Homo narrans – wymiar dziecięcego istnienia
Abstrakt
Celem artykułu jest omówienie zagadnienia narracji. Podjęto w nim rozważania na temat istoty narracji w perspektywie kulturowej i edukacyjnej oraz rozwojowej dzieci. Zdefiniowano znaczenie obrazowania narracyjnego. Wykorzystano analizę literatury jako materiału źródłowego. Wskazano na ważność zagadnienia, jego rozwój w ostatnich latach oraz istotę pedagogicznego dyskursu kształcenia. Rozważania osadzono w kontekście istoty kultury i edukacji, które ściśle wiążą się ze sobą. Podkreślona została rola języka w życiu człowieka, a także w dyskursie pedagogicznym, jako tym, który kształtuje osobowość i wnętrze młodego pokolenia. Podkreślono fakt, iż zadaniem pedagogicznego dyskursu w całym procesie edukacji jest wykazanie dbałości o poziom kompetencji językowej uczniów, co warunkuje w przyszłości istnienie człowieka w świecie. W dalszej części tekstu omówiono strukturę narracji wyodrębnioną i nazwaną przez Idę Kurcz. Wskazano również na rolę pedagogów, wychowawców, rodziców, którzy powinni z pełną świadomością i odpowiedzialnością dbać o narracyjny wymiar istnienia dziecka. Jednoznacznie stwierdzono nieodzowność narracji w życiu homo narrans, nie tylko w okresie dzieciństwa, ale również w życiu dorosłym, tym bardziej w czasach dominacji kultury obrazu oraz wzmożonego napływu wielości informacji.
Bibliografia
Arendt H. (1991). Myślenie, tłum. H. Buczyńska-Garewicz, Warszawa: Czytelnik.
Baluch A. (1992). Archetypy literatury dziecięcej, Kraków: Prace Monograficzne Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie, nr 152.
Baluch A. (1994). Dziecko i świat przedstawiony, czyli tajemnice literatury dziecięcej, Wrocław: Wydawnictwo Wacław Bagiński i Synowie.
Baluch A. (2005). Książka jest światem. O literaturze dla dzieci małych oraz dla dzieci starszych i nastolatków, Kraków: UNIVERSITAS.
Bernstein B. (1991). Odtwarzanie kultury, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Boniecka B. (2010). Dziecięce wyobrażenie świata. Zbiór studiów, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Borzęcka A. (2019). Arteterapia wsparciem edukacji uczniów niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu głębszym, [w:] E. Kochanowska, R. Majzner (red.), Granice wolności w sztuce i edukacji. Wybrane konteksty, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Naukowe ATH.
Bruner J. (2006). Kultura edukacji, Kraków: UNIVERSITAS.
Denzin N.K. (2006). Foreword, [w:] M. Andrews i in. (red.), Lines of Narrative: Psychosocial Perspectives, London–New York: Routledge, s. 1-10.
Denzin N.K., Lincoln Y.S. (red.) (2009). Metody badań jakościowych, Tom I, II, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Dołęga Z. (2003). Promowanie rozwoju mowy w okresie dzieciństwa – prawidłowości rozwoju, diagnozowanie i profilaktyka, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Dunaj B. (2001). Słownik współczesnego języka polskiego, Warszawa: Readers Digest Przegląd Sp. z o.o.
Grossberg S. (1992). Cultural Studies: An Introduction, [w]: S. Grossberg, C. Nelson, P. Treichler (red.), Cultural Studies, New York: Routledge.
Kaja B. (2010). Psychologia wspomagania rozwoju. Zrozumieć świat życia człowieka, Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Kielar-Turska M. (1989). Mowa dziecka. Słowo i tekst, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kielar-Turska M. (2018). Refleksja nad istotą narracji w kontekście badań z zakresu psychologii rozwoju człowieka, „Horyzonty Wychowania”, 17 (42), s. 71-84, DOI: 10.17399/HW.2018.174205.
