Uczeń zagrożony niedostosowaniem społecznym a profilaktyczne zadania szkoły
Abstrakt
Celem artykułu jest opis i wyjaśnienie sytuacji dziecka zagrożonego niedostosowaniem społecznym lub niedostosowanego społecznie w szkole. Niedostosowanie społeczne lub zagrożenie niedostosowaniem należy traktować jako specjalne potrzeby edukacyjne. Stanowią one przesłankę objęcia ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną w szkole. Wobec takiego ucznia szczególnie ważne są działania profilaktyczne szkoły, nakierowane na zapobieganie niepowodzeniom szkolnym oraz pogłębianiu się przejawów społecznego niedostosowania. Równocześnie prezentowanie przez ucznia symptomów niedostosowania społecznego może być podstawą do wszczęcia w jego sprawie postępowania na mocy Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. Realizacja zadań profilaktycznych szkoły wymaga współpracy z instytucjami środowiska lokalnego i przedstawicielami wymiaru sprawiedliwości, a jej rzeczywisty kształt zależy od postaw nauczycieli i pedagogów wobec ucznia niedostosowanego społecznie. Jest to obszar wymagający eksploracji empirycznej na gruncie pedagogiki szkolnej i profilaktyki predeliktualnej. Autorka artykułu formułuje założenia teoretyczne i metodologiczne projektu badawczego, którego przedmiotem byłyby postawy nauczycieli i pedagogów wobec ucznia zagrożonego niedostosowaniem społecznym i niedostosowanego w szkole. Na podstawie interakcyjnego modelu badania postaw adekwatny wydaje się tu aparat pojęciowy metodologii badań jakościowych, pozwalający na „wejście w głąb” badanego zagadnienia, skoncentrowany przede wszystkim na obserwacji, wywiadach indywidualnych czy grupowych.
Bibliografia
Hołyst B., Kryminologia, PWN, Warszawa 2000.
Kozak M., Prawo dziecka do edukacji. Założenia pedagogiczno-prawne i bariery realizacyjne, Wydawnictwo Biuro Rzecznika Praw Dziecka, Warszawa 2013.
Kozak M., Kusztal J., Zasada dobra dziecka i jej implikacje dla socjalizacji prawnej w środowisku szkolnym, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce” 34(2014)4,
DOI: 10.14632/eetp_34.5, ‹http://eetp.ignatianum.edu.pl/sites/eetp/files/artykuly/eetp.34._kozak_kusztal.pdf› (dostęp: 3.02.2016).
Kusztal J., Dobro nieletniego w kontekście współczesnych antagonizmów pedagogiczno-prawniczych, [w:] Tradycje i perspektywy optymalizowania profilaktyki społecznej oraz resocjalizacji, red. D. Kowalczyk, A. Szecówka, P. Kwiatkowski, ATUT Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław 2015.
Kusztal J., Prawne ramy działań profilaktycznych w szkole, [w:] Profilaktyka społeczna. Kontekst teoretyczny i dobre praktyki, red. K. Kmiecik-Jusięga, E. Laurmann-Jarząbek, Kraków 2016, tekst w druku.
Kusztal J., Wybrane obszary edukacji w chaosie ciągłej zmiany w percepcji nauczyciela akademickiego, „Horyzonty Wychowania” 14(2015)31.
Monk D., Dzieciństwo i prawo: w czyim najlepiej pojętym interesie?, [w:] Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem, oprac. M.J. Kehily, tłum. M. Kościelniak, WAM, Kraków 2008.
Muncie J., The ‘Punitive Turn’ in Juvenile Justice: Cultures of Control and Rights Compliance in Western Europe and the USA, „Youth Justice” 8(2008)2.
Niewiadomska I., Zapobieganie karierze przestępczej – wyzwanie dla sędziów i wychowawców, [w:] Probacja i resocjalizacja instytucjonalna. Wybrane problemy teorii i praktyki, red. H. Kupiec, Wyd. Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2010.
Ostrihanska Z., Problem nieprzystosowania społecznego u młodzieży, [w:] Zagadnienia nieprzystosowania społecznego i przestępczości w Polsce, red. J. Jasiński, Ossolineum, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978.
Ostrowska K., Psychologia resocjalizacyjna. W kierunku nowej specjalności w psychologii, Fraszka Edukacyjna, Warszawa 2008.
Pytka L., Pedagogika resocjalizacyjna. Wybrane zagadnienia teoretyczne, diagnostyczne i metodyczne, Wyd. Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2005.
Skąpska G., Prawo i dynamika społecznych przemian, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1999.
Urban B., Zaburzenia w zachowaniu i niedostosowanie społeczne w świetle współczesnych wyników badań, [w:] Resocjalizacja, red. B. Urban, J.M. Stanik, t. 1, PWN, Warszawa 2007.
Utrat-Milecki J., Podstawy penologii. Teorie kary, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2006.
Wiszejko-Wierzbicka D., Specjalne potrzeby ucznia czy szkoły? Przewodnik po edukacji włączającej pomocą w rozwijaniu kształcenia i uczestnictwa w życiu szkoły, „Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania” III(2012)4, Instytut Badań Edukacyjnych w Warszawie, ‹www.pfron.org.pl/download/5/285/05DorotaWiszejko-Wierzbicka.pdf› (dostęp: 3.02.2016).
Wojcieszek K., Na początku była rozpacz… Antropologiczne podstawy profilaktyki, Wydawnictwo Rubikon, Kraków 2005.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 27 sierpnia 2012 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (załącznik 2-4), Dz.U. z 30 sierpnia 2012 roku, poz. 977.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 30 kwietnia 2013 roku w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, Dz.U. 2013, poz. 532.
Ustawa z 26 października 1982 roku o postępowaniu w sprawach nieletnich, Dz.U. 2014, tekst. jedn. poz. 382.
Ustawa z 7 września 1991 roku o systemie oświaty, Dz.U. 1991 nr 95 poz. 425 z późn. zm.
Copyright (c) 2016 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
