Nabywanie kompetencji społecznych przez przedszkolaków w sytuacjach zadaniowych
Abstrakt
Dzieciństwo jest okresem życia człowieka, w którym interakcje z rówieśnikami stają się okazją do nabywania umiejętności społecznych. W artykule dokonano analizy zagadnienia kompetencji społecznych dzieci w wieku przedszkolnym w dwóch wymiarach: poznawczym, poprzez poszerzenie wiedzy o teoretycznych podstawach nabywania kompetencji społecznych oraz teleologicznym, poprzez prezentację sytuacji edukacyjnych wspierających nabywanie kompetencji społecznych w dzieciństwie. W pierwszej części scharakteryzowano pojęcie kompetencji społecznych wskazując na trudności definicyjne wynikające z różnych podejść teoretycznych w naukach społecznych. Następnie zaprezentowano sylwetkę szwajcarskiej badaczki Anne-Nelly Perret-Clermont wywodzącej się ze Szkoły Genewskiej i omówiono założenia koncepcji społeczno-poznawczej, która jest przykładem nurtu post-piagetowskiego w badaniach społecznych. W drugiej części przedstawiono komunikat z analizy trzech sytuacji zadaniowych stanowiących przykład praktycznego zjawiska konfliktu społeczno-poznawczego zastosowania w interakcjach dzieci sześcioletnich w przedszkolu. Opisano trzy rodzaje ćwiczeń plastyczno-konstrukcyjnych zachęcających dzieci do dzielenia się narzędziem, pomysłem i przestrzenią. Zwrócono uwagę na wyłanianie się umiejętności argumentacyjnych w trakcie interakcji oraz dylematy związane z organizowaniem pracy w zespołach dziecięcych.
Bibliografia
Argyle M. (2002). Psychologia stosunków międzyludzkich (W. Domachowski, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Barbier, J.-M. (2016). Leksykon analizy aktywności. Konceptualizacje zwyczajowych pojęć (E. Marynowicz-Hetka, tłum.). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Deptuła, M. i Misiuk, A. (2016). Diagnozowanie kompetencji społecznych dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym szkolnym. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Doise, W., Mugny, G. i Perret-Clermont, A.-N. (1975) Social interaction and the development of cognitive operations. European Journal of Social Psychology, 5(3), 367–383. https://doi.org/10.1002/ejsp.2420050309
Goleman, D. (2007). Inteligencja społeczna (A. Jankowski, tłum.). Dom Wydawniczy Rebis.
Greco, S. i Perret-Clermont, A.-N. (2023). Young children’s argumentative contributions. W: J. Fahnestock i R.A. Harris (red.) The Routledge handbook of language and persuasion (s. 457–474). Routledge. https://doi.org/10.4324/9780367823658-32
Gruszczyk-Kolczyńska, E. i Zielińska E. (1997). Dziecięca matematyka: książka dla rodziców i nauczycieli. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Kielar-Turska, M. (1989). Mowa dziecka. Słowo i tekst. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Klus-Stańska, D. (2019). Formatowanie dziecka i dzieciństwa. Kontrowersje wokół rozumienia rozwoju w diagnostycznym paradygmacie pedagogiki. W: M. Wiśniewska-Kin, J. Bonar i A. Buła (red.), Horyzonty dziecięcych znaczeń. Granice – rozpoznania – perspektywy, (s. 13–31). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Matczak, A. i Martowska, K. (2011). Z badań nad uwarunkowaniami kompetencji emocjonalnych. Studia Psychologica, 11, 5–18.
Perret-Clermont, A.-N. (1979). Interakcje społeczne a procesy poznawcze. Przegląd Psychologiczny, 22(1), 59–71.
Perret-Clermont, A.-N. (2022). Socio-cognitive Conflict. W: V.P. Glăveanu (red.), The Palgrave encyclopedia of the possible. Palgrave Macmillan. https://www.researchgate.net/publication/358042111_Socio-cognitive_conflict
Perret-Clermont, A.-N. (2023). Hommage à Willem Doise. Université de Neuchâtel.
https://libra.unine.ch/entities/publication/4c8dc4a3-c339-408c-8f20-15317464529b/details
Perret-Clermont, A.-N., Breux, S., Greco Morasso S. i Miserez-Caperos, C. (2014). Children and knowledge-oriented argumentation: Some notes for future research. W: G. Gobber i A. Rocci (red.), Language, reason and education. Studies in honor of Eddo Rigotti (s. 259–277). Peter Lang. https://www.researchgate.net/publication/269617198_Children_and_knowledge-oriented_argumentation_Some_notes_for_future_research
Perret-Clermont, A.-N., Schär, R., Greco, S., Convertini, J., Iannaccone, A. i Rocci, A. (2019). Shifting from a monological to a dialogical perspective on children's argumentation. Lessons learned. W: F.H. van Eemren i B. Garssen (red.), Argumentation in actual practice. Topical studies about argumentative discourse in context (s. 211–236). John Benjamins Publishing Company. https://doi.org/10.1075/aic.17.12per
Rzechowska, E. (2004). Potencjalność w procesie rozwoju: mikroanaliza konstruowania wiedzy w dziecięcych interakcjach rówieśniczych. Wydawnictwo KUL.
Schaffer, H.R. (2005). Psychologia dziecka (A. Wojciechowski, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Schaffer, H.R. (2006). Rozwój społeczny. Dzieciństwo i młodość (M. Białecka-Pikul i K. Sikora, tłum.). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Schaffer, H.R. (2010). Psychologia rozwojowa. Podstawowe pojęcia (R. Andruszko, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Shugar, G.W. (1982). Interakcja, koordynacja linii działania i funkcjonowanie językowe. Badania nad małymi dziećmi w warunkach zróżnicowania sytuacyjnego (B. Mroziak, tłum.). Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Shugar, G.W. (1995). Dyskurs dziecięcy. Rozwój w ramach struktur społecznych. Energeia.
Tartas, V. i Perret-Clermont, A.-N. (2008). Socio-cognitive dynamics in dyadic interaction: How do you work together to solve Kohs cubes? European Journal of Developmental Psychology, 5(5), 561–584. https://doi.org/10.1080/17405620701859522
Twardowski, A. (2014). Możliwości wykorzystania rówieśniczego tutoringu w edukacji dzieci z niepełnosprawnością intelektualną. Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, 5, 17–39. https://doi.org/10.14746/ikps.2014.5.02
White, R.W. (1959). Motivation reconsidered: The concept of competence. Psychological Review, 66(5), 297–333. Przedruk w: G.T. Morris, (red.) Dimensions of psychology: Introductory readings (s. 81–117). MSS Educational Publishing Company. https://books.google.pl/books?hl=en&lr=&id=es8cTc2AUEkC&oi=fnd&pg=PA81&ots=fXD7cuACbs&sig=vX1nCj4kkVVW6I1RzrsCwc60aX4&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
Wiśniewska-Kin, M. (2019). Dziecięce kompetencje do przeciwstawiania się w kulturze szkoły polskiej. Problemy Wczesnej Edukacji, 4(47), 35–46.
Wróblewska, H.M. (2018). Kompetencje społeczne przestrzenią i doświadczaniem dialogu. Studia z Teorii Wychowania, 9(23), 41–60.
Copyright (c) 2024 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
