Specyfika i kierunki modernizacji w wychowaniu przedszkolnym w Łodzi w latach 1924-1939

Słowa kluczowe: wychowanie przedszkolne w Łodzi, przedszkola publiczne, Nowe Wychowanie, metoda Montessori, badania czasopiśmiennicze

Abstrakt

Celem badań w niniejszym szkicu była próba odtworzenia specyfiki i kierunków przeobrażeń, jakie w dziedzinie wychowania przedszkolnego w Łodzi nastąpiły w latach 1924-1939. Artykuł jest kontynuacją badań o tej problematyce (dla okresu 1918-1923); wyniki zaprezentowano wcześniej na łamach pisma Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce. Nowy problem badawczy stanowiła kwestia powołania z inicjatywy samorządu miasta Łodzi, pierwszej i kolejnych placówek przedszkolnych. Starano się prześledzić, w jaki sposób organizowano zaplecze materialne tych placówek, jak prowadzono pracę opiekuńczo-wychowawczą i dydaktyczną, czy uwzględniano nowe trendy pedagogiczne, z jakimi trudnościami się konfrontowano. W poszukiwaniu odpowiedzi sięgnięto do materiału źródłowego czasopiśmienniczego. Poddano kwerendzie dwa periodyki: pismo ogólnopolskie Przedszkole i o zasięgu lokalnym Dziennik Zarządu Miasta Łodzi. W wyniku badań stwierdzono, że nowy kierunek w wychowaniu przedszkolnym w Łodzi został wytyczony od połowy lat 20. XX w. dzięki powoływaniu publicznych placówek dla dzieci w wieku przedszkolnym oraz zatrudnieniu na stanowisku miejskiej inspektorki wychowania przedszkolnego Janiny Pawłowskiej. Wniosek z badań: znaczące zmiany, jakie w latach 1924-1939 dokonały się w łódzkich przedszkolach odnotowano w sferze wychowawczo-dydaktycznej, zwłaszcza w pracy z dzieckiem i jego rodziną. W myśl nowatorskich rozwiązań pedagogicznych starano się modernizować istniejące przedszkola i zakładać nowe, wyposażać w nowoczesne pomoce dydaktyczne, podnosić jakość pracy wychowawczej oraz wprowadzać do przedszkolnej przestrzeni nowe formy współpracy z rodzicami.

Bibliografia

Bobrowska-Nowak, W. (1978). Historia wychowania przedszkolnego. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Czerwiński, S. (1929/30). Ramy programowe nauczania w państwowych seminariach ochroniarskich. Zagadnienia Przedszkolne, 9, 3–10.

Jakubiak, K. (1997). Współdziałanie rodziny i szkoły w pedagogice II Rzeczypospolitej. Wydawnictwo Uczelniane WSP.

Kabzińska, Ł. (2002). Dziecko jako przedmiot poszukiwań badawczych w myśli pedagogicznej przełomu XIX/XX wieku. W: K. Jakubiak i W. Jamrożek (red.), Dziecko w rodzinie i społeczeństwie. T. 2: Dzieje nowożytne (s. 21–49). Wydawnictwo Uczelniane Akademii Bydgoskiej.

Księga pamiątkowa dziesięciolecia samorządu miasta Łodzi 1919–1929 (1930). Nakładem Magistratu Łódzkiego.

Nartonowicz-Kot, M. (1985). Samorząd łódzki wobec problemów kultury w latach 1919–1939. Acta Universitatis Lodzensis. Folia Historica, 21.

Nartonowicz-Kot, M. (2001). Polski ruch socjalistyczny w Łodzi w latach 1927–1939. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Nowacki, T. (1939). Rozwój świadomości społecznej u dzieci i młodzieży warstwy robotniczej Łodzi. Wydawnictwo Towarzystwa Polonistów RP Oddział w Łodzi.

Pawłowska, J. (1928a). Sprawozdanie kwartalne z działalności przedszkoli miejskich i subsydiowanych przez miasto za czas od 22 marca do 1 kwietnia 1928 r. Akta miasta Łodzi, Wydział Oświaty i Kultury, sygn. 16807, 20–28.

Pawłowska, J. (1928b). Sprawozdanie z inspekcji przedszkoli miejskich oraz społecznych subsydiowanych za czas od 1 września do 31 grudnia 1928 r. Akta miasta Łodzi, Wydział Oświaty i

Kultury, sygn. 16807, 34–38.

[Pawłowska, J.] (1929). Wychowanie przedszkolne. Dziennik Zarządu Miasta Łodzi, 41, 734–737.

Pawłowska, J. (1933/34). Kolonje dla dzieci z przedszkoli. Przedszkole, 8, 141–145.

Pawłowska, J. (1935). Opieka nad dzieckiem w wieku przedszkolnym na terenie miasta Łodzi. Dziennik Zarządu Miasta Łodzi, 10, 613–618.

