Język podręczników do matematyki w klasie pierwszej jako kontekst budowania mentalnych ścieżek edukacyjnych uczniów i ich nauczycieli
Abstrakt
Podręcznik jest elementem kultury dydaktycznej oraz matematycznej. Język podręcznika jest nośnikiem określonych znaczeń tworzonych przez jego użytkowników. Istotne dla uczniów klasy pierwszej oraz ich nauczycieli jest wskazanie poznawczych ścieżek konstruowanych w przez określony język proponowanych podręczników. Podjęte w tekście ich analizy pozwoliły wskazać pewne znaczące kategorie języka poleceń i pytań zawartych w podręcznikowych zadaniach matematycznych. Są one kontekstem poznawczym dla tworzenia przez uczniów klasy pierwszej i ich nauczycieli matematycznych znaczeń kulturowych definiujących, czym jest edukacja matematyczna, co to znaczy rozumieć czym jest uczenie się matematyki czy też kim ja jestem na lekcjach matematyki. Wyniki pokazały niepokojący potencjał ograniczania rozwoju wiedzy matematycznej. Język analizowanych podręczników ujawnia możliwość szkodliwych oddziaływań przez tworzenie przekonań niezgodnych z aktualną wiedzą naukową o poznawaniu matematyki w klasach początkowych.
Bibliografia
Angrosino, M. (2010). Badania etnograficzne i obserwacyjne (M. Brzozowska-Brywczyńska, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Białobrzeska, J. (2017). Ja, ty – my. Na tropach matematyki. Podręcznik. Klasa 1. Cz. 1-2. Wydawnictwo Didasko.
Bielenica, K, Bura, M., Kwil, M. i Lankiewicz, B. (2020). Elementarz odkrywców. Matematyka. Klasa 1. Cz. 1-2. Nowa Era.
Boaler, J. (2015). What’s math got to do with it? How teachers and parents can transform mathematics learning and inspire success. Penguin Books.
Boaler, J. (2016). Mathematical mindsets: Unleashing students’ potential through creative mathematics, inspiring messages and innovative teaching (mindset mathematics). Jossey-Bass.
Czajkowska, M. (2012). Umiejętności matematyczne przyszłych polskich nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej w świetle wyników badania TEDS. Problemy Wczesnej Edukacji, 16(1), 49-67.
Dobrowolska, M. i Szulc, A. (2017). Lokomotywa 1. Matematyka. Podręcznik dla klasy pierwszej. Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe.
Dymarska, J., Hanisz, J. Kołaczyńska, M. i Nadarzyńska, B. (2020). Nowi tropiciele. Edukacja wczesnoszkolna. Podręcznik klasa 1. Cz. 1-5. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Faliszewska, J. i Lech, G. (2017). Ja i moja szkoła na nowo. Podręcznik dla klasy 1. Cz. 1-5. Wydawnictwo Juka-91, MAC Edukacja.
Filip, J. i Rams, T. (2000). Dziecko w świecie matematyki. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Flick, U. (2012). Projektowanie badania jakościowego (P. Tomanek, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Głuszniewska, A., Prus-Wirzbicka, K., Stryjewska, D., Szczepkowska-Szczęśniak, K. i Zatorska, M. (2017). Szkolna trampolina. Podręcznik matematyczny. Klasa 1. Cz. 1-2. PWN Wydawnictwo Szkolne.
Gruszczyk-Kolczyńska, E. i Zielińska, E. (2009). Główne grzechy przedszkolnej i szkolnej edukacji matematycznej. Czyli o tym, co utrudnia dzieciom nabywanie wiadomości i umiejętności matematycznych. W: E. Gruszczyk-Kolczyńska (red.), Wspomaganie rozwoju umysłowego oraz edukacja matematyczna dzieci w ostatnim roku wychowania przedszkolnego i w pierwszym roku szkolnej edukacji (s. 21-37). Wydawnictwo Edukacja Polska.
