Mindfulness as a Path to Become a Reflective Early Childhood Educator
Abstract
The paper addresses the issue of reflectiveness in the context of mindfulness. The aim of this qualitative study was to describe the experiences of early childhood educators who practice mindfulness and incorporate elements of mindfulness development into the education and teaching process. The use of qualitative interviews allowed for the collection of empirical material, the analysis of which provided the basis for answering the following research questions: (1) How do early childhood educators understand mindfulness? (2) How does the practice of mindfulness create conditions for becoming a mindful teacher? (3) Whether the practice of mindfulness and incorporation of mindfulness techniques into the teaching process is associated with reflection on working with students? The analysis indicates that being a mindful teacher implies consciously reflecting on own actions. Respondents notice greater focus on the pupil and a desire to understand them, which is associated with an open attitude and a willingness to change patterns of behavior. In conclusion, the author argues that the practice of mindfulness can be an effective tool in the process of becoming a reflective educator; mindfulness and reflectiveness are associated with a sense of well-being, which may contribute to maintaining job satisfaction, and recommendations for educational practice – early childhood educators should strive to carry out experimental and advisory tasks that require a focus on reflective action and participation in change; reflection and mindfulness can be a mechanism for personal and professional development.
References
Babbie, E. (2008). Podstawy badań społecznych (W. Betkiewicz i in., tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bielski, J. (2017). Nauczyciel doskonały. Kształtowanie się nauczycielskiego zawodu, warunki, kryteria i mierniki efektywności pracy nauczyciela. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Bluth, K. (2022). Na emocjonalnej karuzeli. Jak pokonać samokrytycyzm, opanować emocje i zaakceptować siebie dzięki technikom uważności i współczucia (A. Sawicka-Chrapkowicz, tłum.). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Bruner, J.S. (2006). Kultura edukacji (T. Brzostowska-Tereszkiewicz, tłum.). Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
Charmaz, K. (2013). Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej (B. Komorowska, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Creswell, J.W. (2013). Projektowanie badań naukowych. Metody jakościowe, ilościowe i mieszane (J. Gilewicz, tłum.). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Davis, T.S. (2012). Mindfulness-Based approaches and their potential for educational psychology practice. Educational Psychology in Practice, 28(1), 31–46. https://doi.org/10.1080/02667363.2011.639348
Day, C. (2008). Nauczyciel z pasją. Jak zachować entuzjazm i zaangażowanie w pracy (T. Kościuczuk, tłum.). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Dewey, J. (1988). Jak myślimy? (Z. Bastgenówna, tłum.). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Dębska, A. i Jacennik, B. (2016). Programy nauczania uważności dla dzieci i młodzieży – z perspektywy szkolnictwa polskiego. Przegląd Badań Edukacyjnych, 2, 195–210. https://apcz.umk.pl/czasopisma/index.php/PBE/article/view/PBE.2016.079/11287
Dróżka, W.M. (2021). Refleksyjność nauczyciela wobec wyzwań epoki niepewności. W: J.L. Pękala i K. Białożyt-Wielonek (red.), Obszary (nie)pewności w pracy współczesnego nauczyciela (s. 86–106).Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Filipiak, E. (2015). Wprowadzenie. W: E. Filipiak i E. Lemańska-Lewandowska (red.), Model nauczania rozwijającego we wczesnej edukacji według Lwa S. Wygotskiego. Gotowość studentów i nauczycieli. Możliwości aplikacji (s. 89–93). Agencja Reklamowo-Wydawnicza ArtStudio.
Flick, W. (2010). Projektowanie badania jakościowego (P. Tomanek, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gibbs, G. (2011). Analizowanie danych jakościowych (M. Brzozowska-Brywczyńska, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Giddens, A. (2003). Stanowienie społeczeństwa. Zarys teorii strukturacji (S. Amsterdamski, tłum.). Zysk i S-ka.
Gołębniak, B.D. (1998). Zmiany edukacji nauczycieli. Wiedza – biegłość – refleksyjność. Edytor.
Góralska, R. (2019). Uważność: technika uczenia się czy droga wspierania (samo)rozwoju? Rocznik Andragogiczny, 26, 109-124. http://dx.doi.org/10.12775/RA.2019.006
Gudkova, S. (2012). Wywiad w badaniach jakościowych. W: D. Jemielniak (red.), Badania jakościowe. T. 2. Metody i narzędzia (s. 111–129), Wydawnictwo Naukowe PWN.
Illeris, K. (2006). Trzy wymiary uczenia się. Poznawcze, emocjonalne i społeczne ramy współczesnej teorii uczenia się (A. Jurgiel i in., tłum.). Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
Kvale, S. (2011). Prowadzenie wywiadów (A. Dziuban, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kwiatkowska, H. (1997). Edukacja nauczycieli. Konteksty – kategorie – praktyki. Instytut Badań Edukacyjnych.
