Współczesne podejścia do terapii uzależnień dzieci i młodzieży – przegląd stanowisk teoretycznych i empirycznych
Abstrakt
Zwiększająca się aktualnie liczba młodych ludzi zagrożonych uzależnieniem, uzależnionych od substancji psychoaktywnych lub z nałogami behawioralnymi staje się problemem społecznym. Doniesienia medialne i apele środowisk naukowych nie pozostają obojętne na rosnące zagrożenia rozwoju dzieci i młodzieży. Aktualne stają się więc pytania nie tylko o przyczyny i czynniki warunkujące te zjawiska, ale i o współcześnie stosowane podejścia oraz metody w praktyce diagnostycznej i terapeutycznej, czyli w konsekwencji pytanie przede wszystkim o ich skuteczność. Niniejsze opracowanie ma charakter przeglądowy i jest prezentacją współczesnych podejść teoretycznych i tendencji w praktyce oddziaływań terapeutycznych stosowanych wobec dzieci i młodzieży. Wpisuje się on więc w temat aktualnego numeru niniejszego czasopisma, odwołuje się bowiem do współczesnych nurtów badań nad dzieckiem i dzieciństwem, bo w nich właśnie poszukujemy predyktorów zmian w refleksji naukowej i praktyce terapeutycznej nakierowanej na dzieci i młodzież.
Bibliografia
Abreu C.N., Goes D.S., Psychoterapia uzależnienia od Internetu, [w:] Uzależnienie od Internetu. Profilaktyka, diagnoza, terapia. Poradnik dla terapeutów i lekarzy, red. K.S. Young, A.N. Abreau, Fundacja Dolce Vita, Warszawa 2017.
Beard K.W., Praca z młodzieżą uzależnioną od Internetu, [w:] Uzależnienie od Internetu. Profilaktyka, diagnoza, terapia. Poradnik dla terapeutów i lekarzy, red. K.S. Young, A.N. Abreau, Fundacja Dolce Vita, Warszawa 2017.
Barczykowska A., Dzierzyńska-Breś S., Muskała M., Systemy resocjalizacji Anglii i Stanów Zjednoczonych Ameryki, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2015.
Beck A.T. i in., Terapia poznawcza uzależnień, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2007.
Bender K. i in., A Meta-Analysis of Interventions to Reduce Adolescent Cannabis Use, Florida State University Libraries Faculty Publications, The College of Social Work, Florida 2010.
Biel K., Model ryzyka i model dobrego życia w readaptacji skazanych, [w:] Konteksty resocjalizacji i readaptacji społecznej, red. J. Kusztal, K. Kmiecik-Jusięga, Wydawnictwo WAM, Kraków 2014.
Colby S.M., Dialog motywacyjny jako interwencja w rzucaniu palenia przez młodzież, [w:] Dialog motywujący w terapii problemów psychologicznych, red. H. Arkowitz, W.R. Miller, S. Rollnick, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2017.
Eidenbenz F., Układy dynamiczne u młodzieży uzależnionej od Internetu, [w:] Uzależnienie od Internetu. Profilaktyka, diagnoza, terapia. Poradnik dla terapeutów i lekarzy, red. K.S. Young, A.N. Abreau, Fundacja Dolce Vita, Warszawa 2017.
Filges T. i in., Multidimensional Family Therapy (MDFT) for Young People in Treatment for Non-opioid Drug Abuse: A Systematic Review, „Campbell Systematic Reviews” 2015.
Glynn L.H., Moyers T.B., Dialog motywujący jako terapia uzależnień, [w:] Terapia uzależnień. Metody oparte na dowodach naukowych, red. P.M. Miller, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2013.
Griffin-Shelley E., Nastolatkowie uzależnieni od seksu, [w:] Uzależnienie od seksu. Przewodnik dla klinicystów, red. P. Carnes, K.M. Adams, Wydawnictwo Dolce Vita, Zamość 2018.
Harpern-Felsher B.L., Milstein S.G., Irwin Ch.E., Work Group II Healthy Adolescent Psychological Development „Journal Adolescent Health” 2002, nr 31(6).
Hawke J.M., Kaminer Y., Naukowo udokumentowane interwencje kierowane do młodzieży nadużywającej substancji psychoaktywnych, [w:] Terapia uzależnień. Metody oparte na dowodach naukowych, red. P.M. Miller, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2013.
Jarosz E., Uczestnictwo dzieci – idea i jej znaczenia w przełamywaniu wykluczenia społecznego dziecka, „Chowanna”, 2012, nr 1(38).