Pawłowska, J. (1935/36a). Ankieta w sprawie postępów dzieci szkolnych, które otrzymały wychowanie przedszkolne. Przedszkole, 8–9, 198–199.

Pawłowska, J. (1935/36b). Przedszkole i dom, wzajemne współdziałanie oraz wpływy. Cz. I. Przedszkole, 6, 135–138.

Pawłowska, J. (1935/36c). Przedszkole i dom, wzajemne współdziałanie oraz wpływy. Cz. II. Przedszkole, 7, 162–166.

Pawłowska, J. (1936/37). Przedszkola m. Łodzi. Przedszkole, 7–8, 183–190.

Pawłowska, J. (1938). I Ogólnopolski Kongres Dziecka w Warszawie. Dziennik Zarządu Miasta Łodzi, 10, 975–977.

Prace samorządu łódzkiego na polu oświaty i kultury w okresie lat 1928–1931 (1931). Dziennik Zarządu Miasta Łodzi, 35, 665–668.

Rydzewska, L. (1935/36). Stosunek matki do dziecka i do przedszkola. Przedszkole, 6, 131–135.

Samorząd miasta Łodzi w latach 1933–1937. Sprawozdanie z działalności Zarządu Miejskiego w Łodzi (1938). Oddział Prasowy Magistratu m. Łodzi.

Sosnowska, J. (2014). Instytucje wychowania przedszkolnego w wielokulturowej Łodzi w latach 1924–1939. Organizacja, zadania, formy działania. Wychowanie w Rodzinie, 9, 281–306.

Sosnowska, J. (2016a). Janina Pawłowska (1895–1972) i jej koncepcja wychowania oraz opieki nad dziećmi w międzywojennej Łodzi. W: U. Kozłowska, T. Sikorski i A. Wątor (red.), Obywatelki na obcasach. Kobiety w życiu publicznym (XIX–XXI w.), (t. 1, s. 281–297). Wydawnictwo von Borowiecky.

Sosnowska, J. (2016b). Wydawcy polskich czasopism pedagogicznych adresowanych do wychowawczyń przedszkoli i ich rola w popularyzowaniu idei wychowania przedszkolnego w II Rzeczypospolitej. W: I. Michalska i G. Michalski (red.), Oświatowe i edukacyjne aspekty działalności wydawniczej w XX i pierwszych latach XXI wieku (s. 31–55). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Sosnowska, J. (2019a). Aspekty wychowawcze i edukacyjne w pracy łódzkich przedszkoli miejskich w okresie międzywojennym. W: J. Siemionow i P. Śpica (red.), Historyczne i współczesne konteksty badań nad edukacją. Studia teoretyczne i analizy empiryczne z okazji jubileuszu sześćdziesięciolecia pedagogiki gdańskiej (1958–2018) (s. 392–410). Wydawnictwo Adam Marszałek.

Sosnowska, J. (2019b). Proces przemian w wychowaniu przedszkolnym w Łodzi po 1918 roku w świetle źródeł archiwalnych. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 14(3), 27–46. DOI: 10.35765/eetp.2019.1453.02

Sosnowska, J. (2020). Opieka nad dzieckiem w Polsce międzywojennej. Robotnicze Towarzystwo Przyjaciół Dzieci – Oddział Łódzki (1923–1939). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Sośnicki, K. (1967). Rozwój pedagogiki zachodniej na przełomie XIX i XX wieku. Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.

Szczepańska, B. (2002). Działalność łódzkiego samorządu miejskiego w dziedzinie oświaty powszechnej i pozaszkolnej w latach 1919–1939. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Ustawa z 11 marca 1932 r. o ustroju szkolnictwa (1932). Dz. U. 1932, nr 38, poz. 389. (Polska).

Wachowska, B. (1976). Struktura wyznaniowo-narodowościowa i społeczno-zawodowa proletariatu łódzkiego (1918–1929). Rocznik Łódzki, 21, 30–65.

Wychowanie przedszkolne w r. 1928–29 (1929). Dziennik Zarządu Miasta Łodzi, 30, 566.

Żarnowski, J. (2015). Rola państwa i instytucji w przemianach społecznych w Polsce (1918–1939). W: W. Mędrzecki i J. Żarnowski (red.), Społeczeństwo międzywojenne: nowe spojrzenie. Metamorfozy społeczne (t. 10, s. 49–79). Wydawnictwo PAN.

Żukiewiczowa, Z. (1933/34). Budujące się przedszkole. Przedszkole, 2, 23–26.

Opublikowane
2023-03-20
Jak cytować
Sosnowska, J. (2023). Specyfika i kierunki modernizacji w wychowaniu przedszkolnym w Łodzi w latach 1924-1939. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 18(1(68), 125-144. https://doi.org/10.35765/eetp.2023.1868.09