Nauczanie języka polskiego jako obcego w edukacji wczesnoszkolnej na przykładzie uczniów uchodźców z Ukrainy – zarys problematyki
Abstrakt
Celem artykułu jest przybliżenie zagadnień związanych z kształceniem uczniów uchodźców z Ukrainy w edukacji wczesnoszkolnej w Polsce. Kontekstem rozważań jest nauczanie języka polskiego jako obcego, co w przypadku nauczycieli klas młodszych szkoły podstawowej jest czymś nowym. Tekst ma charakter teoretyczny, ale wykorzystuje najnowsze otwarte dane statystyczne dotyczące uczniów z doświadczeniem migracji będącej wynikiem wojny na Ukrainie, ukazujące zakres podejmowanej problematyki. Istotną częścią artykułu jest wskazanie polonistycznych kompetencji glottodydaktycznych, którymi powinni dysponować pedagodzy nauczający języka polskiego jako obcego/ drugiego uczniów w klasach I – III. Jest to próba opisania umiejętności dydaktycznych i merytorycznych, które, odpowiednio wykorzystane przez nauczyciela, będą mogły wspomóc ucznia w osiągnięciu biegłości językowej, potrzebnej mu nie tylko do kontaktów rówieśniczych, ale także do nauki w języku polskim w pierwszym oraz w kolejnych etapach edukacji. Kompetencje w zakresie nauczania polszczyzny jako nieprymarnego kodu językowego zostały opracowane na podstawie dwóch źródeł informacji: w wyniku szkoleń, w których uczestniczyli nauczyciele wczesnoszkolni pracujący z uczniami z doświadczeniem migracji oraz osobistych doświadczeń dydaktycznych autorki artykułu.
Bibliografia
Dubisz, S. i Jędryka, B.K. (2013). Profil kształcenia glottodydaktycznego przyszłych nauczycieli języka polskiego jako obcego (na podstawie wypowiedzi słuchaczy studiów podyplomowych). W: J. Mazur, A. Małyska i K. Sobstyl (red.), Glottodydaktyka polonistyczna w obliczu dynamiki zmian językowo-kulturowych i potrzeb społecznych (t. 1, s. 49–56). Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Gębal, P.E. (2008). Kształcenie lektorów języka polskiego jako obcego na tle europejskich standardów pedeutologicznych. W: W.T. Miodunka i A. Seretny (red.), W poszukiwaniu nowych rozwiązań. Dydaktyka języka polskiego jako obcego u progu XXI wieku (s. 463–471). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Gębal, P.E. (2013). Modele kształcenia nauczycieli języków w Polsce i w Niemczech. W stronę glottodydaktyki porównawczej. Księgarnia Akademicka.
Gębal, P.E. (2018). Podstawy dydaktyki języka polskiego jako drugiego. Podejście integracyjno-inkluzyjne. Księgarnia Akademicka.
Gębal, P.E. i Majcher-Legawiec, U. (2017). W stronę inkluzji uczniów z doświadczeniem migracyjnym. Nauczanie języka polskiego jako drugiego w świetle rozwoju glottodydaktyki i glottopedagogiki międzykulturowej. W: A. Młynarczuk-Sokołowska, U. Namiotko i J. Nikitorowicz (red.), Edukacja w warunkach wielokulturowości. Konteksty społeczno-metodyczne (s. 188–213). Wydawnictwo Naukowe Katedra.
Gębal, P.E. i Miodunka, W.T. (2020). Dydaktyka i metodyka nauczania języka polskiego jako obcego i drugiego. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Janowska, I., Lipińska, E., Rabiej, A., Seretny, A. i Turek, A. (2016). Programy nauczania języka polskiego jako obcego. Poziomy A1–C2. Księgarnia Akademicka.
Jędryka, B.K. (2006). Status języka polskiego jako drugiego oraz obcego w polskiej szkole. Poradnik Językowy, 10, 42–54.
Jędryka, B.K. (2015a), Ja i mój świat. Karty pracy do nauki języka polskiego jako obcego/drugiego dla dzieci w wieku przedszkolnym. Fundacja Nauki Języków Obcych „Linguae Mundi”.
Jędryka, B.K. (2015b). Ja i mój świat. Program nauczania języka polskiego jako obcego/drugiego dzieci w wieku przedszkolnym. Fundacja Nauki Języków Obcych „Linguae Mundi”.
Jędryka, B.K. (2015c). Metodyka nauczania języka polskiego jako obcego/drugiego dzieci w wieku przedszkolnym. Warszawa: Fundacja Nauki Języków Obcych „Linguae Mundi”.