Koczurowska J., Psychoterapia dzieci i młodzieży z problemem narkotykowym, [w:] Uzależnienie od narkotyków. Podręcznik dla terapeutów, red. P. Jabłoński, B. Bukowska, J.Cz. Czabała, KBPN, Warszawa 2010.
Kusztal J., Dobro dziecka w procesie resocjalizacji. Aspekty pedagogiczne i prawne, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2018.
Liddle H.A. i in., Multidimensional Family Therapy for Adolescent Drug Abuse: Results of a Randomized Clinical Trial, „The American Journal Drug Alcohol Abuse”, 2001, No 27(4).
Liddle H.A. i in., Multidimensional Family Therapy for Young Adolescent Substance Abuse: Twelve-Month Outcomes of a Randomized Controlled Trial, „Journal of Consulting and Clinical Psychology” 2009, vol. 77, No. 1.
Miller W.R., Rollnick S., Wywiad motywujący. Jak przygotowywać ludzi do zmiany, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2010.
Muskała M., „Odstąpienie od przestępczości” w teorii i praktyce resocjalizacyjnej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2016.
Opora R., Ewolucja społecznego niedostosowania jako rezultat zmian w zakresie odporności psychicznej i zniekształceń poznawczych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2009.
Piacentini J., Bergman R.L., Aikins J.W., Poznawczo-behawioralne interwencje w terapii zaburzeń lękowych okresu dzieciństwa, [w:] Psychoterapia poznawcza w teorii i praktyce, red. M.A. Reinecke, D.A. Clark, GWP, Gdańsk 2005.
Przeciwdziałanie e-uzależnieniu dzieci i młodzieży, Najwyższa Izba Kontroli, LKI.410.008.00.2016, Nr ewid. 32/2016/P/16/070/LK.
Raport EMCDDA, Multidimensional Family Therapy for Adolescent Drug Users: A Systematic Review; http://www.emcdda.europa.eu (dostęp:16.08.2018).
Reinecke M.A., Clark D.A., Terapia poznawcza przez całe życie: ramy pojęciowe, [w:] Psychoterapia poznawcza w teorii i praktyce, red. M.A. Reinecke, D.A. Clark, GWP, Gdańsk 2005.
Rowicka M., Uzależnienia behawioralne, Profilaktyka i terapia, Fundacja Praesterno, Warszawa 2015.
Sawicki K., Diady, kliki, gangi. Młodzież nieprzystosowana społecznie w perspektywie współczesnej pedagogiki resocjalizacyjnej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2018.
Siegel L.J., Welsh B.C, Drug Use and Delinquency, [w:] Juvenile Delinquency. Theory, Practice and Law, red. L.J. Siegel, B.C Welsh, Cangage Learning, Boston 2015.
Siegel L.J., Welsh B.C., Jevenile Delinquency. Theory, Practice and Law, Cengage Learning, Boston 2015.
Stainton-Rogers W., Promocja lepszego dzieciństwa. Konstrukcje troski o dziecko, [w:] Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem, oprac. M.J. Kehily, Wydawnictwo WAM, Kraków 2008.
Stratton P., Report On The Evidence Base Of Systemic Family Therapy; http://www.aft.org.uk (dostęp: 16.08.2018).
Urban B., Kognitywno-interakcyjne podstawy współczesnej resocjalizacji, [w:] Resocjalizacja. Ciągłość i zmiana, red. M. Konopczyński, B.M. Nowak, Pedagogium. Wyższa Szkoła Pedagogiki Resocjalizacyjnej, Warszawa 2008.
Waldron H.B., Turner Ch.W., Evidence-Based Psychosocial Treatments for Adolescent Substance Abuse: A Review and Meta-Analyses, „Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology” 2008, No 37(1).
Willis G.M., Ward T., The Good lives model. Does it work? Preliminary Evidence, [w:] What Works in Offender Rehabilitation: An Evidence-Based Approach to Assessment and Treatment, red. L.A. Craig, L. Dixon, T.A. Gannon, J. Wiley and Sons, Chichester 2013.
Wystąpienie Rzecznika Praw Dziecka do Ministra Zdrowia w sprawie niedostatecznego dostępu do opieki psychiatrycznej dzieci i młodzieży; http://brpd.gov.pl/sites/default/files/2018_01_17_wyst_mz.pdf (dostęp: 16.08.2018)
https://europa.eu/european-union/about-eu/agencies/emcdda_pl (dostęp: 21.08.2018).
https://www.mcpu.krakow.pl/konferencje (dostęp: 16.08.2018).
Copyright (c) 2018 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
