Uczeń szkoły muzycznej I stopnia w edukacji wczesnoszkolnej – wypowiedzi nauczycieli klas I–III na temat wybranych aspektów funkcjonowania szkolnego początkujących muzyków
Abstrakt
Prezentowany artykuł przedstawia wyniki badań jakościowych przeprowadzonych wśród nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej, którzy wśród swoich wychowanków mają/mieli uczniów szkoły muzycznej. Celem badań było poznanie opinii pedagogów na temat wybranych aspektów szkolnego funkcjonowania tych dzieci. Główny problem badawczy został zawarty w pytaniu: Czy i jaką specyfiką odznacza się szkolne funkcjonowanie uczniów kl. I-III, którzy równocześnie uczęszczają do szkoły muzycznej I stopnia? Szczegółowe problemy badawcze odnosiły się do postępów w nauce tych uczniów, ich relacji z rówieśnikami, różnorodnych problemów i wyzwań związanych z ich funkcjonowaniem, a także wsparcia, jakiego udzielają im nauczyciele. Artykuł składa się z trzech części. Część teoretyczna przedstawia szkołę muzyczną jako specyficzne środowisko wychowawcze, a także przybliża znaczenie edukacji muzycznej we wszechstronnym rozwoju dzieci. Część metodologiczna zawiera charakterystykę celu badań, problemy badawcze oraz wykorzystane procedury badawcze. Część trzecia prezentuje wyniki badań i płynące z nich wnioski. Wynika z nich, że szkolne funkcjonowanie uczniów szkół muzycznych odznacza się pewną określoną specyfiką, szczególnie pod względem wyników w nauce i relacji społecznych. Istotnym wnioskiem jest także postulat dotyczący optymalizacji procesu kształcenia nauczycieli tak, aby mogli oni skutecznie wspierać w rozwoju swoich uzdolnionych uczniów.
Bibliografia
Adrjan B. (2011). Kultura szkoły. W poszukiwaniu nieuchwytnego, Kraków: Impuls.
Bastian H. G. (2000). Musik(erziehung) und ihre Wirkung, Mainz: Schott.
Bourdieu P., Passeron J.-C. (1990). Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, tłum. E. Neyman, Warszawa: PWN.
Brzezińska A. (2000). Psychologia wychowania, [w:] J. Strelau (red.), Psychologia, t. 3, Gdańsk: 2000, s. 227-280.
Czaja-Chudyba I. (2017). B. Muchacka, M. Głażewski, B. Pawlak, A. Litawa (red.), Współczesne mity, klisze i szablony edukacyjne, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, s. 59-74.
Dyrda B. (2012). Edukacyjne wspieranie rozwoju uczniów zdolnych. Studium społeczno-pedagogiczne, Warszawa: Wydawnictwo Akademicke „Żak”.
Filipiak E. (2012). Rozwijanie zdolności uczenia się. Z Wygotskim i Brunerem w tle, Sopot: GWP.
Flick U. (2012), Projektowanie badania jakościowego, tłum. P. Tomanek, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Frołowicz E. (2015). Rozwój ogólny a rozwój muzyczny dziecka. O pożytkach z kształcenia muzycznego płynących, [w:] A. Delecka-Bury (red.), Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 28-44.
Giza T. (2019). E. Piotrowski, M. Porzucek-Miśkiewicz (red.), Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 21-42.
Gołaszewska M. (1990). Istota i istnienie wartości, Warszawa: PWN.
Górniok-Naglik A. (2012). Metafory w edukacji estetycznej, [w:] E. Ogrodzka-Mazur, U. Szuścik, A. Gajdzica (red.), Edukacja małego dziecka. Teoretyczne odniesienia, tendencje i problemy, t. 1, Kraków: Impuls, s. 122-133.
Hetland L. (2000). Learning to make music enhances spatial reasoning, „Journal of Aesthetic Education”, No. (3/4), s. 179-238.