Jędryka, B.K. (2015d). Potrzeby nauczycieli wychowania przedszkolnego pracujących z dziećmi imigrantów – w poszukiwaniu rozwiązań. W: S. Dubisz i U. Sajkowska (red.), Język polski jako drugi kod komunikacyjny w Polsce (s. 51–61). Fundacja Nauki Języków Obcych „Linguae Mundi”.
Jędryka, B.K. (2021). Jesteśmy wśród was. Polska szkoła oczami uczniów z doświadczeniem migracji oraz ich rodziców. Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Jędryka, B.K. (2022). Dobry start uczniów z doświadczeniem migracji. Języki Obce w Szkole, 2, 29–46.
Jędryka, B.K. i Stawikowska A. (2020). Ja i mój świat. Scenariusze zajęć dydaktycznych z języka polskiego jako obcego/drugiego dla dzieci w wieku przedszkolnym. Fundacja Nauki Języków Obcych „Linguae Mundi”.
Krasuska-Betiuk, M. i Kotarba, M. (2017). Edukacja językowa dzieci imigrantów. Perspektywa glottodydaktyki interkulturowej. W: U. Markowska-Manista i B. Pasamonik (red.), Kryzys migracyjny. Perspektywa pedagogiczno-psychologiczna (t. 2, s. 70–94). Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Lipińska, E. (2023). Kształcenie umiejętności pisania w dydaktyce języka polskiego jako obcego. Universitas.
Lipińska, E. i Seretny, A. (2013). Integrowanie kompetencji lingwistycznych w glottodydaktyce na przykładzie nauczania języka polskiego jako obcego/drugiego. Księgarnia Akademicka.
Majcher-Legawiec, U. (2021). Kompetencje nauczycieli w dobie migracji i przemian społeczno-kulturowych. W: A. Seretny i E. Lipińska (red.), Dydaktyka języka polskiego jako nierodzimego. Konteksty – dylematy – trendy (s. 171–195). Universitas.
MEiN [Ministerstwo Edukacji i Nauki] (2022), Uczniowie uchodźcy z Ukrainy w podziale na typy szkół, klasy i powiaty, https://dane.gov.pl/pl/institution/165,ministerstwo-edukacji-i-nauki
MEiN [Ministerstwo Edukacji i Nauki]. (2023). Uczniowie uchodźcy z Ukrainy w podziale na typy szkół, klasy i powiaty. Otwarte dane. https://dane.gov.pl/pl/institution/165,ministerstwo-edukacji-i-nauki
Miodunka, W.T. (2016). Glottodydaktyka polonistyczna. Pochodzenie – stan obecny – perspektywy. Księgarnia Akademicka.
NIK. (2020, 8 września). Kształcenie dzieci rodziców powracających do kraju oraz dzieci cudzoziemskich. Najwyższa Izba Kontroli. https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/ksztalcenie-dzieci-cudzoziemcow-i-powracajacych-do-kraju.html
Pamuła-Behrens, M. i Szymańska, M. (2018a). Metoda JES-PL. Nauczanie języka edukacji szkolnej uczniów z doświadczeniem migracji. Języki Obce w Szkole, 2, 5–10
Pamuła-Behrens, M. i Szymańska, M. (2018b). Metodyka nauczania języka edukacji szkolnej uczniów z doświadczeniem migracji. Metoda JES-PL. Matematyka. JES-PL.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 września 1993 roku w sprawie warunków i trybu przyjmowania do szkół i placówek publicznych osób niebędących obywatelami polskimi oraz zasad odpłatności za naukę i opiekę w szkołach oraz placówkach publicznych. Dz. U. 1993, nr 88, poz. 409. (1993). (Polska)
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 4 października 2001 roku w sprawie przyjmowania osób niebędących obywatelami polskimi do publicznych przedszkoli, szkół, zakładów kształcenia nauczycieli i placówek. Dz. U. 2001, nr 131, poz. 1458. (2001). (Polska)
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 sierpnia 2017 r. w sprawie kształcenia osób niebędących obywatelami polskimi oraz osób będących obywatelami polskimi, które pobierały naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw. Dz. U. 2017, poz. 1655. (2017). (Polska)
Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 marca 2022 r. w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy. Dz. U. 2022, poz. 645. (2022). (Polska)
Seretny, A. (2015). Słownictwo w dydaktyce języka. Świat słów na przykładzie języka polskiego jako obcego. Księgarnia Akademicka.
Seretny, A. i Lipińska, W. (2005). ABC metodyki nauczania języka polskiego. Universitas.
Szybura, A. (2016). Nauczanie języka polskiego dzieci imigrantów, migrantów i reemigrantów. Języki Obce w Szkole, 1, 112–117.
Ustawa z dnia 8 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw. Dz. U. 2022, poz. 1383. (2022). (Polska)
Copyright (c) 2023 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
