"Powieki" Michała Rusinka w świetle dziecięcych interpretacji
Abstrakt
Celem niniejszego artykułu uczyniono identyfikację dziecięcych sposobów rozumienia i interpretowania książki Powieki Michała Rusinka. Materiał do badania (poprzedzonego analizą ikonotekstu) zapewniły zajęcia edukacyjne, przeprowadzone w oddziale przedszkolnym w jednej ze społecznych szkół podstawowych w Łodzi. Badanie zostało osadzone w paradygmacie jakościowym (obserwacja uczestnicząca), a badacze przyjęli rolę interpretacyjnie zaangażowanych obserwatorów-jako-uczestników. Analizując przebieg warsztatu, wypowiedzi i konkretyzacje plastyczne udało się zidentyfikować dziecięce interpretacje kategorii bohaterów, relacji między nimi oraz świata, w którym żyją. Podczas spotkania z pracą Rusinka ujawnił się potencjał interpretacyjny, dotykający przede wszystkim wymiaru emocjonalno-społecznego. Uczestnicy proponowali również alternatywne rozwiązania fabularne na podstawie fragmentów historii o myszach będących w niebezpieczeństwie, dzięki czemu zredukowane zostały napięcia, powstałe w wyniku obcowania z obciążającą emocjonalnie tematyką. Organizowanie sytuacji edukacyjnych wokół książki Powieki wpisuje się w namysł nad sposobami konfrontowania dzieci z wymagającymi zagadnieniami, będącymi na krawędzi kulturowego tabu. Sposób przyjęcia omawianego tekstu otwiera drogę do ponownego sięgnięcia po niego na etapie edukacji wczesnoszkolnej.
Bibliografia
Angrosino, M. (2010). Badania etnograficzne i obserwacyjne (M. Brzozowska-Brywczyńska, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Arizpe, E. i Styles, M. (2016). Children reading picturebooks. Interpreting visual texts. Routledge.
Bachelard, G. (1976). Wstęp do poetyki przestrzeni (W. Błońska, tłum.). W: H. Markiewicz (red.), Współczesna teoria badań literackich za granicą. T. 2: Strukturalno-semiotyczne badania literackie, literaturoznawstwo porównawcze, w kręgu psychologii głębi i mitologii (s. 342–366). Wydawnictwo Literackie.
Baluch, A. (2008). Od form prostych do arcydzieła. Wykłady, prezentacje, notatki, przemyślenia o literaturze dla dzieci i młodzieży. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Baszewska, M. (2016) Odkrywanie i detabuizowanie ukrytego w picture bookach Iwony Chmielewskiej. W: Chymkowski R. i Koprowicz A. (red.), Pongo, t. 8: Ukryte w kulturze (s. 146-172). Grupakulturalna.pl, Stowarzyszenie Katedra Kultury.
Batszewa, D. (2012) Czika, piesek w getcie (S. Raczyńska, tłum.). Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau.
Cackowska, M. (2010). O pojęciu i pojmowaniu książki obrazkowej na świecie i w Polsce. W: M. Szczepska-Pustkowska, M. Lewartowska-Zychowicz i A. Kożyczkowska (red.), Przestrzeń teraźniejszości i ich społeczno-edukacyjne sensy (s. 341–355) Wydawnictwo Adam Marszałek.
Cackowska, M. (2012). Ideologie dzieciństwa a tabu w książkach obrazkowych dla dzieci. W: B. Sochańska i J. Czechowska (red.), Tabu w literaturze i sztuce dla dzieci (s. 55–75). Duński Instytut Kultury i Media Rodzina.
Cackowska, M. (2014). Wzrastać radośnie w przedszkolnym i szkolnym kiczu. Pytania o współczesną alfabetyzację wizualna dzieci. W: D. Klus-Stańska (red.), (Anty)edukacja wczesnoszkolna (s. 274–287). Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Chambers, A. (1993). Tell me: Children, reading and talk – how adults help children talk well about books. Thimble Press.
Dymel-Trzebiatowska, H. (2016). Visual representations of war in Polish and Scandinavian picturebooks. A metaphorical perspective. Problemy Wczesnej Edukacji, 34(3), 118–131.
Hallberg, K. (1982). Litteraturvetenskapen och bilderboksforskningen. Tidskrift för litteraturvetenskap, 3–4, 163–168.
Hara, K. i Koda, N. (2020). Quantitative analysis of anthropomorphic animals in picture books: Roles and features of animals. International Journal of Literature and Arts, 8(6), 308–315. https://doi.org/10.11648/j.ijla.20200806.11
Jarzyna, A. (2016). Szlemiele. Zwierzęta wobec Zagłady w literaturze dla dzieci. Narracje o Zagładzie, 2, 235–256. https://journals.us.edu.pl/index.php/NoZ/article/view/6779
Klus-Stańska, D. (red.). (2014). (Anty)edukacja wczesnoszkolna. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Kłakówna, Z.A. (2016). Język polski. Wykłady z metodyki. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Kotaba, K. (2015). Czy wojna jest dla dzieci? O obrazach wojny w literaturze dla najmłodszych. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis | Studia Historicolitteraria, 15, 184–192. https://doi.org/10.24917/3934
Lorek, M. i Zatorska, M. (2016). Nasza szkoła. Podręcznik do edukacji zintegrowanej. Klasa III, część 1A. Ministerstwo Edukacji Narodowej.
Nikolajeva, M. i Scott, C. (2006). How picturebooks work. Routledge.
Paris, A.H. i Paris, S.G. (2001). Children’s comprehension of narrative picture books.
Center for the Improvement of Early Reading Achievement. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED452515.pdf
Rusinek, M. (2012). Powieki. Bajka dedykowana pamięci Janusza Korczaka. Opera i Filharmonia Podlaska – Europejskie Centrum Sztuki w Białymstoku.
Shikhmanter, R. (2021). Beyond the Yellow Badge: Reconstructing a Visual Memory of the Holocaust in Israeli Picturebooks. W: Picturebooks in Time. The 8th International Conference of The European Network of Picturebook Research. 3-4 October, 2021. Tel Aviv University.
Sławińska, M. (2010). Konstruowanie wiedzy na zajęciach w przedszkolu. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Spiegelman, A. (1991). Maus: A survivor’s tale. Pantheon Books.
Śliwerski, B. (2007). Pedagogika dziecka. Studium pajdocentryzmu. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Wiśniewska-Kin, M. (2019). „Momenty wychowawcze” w projektowaniu procesu kształcenia kulturowej kompetencji dzieci. Problemy Wczesnej Edukacji, 46(3), 37–46. https://doi.org/10.26881/pwe.2019.46.04
Wiśniewska-Kin, M. (2020). Skuteczne zdziwienie. Wyzwalająca myślenie nauka czytania i pisania. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Wójcik-Dudek, M. (2016). W(y)czytać Zagładę. Praktyki postpamięci w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Ziv, Y., Golden, D. i Goldberg, T. (2015). Teaching traumatic history to young children: The case of Holocaust studies in Israeli kindergartens. Early Education and Development, 26(4), 520–533. https://doi.org/10.1080/10409289.2015.1000719
Copyright (c) 2023 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
