The Value of Literature in the Process of Preparing a Child for the Death of a Close Relative in the Context of Edith Grotberg's Concept of Resilience
Abstract
The purpose of the study presented in this article was to learn about the ways death is depicted in children’s literature. Content analysis of twenty books that are available in Poland and describe the death of a close person in the life of a child indicates the phenomenon of familiarization with the meaning of death in children’s literature. A characteristic feature of the analysed books is the presentation of passing away as a natural stage in the life cycle. The books illustrate the relationship with the dying person and with the child’s significant adults as values. The results of the study were interpreted considering Edith Grotberg’s concept of resilience. The results demonstrate that the books can be used to strengthen the resilience of children experiencing bereavement in all three dimensions: "I have," "I am" and "I can". Death is embedded in the context of illness and the places to which the dead people go take different forms, such as heaven, a secret island, and the hearts of relatives. Reading the books that were analysed may contribute to the development of children's competence to recognize and communicate their own emotions. The factor that influences children’s resilience, which is present in almost all of the analysed books, is the relationship with an adult caregiver.
References
Bednarek, J. i Pawlak, P. (2019). Pan Stanisław odlatuje. Wydawnictwo Nasza Księgarnia.
Chapman, J. (2022). Żegnaj, niedźwiadku (M. Rusinek, tłum.). Wilga.
Cohen, J.A., Mannarino, A.P. i Knudsen, K. (2004). Treating childhood traumatic grief: A pilot study. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 43(10), 1225–1233.
Davies, B. (2018). Cudowna wyspa dziadka (M. Pietrzyk, tłum.). Znak Emotikon.
Dmitruk-Sierocińska, K.I. (2017). Mądrze i taktownie, przystępnie i zrozumiale – czyli o śmierci w literaturze dziecięcej. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 12(3), 36–67.
Gibbs, G. (2015). Analizowanie danych jakościowych (M. Brzozowska-Brywczyńska, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Grotberg, E.H. (2000). Zwiększanie odporności psychicznej – wzmacnianie sił duchowych (M. Karwowska-Struczyk, tłum.). Żak.
Gwadera, M. (2008). Z mroku ku jasności. Cierpienie i śmierć we współczesnej literaturze dla dzieci i młodzieży. W: K. Heska-Kwaśniewicz (red.), Literatura dla dzieci i młodzieży (po roku 1980. T. 1 (s. 113–135). Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Herbert, M. (2005). Żałoba w rodzinie. Jak pomóc cierpiącym dzieciom i ich rodzinom (M. Gajdzińska, tłum.). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Hest, P. van i De Bruyn, S. (2019). Wszędzie i we wszystkim (M. Stonawska, tłum.). CoJaNaTo Blanka Łyszkowska.
Jackowska-Enemuo, K. (2021). Tkaczka chmur. Wydawnictwo Albus.
Kielar-Turska, M. (2008). Poznawcza reprezentacja śmierci u dzieci i wiedza ich rodziców w tym zakresie. Rola rodzinnego dyskursu. W: H. Wrona-Polańska (red.), Zdrowie – stres – choroba. W wymiarze psychologicznym (s. 323–337). Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Kosmowska, B. (2021). Dziewczynka z parku. Grupa Wydawnicza Foksal.
Kübler-Ross, E. (1979). Życiodajna śmierć. O życiu, śmierci i życiu po życiu (M. Stahre-Godycka, tłum.). Księgarnia Św. Wojciecha.
Leist, M. (2009). Dzieci poznają tajemnicę śmierci (A. Kucharska, tłum.). Wydawnictwo Święty Wojciech.
Makselon, J. (1985). Z psychologicznej problematyki żałoby. W: A. Biela i T. Witkowski (red.), Wykłady z psychologii KUL w roku akademickim 1985/86 (s. 487–505). Redakcja Wydawnictw KUL.
Małkowska, M. (2017). Za siódmą górą. Fundacja Hospicyjna.
Nieroba, E., Zawłocki, I. i Niewiadomski, K. (2010). Tanatopedagogika w procesie kształcenia nauczycieli. Edukacja – Technika – Informatyka, 1(1), 250–256.
Ryś, M. i Trzęsowska-Greszta, E. (2018). Kształtowanie się i rozwój odporności psychicznej. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 34(2), 164–196.
Saldaña, J. (2009). The coding manual for qualitative researchers. Sage Publications.
Sikorska, I. (2016). Odporność psychiczna w okresie dzieciństwa. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Sikorska, I., Adamczyk-Banach, M. i Polak, M. (2019). Zasoby odporności psychicznej dziecka – co wiedzą o nich rodzice i nauczyciele. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 14(2), 23–39.
Sochańska, B. i Czechowska, J. (2012). Tabu w literaturze i sztuce dla dzieci. Media Rodzina i Duński Instytut Kultury.
Stachnik, K. i Kotlińska-Lemieszek, A. (2018). A child after the death of a parent or another important person. Medycyna Paliatywna, 10(4), 184–190.
Stalfelt, P. (2020). Mała książka o śmierci (I. Jędrzejewska, tłum.). Wydawnictwo Czarna Owca.
Sztobryn-Bochomulska, J. (2020). Tanatos w literaturze dzieciecej i jego pedagogiczny wymiar. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Szulyovszky, S. (2011). Wdzięczny kwiat (S. Stachowski, tłum.). Wydawnictwo Namas.
Szwinta-Dyrda, A. (2021). Ostatni dżem babci. Natuli dzieci są ważne.
Widmark, M. i Dziubak, E. (2018). Długa wędrówka (M. Dybula, tłum.). Mamania.
Zaremba, M. (2019). 45 naprawdę niezwykłych słoni. Fundacja Hospicyjna.
Żłobicki, W. (2018). Parentyfikacja jako proces odwrócenia ról w rodzinie. Wychowanie w Rodzinie, 19(3), 341–353.
Copyright (c) 2023 Elementary Education in Theory and Practice
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
- When submitting a text, the author declares that he/she is the Author of the article (hereinafter referred to as the “Work”) and:
- he/she owns the exclusive and unlimited copyright to the Work,
- is entitled to dispose of the copyright to the Work.
Declares that it does not infringe any third party copyrights or legal rights.
Declares that there is no conflict of interest.
2. At the same time, the Author grants the Ignatianum University in Cracowa royalty-free, non-exclusive and territorially unlimited licence to use the Work in the following fields of exploitation:
- recording the Work in a hard copy, as well as on a digital or magnetic medium;
- reproduction of the Work using any technique, without limitation of the number of editions or copies;
- distribution of the Work and its copies on any medium, including marketing, sale, lending, and rental;
- introduction of the Work into a computer memory;
- disseminating the Work in information networks, including in the Internet;
- public performance, exhibition, display, reproduction, broadcasting and re-broadcasting, as well as making the Work available to the public in such a way that everyone can have access to it at a time and place of their own choosing;
- within the scope of dependent rights to the Work, including in particular the right to make necessary changes to the Work resulting from editorial and methodical development, as well as to translate the Work into foreign languages;
The licence is granted from the moment of the transfer of the Work to the Ignatianum University in Cracow. The Ignatianum University in Cracow is entitled to grant further sub-licences to the Work within the scope of the right granted. The licence is time-limited and it is granted for a period of 15 years, starting from the date of its granting.
Authors are permitted and encouraged to publish their text online (e.g. in their institution’s repository or on the institution’s website) before or during the submission process as this may lead to beneficial exchanges, as well as earlier and greater citation of the published text (See The Effect of Open Access). We recommend using any of the following portals of research associations:
- ResearchGate
- SSRN
- Academia.edu
- Selected Works
- Academic Search
