Książka obrazkowa o wojnie jako kulturowy artefakt o politycznym potencjale. Analiza przypadku
Abstrakt
W artykule, wykorzystując metodę krytycznej analizy treści (critical content analysis), dokonuję studium przypadku książki obrazkowej dla dzieci Wojna, która zmieniła Rondo autorstwa ukraińskich artystów Romany Romanyszyn i Andrija Łesiwa wydanej w oryginale w 2015 roku we Lwowie jako artystyczną odpowiedź na inwazję Rosji na Ukrainę i aneksję Krymu. Książkę postrzegam jako tekst kulturowy (artefakt) o politycznym znaczeniu (element wojny informacyjnej), osadzony w szerszym społeczno-historyczno-kulturowo-politycznym kontekście. Analizowany jest nie tylko sam utwór, ale także liczne epiteksty wytworzone wokół niego (zamieszczone w internecie wywiady z artystami, blogi, recenzje i opinie). Perspektywą teoretyczną analiz i interpretacji znaczeń wytwarzanych multimodalnie w samym utworze (za pomocą obrazu i tekstu oraz relacji między nimi) oraz wykorzystanych danych wtórnych jest historycyzm i postkolonializm (w wersji używanej przez Mykołę Riabczuka). Analiza pokazuje, że w dyskursie imperialnym utwór (i jego założenie) jest egzemplifikacją ambiwalencji pomiędzy głosem emancypacji Ukraińców z rosyjskiej hegemonii kulturowej i jednocześnie włączania się w nurt uniwersalizmu zachodniego.
Bibliografia
VIII International Literature Festival Odesa. (b.d.). Romana Romanyshyn and Andriy Lesiv [Ukraine]. http://litfestodessa.com/andriy-lesiv-and-romana-romanyshyn
Beauvais, C. (2015). The mighty child: Time and power in children’s literature. John Benjamins Publishing Company.
Beckett, S. (2013). Crossover picturebooks: A genre for all ages. Routledge
Chutorański, M. (2015). Urządzenie (edukacyjne): sieci, dyskursy, ludzie, nie-ludzie. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, 4(72), 4–21.
Freire, P. (1970). Pedagogy of the oppressed. Bergin & Garvey.
Genette, G. (1987). Thresholds of interpretation. Cambridge University Press.
Hodge, R. i Kress, G. (1988). Social semiotics. Polity.
Johnson, H., Mathis, J. i Short, K. (red.). (2016). Critical content analysis of children’s and young adult literature. Routledge.
Johnson, H., Mathis, J. i Short, K. (red.). (2019). Critical content analysis of visual images in books for young people. Routledge.
Kim, H.Y. i Short, K. (2019). A picturebook as a cultural artifact: The influence of embedded ideologies. W: H. Johnson, J. Mathis i K. Short (red.), Critical content analysis of visual images in books for young people (s. 245–264). Routledge
Kress, G. i van Leeuwen, T. (2006). Reading images: The grammar of visual design. Routledge.
Krzemień, E. (2022, 25 czerwca). Jak Lenin „tworzył" Ukrainę, Stalin niszczył, a Putin zjednoczył. Meandry imperialnej polityki. OKO Press. https://oko.press/lenin-tworzyl-ukraine-stalin-niszczyl-a-putin-ja-zjednoczyl
Lewkowa, A. (2015, 8 kwietnia). Романа Романишин і Андрій Лесів: «Ілюстрації мають розвивати мислення». Видавництво Старого Лева [Romana Romanišin ì Andrìj Lesìv: «Ìlûstracìïmaût’ rozvivati mislennâ». Vidavnictvo Starogo Leva]. https://starylev.com.ua/news/romana-romanyshyn-i-andriy-lesiv-ilyustraciyi-mayut-rozvyvaty-myslennya
Łesiw, A. i Romanyszyn, R. (2015). Інтерв`ю Романи Романишин та Андрія Лесіва (Творча майстерня „Аґрафка”) для „Громадського радіо”. Видавництво Старого Лева VSL [Romana Romanišin ì Andrìj Lesìv: «Ìlûstracìïmaût’ rozvivati mislennâ». Vidavnictvo Starogo Leva]. [Wywiad]. https://soundcloud.com/vsl-2/smnmqxawopcr
Łesiw, A. i Romanyszyn, R. (2016). Wojna, która zmieniła Rondo (A.A. Oranż, tłum.). Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Malpas, S. (2013). Historicism. W: P. Wake i S. Malpas (red.), The Routledge companion to critical and cultural theory (s. 62–72) Routledge.
Maughn, G. (2022, 26 czerwca). Review: How war changed Rondo. Montclair State University. https://www.montclair.edu/iapc/review-how-war-changed-rondo/
McCallum, R. i Stephens, J. (2011). Ideology and children’s books. W: W. Shelby, K. Coats, P. Enciso i Ch. Jenkins (red.), Handbook of research on children’s and young adult Literature (s. 359–371). Routledge.
Miller, K. (2009). Ghosts, gremlins, and “the war on terror” in children’s blitz fiction. Children's Literature Association Quarterly, 34(3), 272-284. https://doi.org/10.1353/chq.0.1920
Moerdisuroso, I. (2014). Social semiotics and visual grammar: A contemporary approach to visual text research. International Journal of Creative and Arts Studies, 1(1), 80–91. http://dx.doi.org/10.24821/ijcas.v1i1.1574
Moore, D. (2001). Is the post- in postcolonial the post- in post-soviet? Toward a global postcolonial critique. PMLA, 116(1), 111–128. https://doi.org/10.1632/pmla.2001.116.1.111
Nikolajeva, M. i Scott C. (2006). How picturebooks sork. Routledge.
Nodelman, P. (2008). The hidden adult: Deining children’s literature. Johns Hopkins University Press.
Painter, C. (2018). Multimodal analysis of picturebooks. W: B. Kümmerling-Meibauer (red.), The Routledge companion to picturebooks (s. 420–428). Routledge.
Painter, C., Martin, J.R. i Unsworth, L. (2015). Reading visual narratives: Image analysis of children’s picture books. Equinox.
Riabczuk, M. (2015). Ukraina. Syndrom postkolonialny. Wydawnictwo Kolegium Europy Wschodniej
Riabczuk, M. (2022). Czternasta od końca. Opowieści o współczesnej Ukrainie (K. Kotańska i in., tłum.). Znak.
Short, K. (2019). Extending a critical lens into our classrooms: W: H. Johnson, J. Mathis i K. Short (red.), Critical content analysis of visual images in books for young people (s. 267–276). Routledge.
Taggart E. (2020, 13 września). 6 Jeff Koons sculptures that have helped define his pop culture-inspired career. My Modern Met. https://mymodernmet.com/jeff-koons-art/
Szkudlarek, T., (1993). Wiedza i wolność́ w pedagogice amerykańskiego postmodernizmu. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Szkudlarek, T. (2012). Tożsamość. W: M. Cackowska i in., Dyskursywna konstrukcja podmiotu. Przyczynek do rekonstrukcji pedagogiki kultury (s. 303–356). Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Copyright (c) 2023 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