Łobocki, M. (2011). Metody i techniki badań pedagogicznych. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Manager+. (2025, 17 stycznia). Edukacja włączająca w Polsce: wyzwania w obliczu rosnącej liczby dzieci ze specjalnymi potrzebami. https://managerplus.pl/edukacja-wlaczajaca-w-polsce-wyzwania-w-obliczu-rosnacej-liczby-dzieci-ze-specjalnymi-potrzebami-55637
Paris, S.G. i Ayres, L.R. (1997). Stawanie się refleksyjnym uczniem i nauczycielem (M. Janowski i M. Micińska, tłum.). Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Pilch, T. i Bauman, T. (2001). Zasady badań pedagogicznych. Strategie ilościowe i jakościowe. Żak.
Radoń, S. (2014). Pięciowymiarowy kwestionariusz uważności. Polska adaptacja. Roczniki Psychologiczne, 17(4), 711–735. https://www.kul.pl/files/1024/Roczniki_Psychologiczne/2014/4/RadonPL_711-735.pdf
Reber, A.S. i Reber, E.S. (2005). Słownik psychologii (B. Janasiewicz-Kruszyńska i in., tłum.). Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Roberts, T. (2015). Mindfulness. O sztuce uważności (S. Pikiel, tłum.). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Rubacha, K. (2008). Metodologia badań nad edukacją. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Schaefer, K. (2005). Jak przeżyć szkołę (J. Mink, tłum.). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Smolińska-Theiss, B. i Theiss, W. (2010). Badania jakościowe – przewodnik po labiryncie. W: S. Palka (red.), Podstawy metodologii badań w pedagogice (s. 79–102). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Snel, E. (2015). Uważność i spokój żabki. Ćwiczenia uważności dla dzieci… i ich rodziców (M. Falkiewicz, tłum.). CoJaNaTo.
Sobol, E. (1997). Mały słownik języka polskiego. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Stahl, B. i Goldstein, E. (2015). Uważność. Trening redukcji stresu metodą mindfulness (A. Sawicka-Chrapkowicz, tłum.). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Szymczak, J. (2017). Refleksja nauczycieli wczesnej edukacji dotycząca pracy z uczniami (w perspektywie badań rekonstrukcyjnych). Studium teoretyczno-metodologiczne. Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Śliwerski, B. (2010). Myśleć jak pedagog. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Taraszkiewicz, M. (1996). Jak uczyć lepiej? czyli refleksyjny praktyk w działaniu. Wydawnictwa CODN.
Urbaniak-Zając, D. (2009). O stosowaniu hipotez w badaniach pedagogicznych. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, 1, 7–27. https://bazhum.muzhp.pl/media/texts/terazniejszosc-czowiek-edukacja-kwartalnik-mysli-spoeczno-pedagogicznej/2009-numer-1-45/terazniejszosc_czlowiek_edukacja_kwartalnik_mysli_spoleczno_pedagogicznej-r2009-t-n1_45-s7-27.pdf
Williams, M. i Penman, D. (2014). Mindfulness. Trening uważności (K. Zimnoch, tłum.). Edgar.
Żeber-Dzikowska, I. i Bąk, J. (2021). Nauczyciel w lustrze refleksji. Rola twórczości pedagogicznej w kształceniu i praktyce zawodowej. Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego.
Żejmo, J. (2022). Praktyka mindfulness jako skuteczna metoda poprawy umiejętności radzenia sobie ze stresem. Edukacja Humanistyczna, 2, 189–200. https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-7e4b20cf-ac1f-46f0-a629-6fac50685a30
Copyright (c) 2025 Elementary Education in Theory and Practice
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
- When submitting a text, the author declares that he/she is the Author of the article (hereinafter referred to as the “Work”) and:
- he/she owns the exclusive and unlimited copyright to the Work,
- is entitled to dispose of the copyright to the Work.
Declares that it does not infringe any third party copyrights or legal rights.
Declares that there is no conflict of interest.
2. At the same time, the Author grants the Ignatianum University in Cracowa royalty-free, non-exclusive and territorially unlimited licence to use the Work in the following fields of exploitation:
- recording the Work in a hard copy, as well as on a digital or magnetic medium;
- reproduction of the Work using any technique, without limitation of the number of editions or copies;
- distribution of the Work and its copies on any medium, including marketing, sale, lending, and rental;
- introduction of the Work into a computer memory;
- disseminating the Work in information networks, including in the Internet;
- public performance, exhibition, display, reproduction, broadcasting and re-broadcasting, as well as making the Work available to the public in such a way that everyone can have access to it at a time and place of their own choosing;
- within the scope of dependent rights to the Work, including in particular the right to make necessary changes to the Work resulting from editorial and methodical development, as well as to translate the Work into foreign languages;
The licence is granted from the moment of the transfer of the Work to the Ignatianum University in Cracow. The Ignatianum University in Cracow is entitled to grant further sub-licences to the Work within the scope of the right granted. The licence is time-limited and it is granted for a period of 15 years, starting from the date of its granting.
Authors are permitted and encouraged to publish their text online (e.g. in their institution’s repository or on the institution’s website) before or during the submission process as this may lead to beneficial exchanges, as well as earlier and greater citation of the published text (See The Effect of Open Access). We recommend using any of the following portals of research associations:
- ResearchGate
- SSRN
- Academia.edu
- Selected Works
- Academic Search
