Kształtowanie kompetencji międzykulturowych przyszłych nauczycieli przedszkola i edukacji wczesnoszkolnej z wykorzystaniem uczenia się transformatywnego
Abstrakt
Celem artykułu jest ukazanie specyfiki akademickiego kształcenia przyszłych nauczycieli i nauczycielek przedszkola i edukacji wczesnoszkolnej w odniesieniu do wspierania rozwoju ich kompetencji międzykulturowych. Uwzględniając teoretyczne przygotowanie, działania te mogą być podjęte na zajęciach uwzględniających część praktyczną realizowaną w szkole z dziećmi z doświadczeniem migracji lub uchodźstwa. Podstawą teoretyczną staną się tutaj założenia koncepcji myślenia transformatywnego Jacka Mezirowa. W tekście ukazuję przykład wdrożenia rozwiązań związanych z rozwijaniem tych kompetencji w ramach cyklu zajęć: Edukacja międzykulturowa (30 h, 2 pkt ECTS) i Kompetencje międzykulturowe w pracy nauczyciela (30 h, 2 pkt ECTS) z obowiązkową superwizją i uwzględnieniem dziesięciu etapów uczenia się transformatywnego. Obejmują one pojawienie się dylematu dezorientacyjnego, autobadanie, krytyczną ocenę przyjętych założeń epistemologicznych, uznanie podobieństwa przeżywania analogicznej sytuacji przez inne osoby, badanie możliwości odmiennej realizacji roli nauczyciela, projektowanie przebiegu nowych działań, uzyskiwanie dodatkowej wiedzy i umiejętności, czasowe podejmowanie się nowych ról a także - będące najdłuższym i najbardziej wymagającym etapem: rozwijanie kompetencji i poczucia pewności siebie podczas interakcji międzykulturowych.
Bibliografia
Bem, M. (2017). Modele kompetencji międzykulturowych. W: K.M. Błeszyńska (red.), Edukacja międzykulturowa jako czynnik rozwoju kultury pokoju (s. 292–314). Wydawnictwo Naukowe Katedra.
Brudnik, E., Moszyńska, A. i Owczarska, B. (2011). Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących. Wydawnictwo Jedność.
Byram, M. (1986). Cultural studies in foreign-language teaching. Language Teaching, 19, 322–336.
Deardorff, D. (2006). The identification and assessment of intercultural competence as a student outcome of internationalization at institutions of higher education in the United States. Journal of Studies in International Education, 10, 241–266.
Gębska, M., i Gorzędowska, K. (2012). Superwizja – teoria i praktyka. W: M. Grewiński (red.), Dobre praktyki mentora akademickiego. Doświadczenia projektu „Kuźnia Liderów – Szkoła Mentorów” (s. 46–62). Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP.
Grzybowski, P.P. (2008). Edukacja międzykulturowa – przewodnik. Pojęcia, literatura, adresy. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Jarvis, P. (2012). Transformatywny potencjał uczenia się w sytuacjach kryzysowych. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, 3(59), 127–135.
Jokikokko, K. (2010). Teachers’ intercultural learning and competence. Oulu.
Kławsiuć-Zduńczyk, A. (2014). Poradnictwo całożyciowe jako element wsparcia w edukacji dorosłych. Wydawnictwo Adam Marszałek.
Lustig, M.W. i Koester, J. (2010). Intercultural competence: Interpersonal communication across cultures. Allyn & Bacon.
Mezirow, J. (2000). Learning to think like an adult: Core concept of transformation theory. W: J. Mezirow (red.), Learning as transformation: Critical perspectives on a theory in progress (s. 3–34). Jossey-Bass Publishers.
Mezirow, J. (2003). Transformative learning as discourse. Journal of Transformative Education, 1(1), 58–63.
Moon, J. (2003). Learning journals and logs. Reflective diaries. University of Exeter – Center for Teaching and Learning.
NIK. (2020, 8 września). Kształcenie dzieci rodziców powracających do kraju oraz dzieci cudzoziemców. Najwyższa Izba Kontroli. https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/19/028/
Nikitorowicz, J. (2005). Kreowanie tożsamości dziecka. Wyzwania edukacji międzykulturowej. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Pleskot-Makulska K. (2007). Teoria uczenia się transformatywnego autorstwa Jacka Mezirowa. Rocznik Andragogiczny, 2007, 81–96.
Rembierz, M. (2017). Kultura intelektualna, wątpliwości metodologiczne i refleksja metapedagogiczna w rozwijaniu teorii i praktyki edukacji międzykulturowej. Edukacja Międzykulturowa, 7, 37–67.
Rembierz, M. (2020). Między zakorzenieniem w dziedzictwie tradycji a otwartością (na) pogranicza. O kształtowaniu „międzykulturowej tożsamości” i tropach pedagogicznych poszukiwań Jerzego Nikitorowicza. Edukacja Międzykulturowa, 12, 19–50.
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 25 lipca 2019 r. w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela. Dz.U. 2019, poz. 1450. (2019). Polska.
Smoter, K. (2020). Przygotowanie studentek i studentów pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej do pracy z dziećmi z doświadczeniem uchodźstwa i migracji. Wybrane konteksty. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Spitzberg, B. i Changnon, G. (2009). Conceptualizing intercultural competence. W: D.K. Deardorff (red.), The SAGE handbook of intercultural competence (s. 2–52). SAGE.
Straś-Romanowska, M. (2009). Doświadczenia graniczne w rozwoju człowieka: wyzwanie dla poradnictwa. W: A. Kargulowa (red.), Poradoznawstwo – kontynuacja dyskursu. Podręcznik akademicki (s. 65–83). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Szczurek-Boruta, A. (2013). Nauczyciele i kształtowanie kompetencji międzykulturowej uczniów. Pogranicze. Studia Społeczne, 21, 155–169.
Taylor, E.W. (1994). A learning model for becoming interculturally competent. International Journal of Intercultural Relations, 18(3), 389–408.
Tripp, D. (1996). Zdarzenia krytyczne w nauczaniu. Kształtowanie profesjonalnego osądu (K. Kruszewski, tłum.). Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Copyright (c) 2023 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
