proceedings of the Fifth International Conference on Telecommunications and Remote Sensing, vol. 1, Setúbal: Science and Technology Publications, pp. 89-94.
Kunka B., Kostek B. (2009). Non-intrusive infrared-free eye tracking method, “Signal Processing Algorithms, Architectures, Arrangements, and Applications SPA 2009,” pp. 105-109.
Kunka B. (2009). System monitorujący stopień koncentracji uwagi uczniów, “Zeszyty Naukowe Wydziału Elektroniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej,” no. 26, pp. 73-76.
Kwiatkowska A., Kunka B. (2016). Przewodnik metodyczny C-Eye®. System do obiektywizacji stanu i neurorehabilitacji osób z dysfunkcjami neurologicznymi i zaburzeniami rozwoju, Gdańsk: AssisTech.
Light J., McNaughton D. (2014). Communicative Competence for Individuals who require Augmentative and Alternative Communication: A New Definition for a New Era of Communication?, “Augmentative and Alternative Communication,” vol. 30(1), pp. 1-18.
Léger P.-M., Karpova E., Senecal S., Brieugne D. (2018). Setup guidelines for eye tracking in child and teenager research in the context of learning by interacting with a tablet, “Revue Neuroeducation Journal,” vol. 5(1), pp. 33-40.
Mawduk D., Krejtz I., Rodziewicz A., Krejtz K. (2015). Jak czytają polskie dzieci. Badania okulograficzne czytania, “Studia Psychologiczne,” vol. 53(4), pp. 18-36.
Mruk H., Sznajder M. (eds.). (2008). Neuromarketing. Interdyscyplinarne spojrzenie na klienta, Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.
Nowakowska-Buryła I., Joński T. (2012). Eyetrackingowe badania prezentacji multimedialnych konstruowanych dla wspomagania edukacji wczesnoszkolnej, [w:] S. Dylak, W. Skrzydlewski (eds.), Media – Edukacja – Kultura. W stronę edukacji medialnej, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, pp. 485-499.
Opych T. (2011). Zastosowanie okulografii i (techniki eye-tracking) w kartografii, “Polski Przegląd Kartograficzny,” vol. 43(2), pp. 155-169.
Piotrowska I. (2014). Okulografia w badaniach postrzegania i konstruowania wiedzy geograficznej, “Prace Komisji Edukacji Geograficznej,” vol. 3, pp. 175-189.
Smyczek A., Bolon B., Bombińska-Domżał A., Guzik J. (2006). Twoje znaki, moje słowa i zabawa już gotowa! Program edukacyjny dla rodzin dzieci niemówiących, używających komunikacji wspomagającej (AAC), Kraków: Stowarzyszenie “Mówić bez słów”.
Stolecka-Makowska A., Wolny R. (2014). Możliwości zastosowania techniki okulograficznej w ilościowych badaniach marketingowych, “Studia Ekonomiczne,” no. 195, pp. 197-205.
Stolińska A., Andrzejewska M. (2017). Metodologiczne aspekty stosowania techniki eyetrackingowej w badaniach edukacyjnych, “Przegląd Badań Edukacyjnych,” vol. 24(1), pp. 259-276.
Tetzchner von S., Martinsen H. (2002). Wprowadzenie do wspomagających i alternatywnych sposobów porozumiewania się. Nauka znaków oraz używania pomocy komunikacyjnych przez dzieci, młodzież i dorosłych z zaburzeniami rozwojowymi, trans. A. Loebl-Wysocka, J. Gałka-Jadziewicz, Warszawa: Stowarzyszenie “Mówić bez słów”.
Vessoyan K., Steckle G., Easton B., Nichols M., Mok Siu V., McDougall J. (2018). Using eye-tracking technology for communication in Rett syndrome: Perceptions of impact, “Augmentative and Alternative Communication,” vol. 34(3), pp. 230-241.
Warchał M. (2011). Znaczenie rozwoju percepcji wzrokowej w uczeniu się dziecka w wieku wczesnoszkolnym, “Rocznik Komisji Nauk Pedagogicznych,” vol. 64, pp. 71-76.
Weinschenk S. (2011). Kliknij tu! Wykorzystaj neuromarketing w projektowaniu stron WWW. Siła skutecznego kliknięcia, Gliwice: Wydawnictwo Helion.
Wass S.V. (2016). The use of eye tracking with infants and children, [in:] J. Prior, J. von Herwegen (eds.), Practical Research With Children, New York: Routledge, pp. 24-45.
Wilkinson K.M., Mitchell T. (2014). Eye Tracking Research to Answer Questions about Augmentative and Alternative Communication Assessment and Intervention, “Augmentative Alternative Communication,” vol. 30(2), pp. 106-119.
Mikołajczuk J., Moje życie C-eye pisane [blog], https://www.facebook.com/zycie.Ceye.pisane/?_rdc=2&_rdr
www.assistech.eu
www.harpo.com.pl
Copyright (c) 2019 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
