Od Korczaka do Kulmowej. O ekopoezji Joanny Kulmowej i „ekopoetyckich” zabawach siedmiolatków
Abstrakt
Niniejszy artykuł stanowi drugą część rozważań autorki na temat roli wysokoartystycznej poezji w życiu dziecka. Bohaterami pierwszego artykułu były pięcioletnie dzieci, aktywni odbiorcy wierszy Wisławy Szymborskiej (Chęcińska, 2020).W drugiej części z „uważnością poetycką” Joanny Kulmowej, którą poetka uczyniła nośnikiem ekologicznych treści połączona została poetycka zabawa dzieci siedmioletnich. „Ekopoezja” Kulmowej, tak jak „ekopoetyka” współczesnej poetki, Julii Fiedorczuk (Fiedorczuk i Beltrán, 2020), wiąże się z „praktyką uważnego słuchania”, doświadczania i przeżywania świata. Prowadzona w wymiarze komunikacji ostensywno-inferencyjnej przeciwstawia się antropocentryzmowi, łączy się z rozwijaniem ekologicznej wyobraźni, estetycznym zaciekawieniem i autorefleksją. Niniejszy artykuł adresowany jest w głównej mierze do nauczycieli wczesnej edukacji, których ma zachęcić do opracowywania wierszy wybitnych poetów. Zdaniem autorki artykułu wysokoartystyczna poezja ze względu na jej ogromny potencjał komunikacyjny może stać się ważnym elementem życia dziecka jako sustainable poetry. Ze względu na odrębność teoretyczno-praktyczną pedagogiki wczesnej edukacji, postępujące na świecie antropocentryczne zmiany kulturowe, a także swoistą „poetycką aposjopezę” występująca na rynku wydawniczym, zdominowanym totalnie przez prozatorską twórczość dla dzieci, wydaje się to dzisiaj ważne i konieczne.
Bibliografia
Baluch, A. (1987). Dziecko i świat przedstawiony czyli tajemnice dziecięcej lektury. Nasza Księgarnia.
Baluch, A. (1994). Wiersze medytacyjne Joanny Kulmowej. W: U. Chęcińska (red.), Dziecko i jego światy w poezji dla dzieci (s. 28–30). Książnica Szczecińska.
Bradley, M. (2023). Mindfulness dla dzieci w 10 minut. Proste ćwiczenia na poczucie spokoju, szczęścia i koncentrację (M. Rączkowska, tłum.). Wydawnictwo Czarna Owca.
Chęcińska, U. (2020). Poezja w kontekście wczesnej edukacji. Trzeba „świat przyłapać na inności” – wiersze Wisławy Szymborskiej w odbiorze pięciolatków. Konteksty Pedagogiczne, 2(15), 387–402. https://doi.org/10.19265/kp.2020.2.15.288
Chęcińska, U. (2024). Transcende te ipsum. O sztuce życia w listach prof. Zygmunta Mysłakowskiego i Joanny Kulmowej. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Cieślikowski, J. (1985). Wielka zabawa. Folklor dziecięcy, wyobraźnia dziecka, wiersze dla dzieci. Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Dennet, D.C. (1997). Natura umysłów (W. Turopolski, tłum.). Wydawnictwo CiS.
Fiedorczuk, J. i Beltrán, G. (2020) Ekopoetyka. Ekologiczna obrona poezji. Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego.
Gadamer, H.-G. (1998). Czy poeci umilkną? (M. Łukasiewicz, tłum.). Wydawnictwo Homini.
Germer, Ch.K. (2015). Czym jest uważność? Dlaczego ma znaczenie? (M. Cierpisz, tłum.). W: Ch.K. Germer, R.D. Siegel i P.R. Fulton (red.), Uważność i psychoterapia (s. 29–63). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Goodman, T. (2015). Praca z dziećmi (M. Cierpisz, tłum.). W: Ch.K. Germer, R.D. Siegel i P.R. Fulton (red.), Uważność i psychoterapia (s. 277–296). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Górniewicz, J. (2023). Światło i obraz. Spory o istotę wyobraźni. Wydawnictwo uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Huizinga, J. (1985). Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury (M. Kurecka i W. Wirpsza, tłum.). Czytelnik.
Kirchner, H. (1997). Korczak – pisarz. W: H. Kirchner (red.) Janusz Korczak. Pisarz – wychowawca – myśliciel. Studia (s. 5–29). Instytut Badań Literackich PAN.
Klus-Stańska, D. (2018). Paradygmaty dydaktyki. Myśleć teorią o praktyce. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Korczak, J., (2012). Jak kochać dziecko. Dziecko w rodzinie. Biuro Rzecznika Praw Dziecka.
Korczak, J. (2017). Teoria a praktyka. Artykuły pedagogiczne (1919-1939). Instytut Badań Literackich.
Książek-Szczepanikowa, A. (1994). Dobro „po niczemu” w poezji dla dzieci Joanny Kulmowej. W: U. Chęcińska (red.), Dziecko i jego światy w poezji dla dzieci (s. 31–40). Książnica Szczecińska.
Kulmowa, J. (2005). Pochwała kłamstwa. W: G. Leszczyński, Kulturowe konteksty baśni. T. 1: Rozigrana córa mitu. Centrum Sztuki Dziecka.
Kulmowa, J. (2008). Kulmowa dzieciom. Oficyna Wydawnicza G&P.
Sperber, D. i Wilson, D. (2011). Relewancja. Komunikacja i poznanie. Tertium.
Ungeheuer-Gołąb, A. i Wądolny-Tatar, K. (2023). (Zmienna) kondycja poezji dla dzieci w drugiej połowie XX i w XXI wieku. W: A. Ungeheuer-Gołąb i K. Wądolny-Tatar (red.), Od rymu do wiersza. Refleksja nad poezją dla dzieci w drugiej połowie XX i XXI wieku (s. 7–21). Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Copyright (c) 2024 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
