Homo narrans – wymiar dziecięcego istnienia

Słowa kluczowe: obrazowanie narracyjne, dziecko, myślenie, edukacja, kultura

Abstrakt

Celem artykułu jest omówienie zagadnienia narracji. Podjęto w nim rozważania na temat istoty narracji w perspektywie kulturowej i edukacyjnej oraz rozwojowej dzieci. Zdefiniowano znaczenie obrazowania narracyjnego. Wykorzystano analizę literatury jako materiału źródłowego. Wskazano na ważność zagadnienia, jego rozwój w ostatnich latach oraz istotę pedagogicznego dyskursu kształcenia. Rozważania osadzono w kontekście istoty kultury i edukacji, które ściśle wiążą się ze sobą. Podkreślona została rola języka w życiu człowieka, a także w dyskursie pedagogicznym, jako tym, który kształtuje osobowość i wnętrze młodego pokolenia. Podkreślono fakt, iż zadaniem pedagogicznego dyskursu w całym procesie edukacji jest wykazanie dbałości o poziom kompetencji językowej uczniów, co warunkuje w przyszłości  istnienie człowieka w świecie. W dalszej części tekstu omówiono strukturę narracji wyodrębnioną i nazwaną przez Idę Kurcz. Wskazano również na rolę pedagogów, wychowawców, rodziców, którzy powinni z pełną świadomością i odpowiedzialnością dbać o narracyjny wymiar istnienia dziecka. Jednoznacznie stwierdzono nieodzowność narracji w życiu homo narrans, nie tylko w okresie dzieciństwa, ale również w życiu dorosłym, tym bardziej w czasach dominacji kultury obrazu oraz wzmożonego napływu wielości informacji.

Bibliografia

Arendt H. (1991). Myślenie, tłum. H. Buczyńska-Garewicz, Warszawa: Czytelnik.

Baluch A. (1992). Archetypy literatury dziecięcej, Kraków: Prace Monograficzne Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie, nr 152.

Baluch A. (1994). Dziecko i świat przedstawiony, czyli tajemnice literatury dziecięcej, Wrocław: Wydawnictwo Wacław Bagiński i Synowie.

Baluch A. (2005). Książka jest światem. O literaturze dla dzieci małych oraz dla dzieci starszych i nastolatków, Kraków: UNIVERSITAS.

Bernstein B. (1991). Odtwarzanie kultury, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Boniecka B. (2010). Dziecięce wyobrażenie świata. Zbiór studiów, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Borzęcka A. (2019). Arteterapia wsparciem edukacji uczniów niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu głębszym, [w:] E. Kochanowska, R. Majzner (red.), Granice wolności w sztuce i edukacji. Wybrane konteksty, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Naukowe ATH.

Bruner J. (2006). Kultura edukacji, Kraków: UNIVERSITAS.

Denzin N.K. (2006). Foreword, [w:] M. Andrews i in. (red.), Lines of Narrative: Psychosocial Perspectives, London–New York: Routledge, s. 1-10.

Denzin N.K., Lincoln Y.S. (red.) (2009). Metody badań jakościowych, Tom I, II, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Dołęga Z. (2003). Promowanie rozwoju mowy w okresie dzieciństwa – prawidłowości rozwoju, diagnozowanie i profilaktyka, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Dunaj B. (2001). Słownik współczesnego języka polskiego, Warszawa: Readers Digest Przegląd Sp. z o.o.

Grossberg S. (1992). Cultural Studies: An Introduction, [w]: S. Grossberg, C. Nelson, P. Treichler (red.), Cultural Studies, New York: Routledge.

Kaja B. (2010). Psychologia wspomagania rozwoju. Zrozumieć świat życia człowieka, Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Kielar-Turska M. (1989). Mowa dziecka. Słowo i tekst, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Kielar-Turska M. (2018). Refleksja nad istotą narracji w kontekście badań z zakresu psychologii rozwoju człowieka, „Horyzonty Wychowania”, 17 (42), s. 71-84, DOI: 10.17399/HW.2018.174205.