Ho Y.-C., Cheung M.-C., Chan A. S. (2003). Music training improves verbal but not visual memory: Cross-sectional and longitudinal explorations in children, „Neuropsychology”, No. 17, s. 439-450.
Jemielnik J. (2015). Skuteczność realizacji wymagań edukacyjnych w nauczaniu i uczeniu się młodzieży szkół muzycznych, [w:] J. Jemielnik, J. Posłuszna (red.), Muzyka i refleksja pedagogiczna - interpretacje - pogranicza, Kraków: Aureus, s. 77-93.
Kamińska B. (2002). Zdolności muzyczne w ujęciu psychologii muzyki: ewolucja poglądów, „Studia Psychologica”, nr 3, s. 187-195.
Kisiel M. (2016). Dziecko uzdolnione muzycznie w edukacji wczesnoszkolnej. Obraz edukacji muzycznej klas początkowych z terenu miasta Katowic, [w:] A. Delecka-Bury (red.), Współczesna wyzwania szkolnictwa muzycznego. Specyfika kształcenia małego dziecka, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 31-44.
Kochanowska E. (2012). Rozpoznawanie uczniów zdolnych w kształceniu zintegrowanym, [w:] E. Ogrodzka-Mazur, U. Szuścik, A. Gajdzica (red.), Edukacja małego dziecka. Teoretyczne odniesienia, tendencje i problemy, t. 1, Kraków: Impuls, s. 289-301.
Kochanowska E., (2018). Wiedza osobista dziecka w refleksji i praktyce nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej, Wydawnictwo Impuls, Kraków.
Kołodziejski M. (2018). Zdolności muzyczne ustabilizowane a imitacja i improwizacja rytmiczna w metrum dwudzielnym studentów wczesnej edukacji w badaniach własnych, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce”, vol. 13, nr 2(48), s. 139-164. https://doi.org/10.14632/eetp.2018.13.48.139
Kołodziejski M. (2012). Zdolności muzyczne i twórczość dzieci utalentowanych matematycznie w świetle badań własnych, [w:] M. Suświłło (red.), Nauczyciel wczesnej edukacji - konteksty i wyzwania, Olsztyn: Wydawnictwo UWM s. 303-322.
Konaszkiewicz Z. (2015). Specyfika szkoły muzycznej w Polsce, - szanse i zagrożenia, [w:] A. Delecka-Bury (red.), Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 11-27.
Konaszkiewicz Z. (2016). Dzieciństwo ucznia szkoły muzycznej, [w:] A. Delecka-Bury (red.), Współczesne wyzwania szkolnictwa muzycznego. Specyfika kształcenia małego dziecka, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 11-30.
Koszalińska K. (2013). Twórczość a szkolne funkcjonowanie dziecka, „Kultura i edukacja” nr 4 (97), s. 53-69.
Kozielecki J. (2002). Transgresja i kultura, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Kvale S. (2010). Prowadzenie wywiadów, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kwiatkowska-Góralczyk M. (2018). Nauczyciel edukacji początkowej a uczeń zdolny – wokół problemu (nie)kompetencji, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” nr 4, s. 13-21.
Ławrowska R. (2015). Model optymalny i rzeczywistość kształtowania kompetencji muzyczno-metodycznych specjalistów wczesnej edukacji, [w:] E. Kochanowska, R. Majzner (red.), Muzyka w dialogu z edukacją, Kraków: Libron, s. 25-38.
Małyska A. (2015). Dziecko twórcze w szkole – nauczyciele o sposobach rozpoznawania oraz rozwijania potencjału twórczego ucznia, [w:] A. Prusik, Ł. Kabzińska (red.), Funkcjonowanie dziecka o specjalnych potrzebach edukacyjnych w wybranych środowiskach i sposoby jego wspierania, Olsztyn: Wydawnictwo Uczelniane WSIiE TWP, s. 159-186.