Hanisz, J. (2020). Szkolni przyjaciele. Matematyka. Klasa 1. Podręcznik. Cz. 1-3. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Heinze, A. (2005). Mistake-handling activities in German mathematics classroom. W: H. L. Chick and J. L. Vincent (red.), Proceedings of the 29th Conference of the International Group for the Psychology of Mathematics Education (t. 3, s. 105-112). University of Melbourne.
Klus-Stańska, D. (2010). Dzień jak co dzień. O barierach zmiany kultury szkoły. W: M. Dudzikowa i M. Czerepaniak-Walczak (red.), Wychowanie. Pojęcia, procesy, konteksty. Interdyscyplinarne ujęcie. T. 5: Codzienność w szkole, szkoła w codzienności (s. 301-326). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Klus-Stańska, D. (2011). Dlaczego szkolna kultura się nie zmienia. Studia Pedagogiczne, 64, 43-50.
Klus-Stańska, D. (2019). Wiedza osobista uczniów jako punkt zwrotny w teorii i praktyce dydaktycznej. Kwartalnik Pedagogiczny, 64(1), 7-20.
Kuřina, F. (1991). Kultura matematyczna nauczyciela matematyki. Matematyka. Społeczeństwo. Nauczanie, 6, 30-32.
Landau-Czajka, A. (2002). Co Alicja odkrywa po własnej stronie lustra. Życie codzienne, społeczeństwo, władza w podręcznikach dla dzieci najmłodszych 1785-2000. Wydawnictwo „Neriton”, Instytut Historii PAN.
Landerl, K. i Kaufmann L. (2013). Dyskalkulia (M. Jaśkowiak, tłum.). Harmonia Universalis.
Lorek, M. i Ludwa, A. (2017). My i nasz elementarz. Matematyka. Podręcznik do szkoły podstawowej. Klasa 1. Cz. 1-2. Fundacja Ekologiczna – Wychowanie i Sztuka „Elementarz”.
Lorek, M., Ludwa, A. i Ochmańska, B. (2017). My i nasz elementarz. Matematyka. Podręcznik do szkoły podstawowej. Klasa 1. Cz. 3-4. Fundacja Ekologiczna – Wychowanie i Sztuka „Elementarz”.
Makiewicz, M. (2011). Elementy kultury matematycznej w fotografii. Studenckie Koło Naukowe Młodych Dydaktyków Matematyki Uniwersytetu Szczecińskiego.
Mazur, B., Sokołowska, B. i Zagórska, K. (2017). Gra w kolory. Podręcznik. Klasa 1. Cz. 1-4. Wydawnictwo Juka-91.
Mucha, K., Stalmach-Tkacz, A. i Wosianek, J. (2017). Oto ja. Podręcznik matematyczno-przyrodniczy. Klasa 1. Cz. 1-2. MAC Edukacja – Grupa Edukacyjna.
Rapley, T. (2013). Analiza konwersacji, dyskursu i dokumentów (A. Gąsior-Niemiec, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rożyńska, M. i Szwejkowska-Kulpa, A. (2020). Uczymy się z Bratkiem. Klasa 1. Podręcznik. Cz. 1-2. Operon.
Rubacha, K. (2008). Metodologia badań nad edukacją. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Sawicka, K. i Swoboda, E. (2020). Wielka przygoda. Ćwiczenia. Edukacja matematyczna. Klasa 1. Cz. 1-4, Nowa Era.
Szemińska, A. (1981). Rozwój pojęć matematycznych u dziecka. W: Z. Semadeni (red.), Nauczanie początkowe matematyki. Podręcznik dla nauczyciela (t. 1, s. 112-251). Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Trzebiński, J. (1981). Twórczość a struktura pojęć. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Zalewska, E. (2009). Programy kształcenia i podręczniki szkolne w edukacji początkowej jako „wybór z kultury”. W: D. Klus-Stańska i M. Szczepska-Pustkowska (red.), Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania (s. 505-528). Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Zalewska, E. (2013). Obraz świata w podręcznikach szkolnych do klas początkowych. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Copyright (c) 2023 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
