The current state of research on homeschooling of polish children since the 18th century until the beginning of the 20th century in the polish historiography
Abstract
In the era of the contemporary crisis of educational and didactic school functions, undertaking research on family as an environment organizing and conducting home based learning is fully justified, not only due to cognitive reasons. Hitherto not yet rich output concerning the history of Polish homeschooling since the end of the 18th century until the beginning of the 20th century, fully justifies undertaking further research on this educational phenomenon still underestimated in Poland. Homeschooling phenomenon has a fine tradition. Over the centuries, it was initiated by diverse factors and it had a different social scope. In Poland, it has functioned beside public education since the period of the Republic of Poland. In contrast to nations with incessant sovereignty, where homeschooling has had a dimension of exclusivity, in the 19th and 20th centuries (the Second World War and the period of the Polish People’s Republic) the Polish organised this form of education more out of necessity in opposition to partitioners and invaders. Our knowledge concerning the history of Polish home schooling as well as its contemporary state is significantly insufficient. There are numerous stereotypes and simplified judgments on the subject. The indicated and discussed studies here significantly enrich our hitherto knowledge about the history of homeschooling and although they do not provide fully satisfactory answers to research questions, they constitute remarkable achievements in the process of erasing blank pages in the Polish educational historiography. All the more, this unjustly still nowadays neglected form of education will soon become common since a growing number of students are temporarily or permanently unable to attend school. Additionally, more and more parents want to take the opportunity of homeschooling their children in their homes.
References
Adamczyk K., „Do wychowania synów moich. Uwagi generała Władysława Zamoyskiego”, [w:] Rodzina jako środowisko wychowawcze w czasach nowożytnych, red. K. Jakubiak, Wydaw. Uczelniane WSP, Bydgoszcz 1995.
Adamczyk M., Uczniowie-prywatyści w Galicji 1772-1914, [w:]
Wychowanie w rodzinie od starożytności po wiek XX, red. J. Jundziłł, Wydaw. Uczelniane WSP, Bydgoszcz 1994.
Bartnicka K., Samodzielność wychowawcza rodziny ziemiańskiej w pierwszej połowie wieku XIX w zaborze rosyjskim (w świetle pamiętników), [w:] Wychowanie w rodzinie polskiej od schyłku XVIII do połowy XX wieku. Zbiór studiów, red. K. Jakubiak i A. Winiarz, Wydaw. Uczelniane WSP, Bydgoszcz 2000.
Benisławska M., Z rozmyślań i marzeń nauczycielki domowej, „Wychowanie w Domu i Szkole”, (1911)6.
Bieńkowski T., Edukacja w rodzinie w Polsce od połowy XVIII wieku – wnioski z badań, [w:] Wychowanie w rodzinie od starożytności po wiek XX, red. J. Jundziłł, Wydaw. Uczelniane WSP, Bydgoszcz 1994.
Bołdyrew A., Matka i dziecko w rodzinie polskiej. Ewolucja modelu życia rodzinnego w latach 1795-1918, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2008.
Chyra Z., Nauczyciele prywatni (1764 -1807),[w:] Społeczeństwo polskie XVIII i XIX wieku, red. J. Leskiewiczowa, t. VI, Państwowe Wydawnictwa Naukowe, Warszawa 1974.
Dworakowski S., Szlachta zagrodowa we wschodnich powiatach Wołynia i Polesia. Relacje z terenu, Komitet do Spraw Szlachty Zagrodowej na Wschodzie Polski przy Towarzystwie Rozwoju Ziem Wschodnich, Warszawa 1939.
Epsztein T., Edukacja dzieci i młodzieży w polskich rodzinach ziemiańskich na Wołyniu, Podolu i Ukrainie w II połowie XIX wieku, DiG, Warszawa 1998.
Epsztein T., Edukacja domowa dzieci i młodzieży ziemiańskiej na Wołyniu, Podolu i Ukrainie w latach 1864-1914, [w:] Wychowanie w rodzinie od starożytności po wiek XX, red. J. Jundziłł, Wydaw. Uczelniane WSP, Bydgoszcz 1994.
Hulewicz J., Sprawa wyższego wykształcenia kobiet w Polsce w wieku XIX, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1939.
Jamrożek W., Żołądź-Strzelczyk D., Studia z dziejów edukacji kobiet na ziemiach polskich, WSE UAM, Poznań 2001.
Kamińska K., Kwestia kobieca na łamach „Bluszczu” (1865-1885), „Prace Polonistyczne”, (1978), seria XXXIV.
Koźmian D., Koncepcja kształcenia i nauki domowej dzieci w zaborze rosyjskim na przełomie XIX i XX wieku w poglądach Anieli Szycówny, [w:] Wychowanie w rodzinie od starożytności po wiek XX, red. J. Jundziłł, Wydaw. Uczelniane WSP, Bydgoszcz 1994.
Leżańska W., Nauczanie domowe w polskim systemie edukacyjnym, „Wychowanie w Przedszkolu”, (1996)2.
Lutyńska K., Ideologia czasopism rodzinnych Królestwa Polskiego w latach 1860-1880, „Przegląd Nauk Historycznych i Społecznych”, t. VII, 1956 (wyd. 1958).
Martinkówna I., Polki wychowawczyniami i nauczycielkami, „Szkoła”, (1922)5 i 6.
