Z trzepaka na TikToka - czyli na tropach nowych przestrzeni dzieciństwa. Doniesienie z badań fokusowych
Abstrakt
W artykule przedstawiono doniesienie z badań, których celem było poznanie specyfiki doświadczeń dzieci związanych z funkcjonowaniem w aplikacji internetowej TikTok. Jej osobliwa specyfika i rosnąca popularność wśród dzieci jest dla wielu przedstawicieli pokolenia dorosłych równie zaskakująca, jak fenomen trzepaków (symbolizujących w Polsce dzieciństwo przedcyfrowe) dla pokolenia współczesnych dzieci. Badania przygotowano w strategii jakościowej. Przeprowadzono zogniskowane wywiady grupowe z udziałem dzieci w wieku 8–10 lat. Analiza tematyczna pozwoliła ukazać, że dzieci uczyniły z TikToka nowe niesformalizowane e-podwórko dziecięce. Dzieci partycypują w TikTokowej wspólnocie i tworzą ją. Aktywność w tym miejscu realizuje ich potrzebę bycia razem z innymi, tworzenia czegoś wspólnie, ale też potrzebę szybkiej interakcji, zabawy i rozrywki. Dzieci rozwijają tu swoje pasje, czerpią inspiracje do kreowania własnych „trendów”. Nie żyją w próżni, ale podobnie jak w życiu offline chłoną to, co obserwują i w czym uczestniczą. Funkcjonowanie w aplikacji jest także stawianiem oporu dorosłym, ponieważ bycie w tym miejscu odbywa się – jak wynika z badań – wbrew woli przedstawicieli dorosłego świata. Odkrywanie miejsc zakazanych czy nawet podejmowanie ryzykownych praktyk społecznych wydaje się jednak stanowić jedną z dystynktywnych cech dzieciństwa bez względu na czasy, w których się ono realizuje.
Bibliografia
Braun, V. i Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), s. 77–101. http://dx.doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
Braun, V. i Clarke, V. (2022). Thematic analisis. A practical guide. SAGE.
Ciechowska, M. (2017). Badania fokusowe. W: M. Ciechowska i M. Szymańska (red.), Wybrane metody jakościowe w badaniach pedagogicznych. Cz. 1 (s. 101–163). Akademia Ignatianum w Krakowie i Wydawnictwo WAM.
Corsaro, W.A. (2015). The sociology of childhood. SAGE.
Dziekońska, J. (2020). Kultura dziecięca w internecie. Studium netnograficzne. Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.
Janik, A. (2021). Podwórkowe przestrzenie i miejsca zabaw. Studium pedagogiczno-kulturowe. Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego.
Kubinowski, D. (2011). Jakościowe badania pedagogiczne. Filozofia, metodyka, ewaluacja. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Kvale, S. (2011). Prowadzenie wywiadów (A. Dziuban, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Lenzer G. (2002). Children’s studies and the human rights of children: toward an unified approach. W: K. Alaimo, B. Klug (red.), Children as equals: Exploring the rights of the child (s. 207–225). University Press of America.
Postman, N. (2011). The disappearance of childhood. Knopf Doubleday Publishing Group.
Qvortrup, J., Corsaro, W.A. i Honig, M.-S. (2009). The Palgrave handbook of childhood studies. Palgrave Macmillan.
Rixon, A., Lomax, H. i O’Dell, L. (2019). Childhoods past and present: Anxiety and idyll in reminiscences of childhood outdoor play and contemporary parenting practices. Children's Geographies, 5(17), 618–629. https://doi.org/10.1080/14733285.2019.1605047
Schellewald, A. (2021). Communicative forms on TikTok: Perspectives from digital ethnography. International Journal of Communication, 15, 1437–1457. https://ijoc.org/index.php/ijoc/article/view/16414
Siwicki. M. (2021), Nowe podwórka współczesnego dzieciństwa. Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
Spitzer, M. (2021). Epidemia smartfonów. Czy jest zagrożeniem dla zdrowia, edukacji i społeczeństwa? (M. Guzowska, tłum.). Wydawnictwo Dobra Literatura.
Szymborska, K. (2016). Children studies jako perspektywa metodologiczna. Współczesne tendencje w badaniach nad dzieckiem. Teksty Drugie, 1, 189–205. https://doi.org/10.18318/td.2016.1.12
Zwiernik, J. (2009). Dziecięca codzienność w przestrzeni podwórka. W: D. Klus-Stańska i M. Szczepska-Pustkowska (red.), Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania (s. 401–420). Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Zwiernik, J. (2015). Przestrzenie i miejsca w krajobrazie dzieciństwa. W: T. Sadoń-Osowiecka (red.), Miejsce, przestrzeń, krajobraz: edukacyjne znaki (s. 13–38). Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Zwiernik, J. (2020). Plac zabaw jako miejsce dla dzieci vs. miejsce dzieci. Problemy Wczesnej Edukacji, 3(50), 32–42. https://doi.org/10.26881/pwe.2020.50.03
Copyright (c) 2023 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