Kłoskowska A. (2011). Kultura masowa. Krytyka i obrona, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kurcz I. (2000). Psychologia języka i komunikacji, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Leech E. (2010). Kultura i komunikowanie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Leszczyński G., Zając M. (2013). Książka i młody czytelnik. Zbliżenia. Oddalenia. Dialogi. Studia i szkice, Warszawa: SBP.
Majzner R. (2019). Preferencje nauczycieli edukacji elementarnej w zakresie percepcji muzyki w zmediatyzowanej przestrzeni życia, [w:] E. Kochanowska, R. Majzner (red.), Granice wolności w sztuce i edukacji. Wybrane konteksty, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Naukowe ATH.
Maslow A.H. (2004). W stronę psychologii istnienia, tłum. T. Wyrzykowska, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Melosik Z., Szkudlarek T. (2009). Kultura, tożsamość i edukacja. Migotanie znaczeń, Kraków: Oficyna Wydawnicza IMUPLS.
Mitchell T. (1981). On Narrative, Chicago: University of Chicago Press Journals.
Nowak Z. (2019). Piękne, bo dobre i pożyteczne, [w:] E. Kochanowska, R. Majzner (red.), Granice wolności w sztuce i edukacji. Wybrane konteksty, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Naukowe ATH.
Ochs E. (1998). Narrative, [w:] T. van Dijk (red.), Discourse as Structure and Process, London: Sage Publications.
Piaget J. (1972). Strukturalizm, tłum. S. Cichowicz, Warszawa: Wiedza Powszechna.
Rice M. (2007). Poznawcze aspekty rozwoju komunikacyjnego, [w:] B. Bokus, G.W. Shugar (red.), Psychologia języka dziecka. Osiągnięcia, nowe perspektywy, tłum. E. Haman, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Rosner K. (2006). Narracja, tożsamość i czas, Kraków: Universitas.
Schafer H.R. (2007). Psychologia dziecka, tłum. A. Wojciechowski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Soroko E. (2010). Określanie wad i zalet metod generowania autonarracji, [w:] M. Straś--Romanowska, B. Bartosz, M. Żurko (red.), Badania narracyjne w psychologii, Warszawa: ENETEIA.
Stemplewska-Żakowicz K., Zalewski B. (2010). Czym jest dobra narracja? Struktura narracji z perspektywy badaczy i klinicystów, [w:] M. Straś-Romanowska, B. Bartosz, M. Żurko (red.), Badania narracyjne w psychologii, Warszawa: ENETEIA.
Straś-Romanowska M., Bartosz B., Żurko M. (red.). (2010). Badania narracyjne w psychologii, Warszawa: ENETEIA.
Szuścik U. (2006). Znak werbalny a znak plastyczny w twórczości rysunkowej dziecka, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Trzebiński J. (2002). Narracja jako sposób rozumienia świata, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Wasilewska A. (2013). Archetypy świata dziecięcego. Światy wyobraźni w narracjach dzieci, Gdańsk: Harmonia Universalis.
Wojciechowska J. (2013). Codzienne doświadczenia w narracji ucznia – potoczność jako kategoria opisu, „Świat i Słowo”, nr 1 (20), s. 271- 281.
Wojciechowska J. (2014). Społeczne funkcjonowanie osób z niepełnosprawnością – tożsamość wyrażona w komunikowaniu, [w:] G. Gunia, D. Baraniewicz (red.), Teoria i praktyka oddziaływań profilaktyczno-wspierających rozwój osób z niepełnosprawnością, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, s. 48-57.
Woźniak T. (2005). Narracja w schizofrenii, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Wygotski L.S. (2002). Wybrane prace psychologiczne II. Dzieciństwo i dorastanie, tłum. A. Brzezińska et al.,A. Brzezińska, M. Marchow (red.), Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Zawada E. (2019). Granice wolności w sztuce. Wychowawcze aspekty sztuk wizualnych, [w:] E. Kochanowska, R. Majzner (red.), Granice wolności w sztuce i edukacji. Wybrane konteksty, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Naukowe ATH.
Copyright (c) 2020 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