Miles M. B., Huberman A. M. (2000). Analiza danych jakościowych, tłum. S. Zabielski, Białystok: Trans Humana.
Mróz A. (2012). Rola wzmożonej pobudliwości emocjonalnej w przyspieszonym rozwoju osób zdolnych, [w:] W. Limont, J. Cieślikowska, D. Jastrzębska (red.), Zdolni w szkole, czyli o zagrożeniach i możliwościach rozwojowych uczniów zdolnych, Warszawa: ORE, s. 19-24.
Niemierko B. (2012). Kształcenie szkolne. Podręcznik skutecznej dydaktyki, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Poraj G. (2015). Wypełnianie zadań rozwojowych ucznia w relacji z nauczycielem, [w:] A. Delecka-Bury (red.), Współczesne wyzwania szkolnictwa muzycznego. Kim jest nauczyciel szkoły muzycznej I stopnia?, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 45-65.
Referda M. (2019). Zdolności a porażka szkolna. Jaką rolę odgrywa osobowość?, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Sacher W. (2012). Źródła wartości wychowawczych w procesie kształcenia muzycznego dzieci, [w:] E. Ogrodzka-Mazur, U. Szuścik, A. Gajdzica (red.), Edukacja małego dziecka. Teoretyczne odniesienia, tendencje i problemy, t. 1, Kraków: Impuls, s. 155-175.
Schellenberg E. G. (2005). Music and Cognitive Abilities, „Current Directions in Psychological Science”, vol. 14, No. 6, s. 317-320.
Sękowski A. E. (2000). Osiągnięcia uczniów zdolnych, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Sowińska H. (2012). Rozwój kompetencji społecznych dziecka na etapie edukacji wczesnoszkolnej, [w:] H. Sowińska (red.), Dziecko w szkolnej rzeczywistości. Założony a rzeczywisty obraz edukacji elementarnej, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 271-301.
Suświłło M. (2019). Związek rozwoju muzycznego z rozwojem języka dziecka. Wyzwania dla wczesnej edukacji, „Ars Inter Culturas”, vol. 8, s. 121-136.
Szmidt K. (2013). Pedagogika twórczości, Sopot: GWP.
Szmidt K. (2017). Edukacyjne uwarunkowania rozwoju kreatywności, Łódź: Wydawnictwo UŁ.
Uszyńska-Jarmoc J. (2008). Aktywność twórcza jako narzędzie rozwoju i autokreacji człowieka w pełnym cyklu życia [w:] W. Limont, J. Cieślikowska, J. Dreszer (red.), Zdolności, talent, twórczość, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, s. 199-208.
Wilsz N, Czerniawska E. (2010). Wpływ edukacji muzycznej na rozwój umiejętności samoregulacyjnych i aktywności strategiczne, [w:] W. Limont, J. Dreszer, J. Cieślikowska (red.), Osobowościowe i środowiskowe uwarunkowania rozwoju ucznia zdolnego, t. I, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, s. 99-120.
Wojnar I. (1997). Możliwości wychowawcze sztuki, [w:] I. Wojnar (red.), Teoria wychowania estetycznego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 10-29.
Fatyga B., Kietlińska B. (2014)., Kompetencja kulturowa, <http://ozkultura.pl/wpis/962/5> [dostęp: 20.10.2020].
Jankowska M. (2012). Funkcje założone szkolnictwa, statystyka, sieć szkolna, [w:] W. Jankowski (red)., Raport o stanie szkolnictwa muzycznego I stopnia, Warszawa: Instytut Muzyki i Tańca <https://www.gov.pl/web/kultura/raporty-raport-o-szkolach-muzycznych-i-stopnia-raport-o-szkolach-muzycznych-ii-stopnia [dostęp: 25.11.2020]>.
https://prawo.cea-art.pl/rozporzadzenia-i-zarzadzenia/ [dostęp: 02.11.2020].
http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20170001569 [dostęp: 26.11.2020].
Copyright (c) 2021 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
