Funkcjonowanie dzieci w przestrzeni informacji cyfrowych – zagrożenia i problemy a edukacyjne strategie rozwoju ich kompetencji informacyjnych
Abstrakt
Celem artykułu jest wskazanie znaczenia procesu kształcenia kompetencji informacyjnych dzieci w sytuacji problemów wynikających z przeładowania informacyjnego. W rozwinięciu artykułu przedstawiono wybrane zagrożenia związane z korzystaniem z informacji cyfrowych przez młodych użytkowników Internetu. Dokonano także krótkiej charakterystyki ich aktywności w cyberprzestrzeni. Przeładowanie informacyjne oraz niska jakość informacji dostępnych w sieci powodują, że proces ich użytkowania uwarunkowany jest posiadaniem odpowiednio rozwiniętych kompetencji informacyjnych. Narracja artykułu budowana jest wokół tezy, że sposobem pokonywania trudności i ograniczeń w zakresie pozyskiwania i wykorzystywania informacji powinno być rozwijanie kompetencji informacyjnych i medialnych uczniów z pokolenia cyfrowego. W zakończeniu dokonano oceny jakości edukacji medialnej w edukacji wczesnoszkolnej oraz wyróżniono wybrane postulaty jej doskonalenia. Wskazano na znaczenie doboru właściwych celów, treści i metod kształcenia. Podkreślono, że ważnym celem edukacji medialnej jest kształtowanie kompetencji medialnych uczniów rozumianych w opisie kulturowym, a nie technologicznym.
Bibliografia
Association of College & Research Libraries. (2015). Framework for information literacy for higher education. http://www.ala.org/acrl/standards/ilframework
Borkowska, A. i Polak, Z. (2019). Edukacja medialna jako forma przeciwdziałania dezinformacji. Jak chronić dzieci i młodzież przed manipulacją? W: M. Wrzosek (red.), Zjawisko dezinformacji w dobie rewolucji cyfrowej (s. 37–41). NASK.
Buckingham, D. (2008). Nowe media, nowe postaci dzieciństwa? (M. Kościelniak, tłum.). W: M.J. Kehily (red.), Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem (s. 151–169). Wydawnictwo WAM.
CILIP. (2018). CILIP definition of information literacy 2018. https://infolit.org.uk/ILdefinition CILIP2018.pdf
Drzewiecki, P. (2010). Media aktywni. Dlaczego i jak uczyć edukacji medialnej? http://otworzksiazke.ceon.pl/images/ksiazki/media_aktywni/media_aktywni.pdf
Głowacka, E., Górny, M., Kisilowska, M. i Osiński, Z. (2015). Model indywidualnej przestrzeni informacyjnej w procesie badawczym – wstępne założenia. Zagadnienia Informacji Naukowej, 53(2), 18–30. https://doi.org/10.36702/zin.332
Harrison, K. (b.d.). What is visual literacy? https://visualliteracytoday.org/what-is-visual-literacy
Jackson, M. (2008). Distracted: The erosion of attention and the coming dark age. Prometheus.
Kisilowska, M. (2011). Przestrzeń informacyjna jako termin informatologiczny. Zagadnienia Informacji Naukowej, 2(98), 35–52.
Klus-Stańska, D. (2012). Wiedza, która zniewala – transmisyjne tradycje w szkolnej edukacji. Forum Oświatowe, 24(1), 21–40.
Kopciewicz, L. i Bougsiaa, H. (2020). Tablety i smartfony w szkole. Uczenie się wspomagane technologiami mobilnymi. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Lange, R. (red.) (2021). Nastolatki 3.0. Raport z ogólnopolskiego badania uczniów. NASK. https://www.nask.pl/download/30/4252/media202109ThinkstatNastolatki30-Digital.pdf
Ledzińska, M. (2005). Rola inteligencji poznawczej i emocjonalnej w dobie nadprodukcji informacji. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, 18, 14–20.
Levinson, P. (2006). Miękkie ostrze. Naturalna historia i przyszłość rewolucji informacyjnej (H. Jankowska, tłum.). Muza.
Łuc, I. (2018). Edukacja medialna w szkole podstawowej pomiędzy teorią a koniecznością edukacyjną. Studia z Teorii Wychowania, 9(3), 179–200.
NAMLE. (b.d.) The ability to access, analyze, evaluate, create, and act using all forms of communication. National Association for Media Literacy Education. https://namle.net/resources/media-literacy-defined/
Nosal, C. (2012). Umysł wobec mediów. Chowanna, tom specjalny, 31–46.
Ogonowska, A. (2013). Współczesna edukacja medialna. Teoria i rzeczywistość. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.
Ogonowska, A. (2015). Kompetencje medialne i informacyjne: wybrane modelowe ujęcia i koncepcje. Zeszyty Prasoznawcze, 58(1), 72–88. https://doi.org/10.4467/2299-6362PZ.15.006.3144
Pacewicz, A. i Ptaszek, G. (red.). (2019). Model edukacji medialnej, informacyjnej i cyfrowej (MEMIC). https://fina.gov.pl/wp-content/uploads/2019/12/memic_publikacja.pdf
Parmigiani, D. (2019). Media & ICT in teacher education. Research on Education and Media, 11(1), 1–3. https://doi.org/10.2478/rem-2019-0001
Penkowska, G. (2013). Wprowadzenie do problematyki edukacji medialnej. W: G. Penkowska (red.), Społeczne konteksty edukacji medialnej (s. 7–19). Wydawnictwo Naukowe Katedra.
Ptaszek, G. (2019). Edukacja medialna 3.0. Krytyczne rozumienie mediów cyfrowych w dobie Big Data i algorytmizacji. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej. Dz. U. 2017, poz. 356. (2017). (Polska). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/
WDU20170000356/O/D20170356.pdf
Schleicher, A. (red.). (2012). Preparing teachers and developing school leaders for the 21st century: Lessons from around the World. OECD Publishing. https://www.oecd.org/site/eduistp2012/49850576.pdf
Toffler, A. (2007). Szok przyszłości (W. Osiatyński, E. Grabczak-Ryszka i E. Woydyłło, tłum.). Wydawnictwo Kurpisz.
UNESCO. (2013). Global media and information literacy (MIL). Assessment framework: Country readiness and competencies. http://uis.unesco.org/sites/default/files/documents/global-media-and-information-literacy-assessment-framework-country-readiness-and-competencies-2013-en.pdf
Urząd Komunikacji Elektronicznej. (2021). Badanie opinii publicznej w zakresie funkcjonowania rynku usług telekomunikacyjnych oraz preferencji konsumentów. Raport z badania dzieci i rodziców. https://www.uke.gov.pl/akt/badanie-konsumenckie-2021-dzieci-rodzice-oraz-nauczyciele,412.html
Wardle, C. i Derakhshan, H. (2017, 31 października). Information disorder: Toward an interdisciplinary framework for research and policymaking. Shorenstein Center. https://shorensteincenter.org/information-disorder-framework-for-research-and-policymaking
Zespół Pedagogiki Medialnej. (b.d.). Propozycje Zespołu Pedagogiki Medialnej przy KNP PAN dla Ministerstwa Edukacji Narodowej dotyczące roli i miejsca edukacji medialnej w szkołach. Polska Akademia Nauk. http://www.knped.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=219:rekomendacje-zespolu-pedagogiki-me-dla-ministerstwa-edukacji-narodowej&catid=47&Itemid=182
Copyright (c) 2022 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
