Biologia lektury. Ranga tekstów literackich w edukacji elementarnej
Abstrakt
Tekst osadzono w rozważaniach na temat funkcji literatury, jaką pełni w życiu człowieka. Doniosła rola przypisana twórczości literackiej sytuuje ją na wysokiej pozycji w procesie zarówno edukacji, jak i wychowania. Z tego względu celem artykułu jest przedstawienie stanu zainteresowania literaturą współczesnych polskich uczniów klas 1-3 szkoły podstawowej. Podstawą analizy są badania własne. Zdefiniowano pojęcie literatury dziecięcej, wskazano na konieczność obecności, poznania i interpretacji tekstów literackich zarówno w edukacji elementarnej dziecka, jak i w jego szeroko pojętym procesie wychowawczym. Przywołane pojęcie „biologii lektury” ugruntowuje przekonanie o korzyściach i nieodzowności czytania tekstów literackich w okresie dzieciństwa.
Bibliografia
Baluch A. (2003). Od ludu do agora. Rozważania o książkach dla dzieci i młodzieży i o sposobach lektury, które wiodą od zabawy do poważnej rozmowy o literaturze, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Baluch A. (2012). Małe dziecko wchodzi w środek świata przedstawionego i czuje się jego uczestnikiem…” – wywiad z prof. dr hab. Alicją Baluch, rozmawia Krystyna Zabawa, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce” nr 24/2.
Czabanowska-Wróbel A. (2016). Dorośli, dzieci i książki, „Nowa Dekada Krakowska” nr 1/2.
Głowiński T., Kostkiewiczowa T., Okopień-Sławińska A., Sławiński J. (1988). Słownik terminów literackich, Wrocław: Ossolineum.
Hinc S. (2013). Społeczne funkcje edukacji i ich wpływ na rozwój cywilizacji, [w:] K. Denek, A. Kamińska, P. Leśniewicz (red.), Edukacja jutra. Edukacja ustawiczna. Pozaszkolne formy wychowania i kształcenia, Sosnowiec: Oficyna Wydawnicza Humanitas.
Janion M. (2000). Czy będziesz wiedział, co przeżyłeś? Gdańsk: Tower Press.
Janus-Sitarz A. (2018). Uważność i żarliwość lektury a duch nowej humanistyki, „Polonistyka. Innowacje” nr 7, s. 3-10.
Kaja B. (2010). Psychologia wspomagania rozwoju. Zrozumieć świat życia człowieka, Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Klus-Stańska D. (2008). Dokąd zmierza polska szkoła? – pytania o ślepe uliczki, kierunki, konteksty, [w:] D. Klus-Stańska (red.), Dokąd zmierza polska szkoła?, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Kochanowska E. (2018). Wiedza osobista dziecka w refleksji i praktyce nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej, Kraków: Wydawnictwo Impuls.
Koźmińska, I., Olszewska, E. (2010). Wychowanie przez czytanie. Warszawa: Wydawnictwo Świat Książki.
Latoch-Zielińska M. (2020). Jednak czytają! Co, dlaczego i jak czyta współczesna młodzież, [w:] Filoteknos. Literatura dziecięca – mediacja kulturowa – antropologia dzieciństwa. Vol. 10. Czytanie – doświadczenie – emocje. Literatura dla dzieci i młodzieży – teoria i praktyka recepcji. J. Hoffmann, D. Michułka, X. Mínguez-López (red.), Wrocław: Uniwersytet Wrocławski i Oficyna Wydawnicza ATUT, s. 85-102.
Leszczyński G. (2003). Literatura i książka dziecięca. Słowo – obiegi – konteksty, Warszawa: Wydawnictwo Centrum Edukacji Bibliotekarskiej, Informacyjnej i Dokumentacyjnej.
Leszczyński G., Zając M. (2013). Książka i młody czytelnik. Zbliżenia. Oddalenia. Dialogi. Studia i szkice, Warszawa: SBP.
Silverman D. (2009). Interpretacja danych jakościowych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Waksmund R. (2001). Od literatury dla dzieci do literatury dziecięcej (tematy – gatunki – konteksty), Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Waksmund R. (2011). Od Ezopa do eposu dziecięcego. „101 Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria XI”, s. 75-96.
Warzocha A. (2017). Lektura szkolna w rozwoju kompetencji językowych i czytelniczych audiowizualnego dziecka wczesnoszkolnego, „Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna” Vol. 5, 21 (10/1)/2017, s. 87-95.
Wróblewski M. (2020). „Tekst emocjonalny” dla dzieci i młodzieży jako dialog międzypokoleniowy. w: Filoteknos. Literatura dziecięca – mediacja kulturowa – antropologia dzieciństwa. Vol. 10. Czytanie – doświadczenie – emocje. Literatura dla dzieci i młodzieży – teoria i praktyka recepcji. J. Hoffmann, D. Michułka, X. Mínguez-López (red.), Wrocław: Uniwersytet Wrocławski i Oficyna Wydawnicza ATUT, s. 126-137.
Zasacka Z. (2014). Czytelnictwo dzieci i młodzieży, Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych. https://docplayer.pl/2335813-Zofia-zasacka-czytelnictwo-dzieci-i-mlodziezy.html (dostęp 07.02.2021).
www.orpeg.pl [data dostępu 30.10.2020]
podstawaprogramowa.pl/Szkola-podstawowa-I-III [data dostępu 30.10.2020]
Copyright (c) 2021 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