Maternicki J., Kultura i edukacja historyczna społeczeństwa polskiego w XIX wieku. Zarys problematyki i postulaty badawcze, [w:] Edukacja historyczna społeczeństwa polskiego w XIX w. Zbiór studiów, red. J. Maternicki, Państwowe Wydawnictwa Naukowe, Warszawa 1981.
Mincer F., Kształcenie i nauka domowa dzieci w świetle pamiętników staropolskich (XVII w.), [w:] Wychowanie w rodzinie od starożytności po wiek XX, red. J. Jundziłł, Wydaw. Uczelniane WSP, Bydgoszcz 1994.
Mokrzecki L., Edukacja w rodzinach mieszczańskich w okresie I Rzeczypospolitej (na przykładzie Prus Królewskich), [w:] Rodzina jako środowisko wychowawcze w czasach nowożytnych, red. K. Jakubiak, Wydaw. Uczelniane WSP, Bydgoszcz 1995.
Nasza walka o szkołę polską 1901-1917. Opracowanie, wspomnienia, dokumenty, red. B. Nawroczyński, Komitet Obchodu 25-lecia Walki o Szkołę Polską, Warszawa 1932, t. I, 1934, t. II.
Nauczanie domowe dzieci polskich od XVIII do XX wieku. Zbiór studiów, red. K. Jakubiak, A. Winiarz, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2004.
Nawrot-Borowska M., Nauczanie domowe na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX i początkach XX wieku – zapatrywania teoretyczne i praktyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2011.
Pleśniarski B., Poglądy Wielkopolan na sprawy wychowawcze i oświatowe w świetle prasy Wielkiego Księstwa Poznańskiego 1814-1847, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków 1962.
Renz R., Wychowanie i kształcenie dzieci w rodzinie małomiasteczkowej na Kielecczyźnie w latach międzywojennych, [w:] Wychowanie w rodzinie od starożytności po wiek XX, red. J. Jundziłł, Wydaw. Uczelniane WSP, Bydgoszcz 1994.
Rodzina jako środowisko wychowawcze w czasach nowożytnych, red. K. Jakubiak, Wydaw. Uczelniane WSP, Bydgoszcz 1995.
Szycówna A., Nauka w domu. Przewodnik dla wychowawców,
M. Arct, Warszawa 1895.
Urban W., Nauczanie domowe a szkolne w Małopolsce od XVI do XX w., [w:] Wychowanie w rodzinie od starożytności po wiek XX, red. J. Jundziłł, Wydaw. Uczelniane WSP, Bydgoszcz 1994.
Wroczyński R., Myśl pedagogiczna i programy oświatowe w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1963.
Wróbel-Lipowa K., Nauka domowa możnowładztwa polskiego w pierwszej połowie XIX wieku na przykładzie rodziny Stanisława K. Zamoyskiego, [w:] Wychowanie w rodzinie od starożytności po wiek XX, red. J. Jundziłł, Wydaw. Uczelniane WSP, Bydgoszcz 1994.
Wychowanie w rodzinie od starożytności po wiek XX, red. J. Jundziłł, Wydaw. Uczelniane WSP, Bydgoszcz 1994.
Zieliński A., Początek wieku. Przemiany kultury narodowej w latach 1807-1831, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1973.
Źródła do dziejów nauczania domowego dzieci polskich w XIX i początku XX wieku z bibliografią adnotowaną z pamiętników i wyborem literatury pedagogicznej, red. K. Jakubiak, G. Karłowska, M. Nawrot, A. Winiarz, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2005.
Żołądź-Strzelczyk D., Jamrożek W., Studia z dziejów edukacji kobiet na ziemiach polskich, Bajt, Poznań 2001.
Copyright (c) 2013 Elementary Education in Theory and Practice
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
- When submitting a text, the author declares that he/she is the Author of the article (hereinafter referred to as the “Work”) and:
- he/she owns the exclusive and unlimited copyright to the Work,
- is entitled to dispose of the copyright to the Work.
Declares that it does not infringe any third party copyrights or legal rights.
Declares that there is no conflict of interest.
2. At the same time, the Author grants the Ignatianum University in Cracowa royalty-free, non-exclusive and territorially unlimited licence to use the Work in the following fields of exploitation:
- recording the Work in a hard copy, as well as on a digital or magnetic medium;
- reproduction of the Work using any technique, without limitation of the number of editions or copies;
- distribution of the Work and its copies on any medium, including marketing, sale, lending, and rental;
- introduction of the Work into a computer memory;
- disseminating the Work in information networks, including in the Internet;
- public performance, exhibition, display, reproduction, broadcasting and re-broadcasting, as well as making the Work available to the public in such a way that everyone can have access to it at a time and place of their own choosing;
- within the scope of dependent rights to the Work, including in particular the right to make necessary changes to the Work resulting from editorial and methodical development, as well as to translate the Work into foreign languages;
The licence is granted from the moment of the transfer of the Work to the Ignatianum University in Cracow. The Ignatianum University in Cracow is entitled to grant further sub-licences to the Work within the scope of the right granted. The licence is time-limited and it is granted for a period of 15 years, starting from the date of its granting.
Authors are permitted and encouraged to publish their text online (e.g. in their institution’s repository or on the institution’s website) before or during the submission process as this may lead to beneficial exchanges, as well as earlier and greater citation of the published text (See The Effect of Open Access). We recommend using any of the following portals of research associations:
- ResearchGate
- SSRN
- Academia.edu
- Selected Works
- Academic Search