Kłoskowska A. (2011). Kultura masowa. Krytyka i obrona, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Kurcz I. (2000). Psychologia języka i komunikacji, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Leech E. (2010). Kultura i komunikowanie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Leszczyński G., Zając M. (2013). Książka i młody czytelnik. Zbliżenia. Oddalenia. Dialogi. Studia i szkice, Warszawa: SBP.

Majzner R. (2019). Preferencje nauczycieli edukacji elementarnej w zakresie percepcji muzyki w zmediatyzowanej przestrzeni życia, [w:] E. Kochanowska, R. Majzner (red.), Granice wolności w sztuce i edukacji. Wybrane konteksty, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Naukowe ATH.

Maslow A.H. (2004). W stronę psychologii istnienia, tłum. T. Wyrzykowska, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.

Melosik Z., Szkudlarek T. (2009). Kultura, tożsamość i edukacja. Migotanie znaczeń, Kraków: Oficyna Wydawnicza IMUPLS.

Mitchell T. (1981). On Narrative, Chicago: University of Chicago Press Journals.

Nowak Z. (2019). Piękne, bo dobre i pożyteczne, [w:] E. Kochanowska, R. Majzner (red.), Granice wolności w sztuce i edukacji. Wybrane konteksty, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Naukowe ATH.

Ochs E. (1998). Narrative, [w:] T. van Dijk (red.), Discourse as Structure and Process, London: Sage Publications.

Piaget J. (1972). Strukturalizm, tłum. S. Cichowicz, Warszawa: Wiedza Powszechna.

Rice M. (2007). Poznawcze aspekty rozwoju komunikacyjnego, [w:] B. Bokus, G.W. Shugar (red.), Psychologia języka dziecka. Osiągnięcia, nowe perspektywy, tłum. E. Haman, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Rosner K. (2006). Narracja, tożsamość i czas, Kraków: Universitas.

Schafer H.R. (2007). Psychologia dziecka, tłum. A. Wojciechowski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Soroko E. (2010). Określanie wad i zalet metod generowania autonarracji, [w:] M. Straś--Romanowska, B. Bartosz, M. Żurko (red.), Badania narracyjne w psychologii, Warszawa: ENETEIA.

Stemplewska-Żakowicz K., Zalewski B. (2010). Czym jest dobra narracja? Struktura narracji z perspektywy badaczy i klinicystów, [w:] M. Straś-Romanowska, B. Bartosz, M. Żurko (red.), Badania narracyjne w psychologii, Warszawa: ENETEIA.

Straś-Romanowska M., Bartosz B., Żurko M. (red.). (2010). Badania narracyjne w psychologii, Warszawa: ENETEIA.

Szuścik U. (2006). Znak werbalny a znak plastyczny w twórczości rysunkowej dziecka, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Trzebiński J. (2002). Narracja jako sposób rozumienia świata, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Wasilewska A. (2013). Archetypy świata dziecięcego. Światy wyobraźni w narracjach dzieci, Gdańsk: Harmonia Universalis.

Wojciechowska J. (2013). Codzienne doświadczenia w narracji ucznia – potoczność jako kategoria opisu, „Świat i Słowo”, nr 1 (20), s. 271- 281.

Wojciechowska J. (2014). Społeczne funkcjonowanie osób z niepełnosprawnością – tożsamość wyrażona w komunikowaniu, [w:] G. Gunia, D. Baraniewicz (red.), Teoria i praktyka oddziaływań profilaktyczno-wspierających rozwój osób z niepełnosprawnością, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, s. 48-57.

Woźniak T. (2005). Narracja w schizofrenii, Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Wygotski L.S. (2002). Wybrane prace psychologiczne II. Dzieciństwo i dorastanie, tłum. A. Brzezińska et al.,A. Brzezińska, M. Marchow (red.), Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.

Zawada E. (2019). Granice wolności w sztuce. Wychowawcze aspekty sztuk wizualnych, [w:] E. Kochanowska, R. Majzner (red.), Granice wolności w sztuce i edukacji. Wybrane konteksty, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Naukowe ATH.

Opublikowane
2020-07-16
Jak cytować
Wojciechowska, J. (2020). Homo narrans – wymiar dziecięcego istnienia. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 15(2(56), 11-22. https://doi.org/10.35765/eetp.2020.1556.01