Rola pamięci i opowieści w kształtowaniu tożsamości i wychowaniu aksjologicznym dziecka. Pedagogiczne refleksje na temat spektaklu Opowieści z niepamięci.

Słowa kluczowe: opowieść, mitologia, pamięć, zapominanie, przedstawienie teatralne, tożsamość

Abstrakt

Celem artykułu jest prezentacja spektaklu teatralnego dla dzieci Opowieści z niepamięci jako narzędzia kształtowania tożsamości kulturowej dziecka oraz wprowadzenia najmłodszej widowni w tematykę pamięci jako kategorii etycznej. W badaniu wykorzystano analizę treści spektaklu i zinterpretowano go w kontekście filozoficznych rozważań Paula Ricoeura dotyczących opowieści, czasu, pamięci i zapominania. Poszczególne części artykułu dotyczą: pedagogicznej roli pamięci; mi- tologii słowiańskiej; opowieści jako gatunku narracyjnego; pamięci i zapominania oraz ich społecznych skutków; tożsamości i jej kształtowania; wychowawczych wartości prezentowanego przedstawienia. Opierając się na przekonaniach Ricoeura dotyczących opowieści, pamięci i zapominania, oraz poglądach pedagogicznych B. Milerskiego, stwierdzono, że treść omawianego spektaklu i sposób poruszania w nim wspomnianej tematyki mogą być przykładami wychowania do pamięci oraz uznania opowieści za znaczące narzędzie w procesie kształtowania tożsamości.

Bibliografia

Cukras-Stelągowska J. (2016). Słowo wstępne, [w:] J. Cukras-Stelągowska (red.), Pamiętanie i zapominanie. Wspólnoty – wartości – wychowanie, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Czeremski M. (2011). Oswojenie bajki. Morfologia Władimira Proppa, [w:] W. Propp, Morfologia bajki magicznej, Kraków: Nomos.

Erikson E. H. (2002). Dopełniony cykl życia, tłum. A. Gomola, Poznań: Rebis.

Erwin E. (red). (2002). The Freud Encyclopedia. Theory, Therapy, and Culture. New York &London: Routledge.

Girard R. (1987). Kozioł ofiarny, tłum. M. Goszczyńska, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.

Hiuzinga J. (1949). Homo Ludens. A Study of the Play-Element in Culture, London, Boston and Henley: Routledge & Kegan.

John R. (2004). Problem uznania w procesie kształtowania współczesnej tożsamości, „Dialogi Polityczne. Polityka – Filozofia – Społeczeństwo – Prawo: Polityczność nad Sekwaną”, nr 3-4, s. 193-197.

Jung C. G. (2010). Four Archetypes. From Vol. 9, Part 1 of the Collected Works of C. G. Jung, Princeton, NJ: Princeton University Press.

Le Goff J. (2015). Historia i pamięć, tłum. A. Gronowska, J. Stryjczyk, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Milerski B. (2016). Pamięć jako element kształcenia humanistycznego, [w:] J. Cukras--Stelągowska (red.), Pamiętanie i zapominanie. Wspólnoty – wartości – wychowanie, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Milerski B., Śliwerski B. (red). (2000). Leksykon PWN. Pedagogika, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Młynarska-Sobaczewska A. (2009). Dobro wspólne jako kategoria normatywna, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Juridica”, Vol. 69, s. 61-72.

Nikitorowicz J. (2016). Wartość dziedzictwa kulturowego w procesie ustawicznego kształtowania się tożsamości, [w:] J. Cukras-Stelągowska (red.), Pamiętanie i zapominanie. Wspólnoty – wartości – wychowanie, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Piechowiak M. (2003). Filozoficzne podstawy rozumienia dobra wspólnego, „Kwartalnik Filozoficzny”, T. XXXI, Z. 2, s. 5-35.

Propp W. (2000). Nie tylko bajka, tłum. D. Ulicka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Ricoeur P. (2008a). Czas i opowieść. Tom 1. Intryga i historyczna opowieść, tłum. M. Frankiewicz, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Ricoeur P. (2008b). Czas i opowieść. Tom 2. Konfiguracja w opowieści fikcyjnej, tłum. J. Jakubowski, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Ricoeur P. (2008c). Czas i opowieść. Tom 3. Czas opowiadany, tłum. U. Zbrzeźniak, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Ricoeur P. (2006). Pamięć, historia, zapomnienie, tłum. J. Margański, Kraków: Universitas.

Sacks J. (2019). Polityka pamięci [komentarz do parszy Ekew], <https://chidusz.com/komentarze-biblia-tora-talmud-stary-testament-rabin-jonathan-sacks-parsza-parasza--paraszat-eikev-ekew-zydzi-judaizm-kazanie-5779-szabat-pamiec-solidarnosc-cywili-zacja/> (dostęp: 29.03.2020).

Sławiński J. (red). (1989). Słownik terminów literackich, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Suchocka A., Królikowska I. (2014). Kreowanie tożsamości kulturowej jako wyzwanie XXI wieku, „Colloquium. Kwartalnik”, Nr 4, s. 73-88.

Surma B. (2016). Pamięć i narracja w kształtowaniu tożsamości kulturowej w pedagogice Marii Montessori, [w:] J. Cukras-Stelągowska (red.), Pamiętanie i zapominanie. Wspólnoty – wartości – wychowanie, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Zych P., Vargas W. (2018). Bestiariusz słowiański. Rzecz o skrzatach, wodnikach i rusałkach, Olszanica: Bosz.

Yerushalmi Y.H. (1999). Zakhor, Jewish History and Jewish Memory, Seattle: University of Washington Press.

https://teatranimacji.pl/edukacja-nauczyciele/ (dostęp: 15.02.2020). https://teatranimacji.pl/spektakl/opowiesci-z-niep/ (dostęp: 06.02.2020).

Opublikowane
2020-07-16
Jak cytować
Sanecka, A. (2020). Rola pamięci i opowieści w kształtowaniu tożsamości i wychowaniu aksjologicznym dziecka. Pedagogiczne refleksje na temat spektaklu Opowieści z niepamięci . Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 15(2(56), 95-108. https://doi.org/10.35765/eetp.2020.1556.07