Muzyczna realizacja tekstu literackiego dla dzieci
Abstrakt
Artykuł podejmuje zagadnienie muzycznej realizacji tekstu literackiego. Omawia różne aspekty opracowania literatury dziecięcej, wzbogaconej czy dookreślonej muzyczną interpretacją wokalno-instrumentalną lub umuzycznieniem. Celem analizy teoretycznej ujętej w tekście jest przedstawienie problematyki umuzycznienia i etapów przygotowujących poprzez słuchanie repertuaru wokalno-instrumentalnego pieśni dziecięcej. Słowno-muzyczne opracowania artystyczne z użyciem różnych środków wyrazu muzycznego przysparzają doświadczeń muzycznych młodemu słuchaczowi. Deskrypcja, komparatystyka oraz interpretacja umożliwiły prześledzenie i zasygnalizowanie poruszanego zagadnienia. Kwerenda źródeł pozwoliła na analizę poszczególnych przykładów muzycznych i literackich w aspekcie zagadnienia relacji słowa do muzyki i związków zachodzących między nimi na przykładzie wybranego repertuaru dziecięcego. Rozważania na temat umuzycznienia poprzedza etap słuchania muzyki płynącej z wierszy, które jest aktywną odpowiedzią odbiorcy na komunikat zawarty lub interpretowany w poezji dziecięcej. Następuje uchwycenie idei utworu przeznaczonego dla dziecka, która przełożona jest na dźwięki, a co za tym idzie, wymaga odpowiedniego wyboru instrumentu. Mamy wówczas do czynienia z konfrontacją świata przedstawionego w utworze z rzeczywistością pozaliteracką ‒ muzyczną. Urzeczywistnienie idei utworu następuje poprzez dźwięki, brzmienia, barwy instrumentu odpowiednio dobranego. Intencjonalność zawarta w słowie przekłada się na konkretne środki wyrazu muzycznego, następuje sprecyzowanie wizualizacji wyobraźni i uszczegółowienie w kreacji artystycznej. Transponowanie słowa na dźwięki muzyczne wymaga znajomości języka muzycznego, który wprowadza w świat humanistycznych wartości uniwersalnych, ułatwia rozumienie, aktywizuje w procesie odbioru i zachęca do podejmowania własnej kreacji artystycznej.
Bibliografia
Burowska Z., Słuchanie i tworzenie muzyki w szkole, WSiP, Warszawa 1980.
Bywalec Sz., Utwory orkiestrowe dla słuchacza dziecięcego w twórczości kompozytorów XX wieku, [w:] Dziecko w kulturze europejskiej, red. M. Knapik i W.A. Sacher, Biblioteka Śląska. Uniwersytet Śląski, Katowice 2005.
Danel-Bobrzyk H., Muzyka inspiracją działań twórczych dziecka, [w:] Dziecko w świecie muzyki, red. B. Dymara, Impuls, Kraków 2000.
Flach A., Literatura dla dzieci w wybranych utworach Augustyna Blocha, [w:] Literatura dla dzieci w kalejdoskopie sztuki, red. G. Darłak i K. Koziołek, Akademia Muzyczna im. K. Szymanowskiego w Katowicach, Katowice 2016.
Frołowicz E., Konsonanse i dysonanse wczesnoszkolnej edukacji muzycznej, Akademia Muzyczna im. S. Moniuszki, Gdańsk 2011.
Gwizdalanka D., Historia muzyki cz. 2, PWM, Kraków 2006.
Gwizdalanka D., Magia muzyki, „Wychowanie Muzyczne” (2013)1.
Hejmej A., Słuchać i czytać: dwa źródła jednej strategii interpretacyjnej, [w:] Muzyka w literaturze. Antologia polskich studiów powojennych, red. A. Hejmej, Universitas, Kraków 2002.
Kowalska M., ABC historii muzyki, Musica Iagellonica, Kraków 2001.
Pietrzak M., Retoryka dźwięku, ruchu i obrazu a przygotowania do odbioru literatury dziecięcej w przekazie artystycznym, [w:] Literatura dla dzieci w kalejdoskopie sztuki, red. G. Darłak i K. Koziołek, Akademia Muzyczna im. K. Szymanowskiego w Katowicach, Katowice 2016.
Przychodzińska M., Słuchanie muzyki w klasach I‒III, WSiP, Warszawa 1990.
Radion E., Nad „muzycznością” wierszy Józefa Czechowicza dla dzieci, [w:] Literatura dla dzieci w kalejdoskopie sztuki, red. G. Darłak i K. Koziołek, Akademia Muzyczna im. K. Szymanowskiego w Katowicach, Katowice 2016.
Renat M., Młody muzyk według Marty Ptaszyńskiej, [w:] Literatura dla dzieci w kalejdoskopie sztuki, red. G. Darłak i K. Koziołek, Akademia Muzyczna im. K. Szymanowskiego w Katowicach, Katowice 2016.
Renat M., Relacje między słowem a muzyką w pieśniach dziecięcych W. Lutosławskiego, „Wychowanie Muzyczne w Szkole” (2004)1.
Smoleńska-Zielińska B., Relatywność czy trwałość wartości sztuki w edukacji muzycznej, „Edukacja Muzyczna” vol. 1 (2005)1.
Stadnicka J., Terapia dzieci muzyką, ruchem i mową, WSiP, Warszawa 1998.
Suświłło M., Etyczny wymiar kompetencji nauczyciela muzyki, „Wychowanie Muzyczne w Szkole”, (2006)3.
Weiner A., Przekład akustyczno-ikoniczny schematów kinestetycznych jako meta cecha rozwoju audiacyjnego dzieci w wieku wczesnoszkolnym, [w:] Konteksty wczesnoszkolnej edukacji artystycznej, red. A. Weiner, A. Boguszewska, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2013.
Copyright (c) 2017 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
