Od refleksyjnego studenta do refleksyjnego nauczyciela. O przygotowaniu psychospołecznym do pracy w edukacji wczesnoszkolnej
Abstrakt
Równowaga pomiędzy teorią i praktyką jest przedmiotem zainteresowania w edukacji. Dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym wkraczają w etap złotego okresu motoryczności, są więc naturalnie zaprogramowane do aktywności i działania (Roczniak i in., 2015). Rodzi się pytanie o autonomię uczniów w doświadczaniu, która powinna królować w klasach I – III szkół podstawowych oraz pytanie o poziom przygotowania nauczycieli do wychodzenia naprzeciw naturalnym potrzebom dzieci. Artykuł koncentruje uwagę wokół tematyki przygotowania psycho – społecznego studentów do pracy w szkole podstawowej, samooceny kompetencji psycho – społecznych u aktywnie pracujących wychowawców klas I-III, a także korelacji między samooceną zasobów motywacyjnych oraz zasobów poznawczych i działaniowych. Refleksyjny nauczyciel to nauczyciel testujący swoje odczucia i reakcje w kierunku samooceny własnego stanu psychicznego, fizycznego i społecznego, to nauczyciel rewidujący swoją motywację do pracy i poszerzający wiedzę oraz umiejętności metodyczne. Przygotowany na potrzeby artykułu sondaż diagnostyczny i przeprowadzony w grupie 60 osób zachęca do refleksji nad poziomem koherencji, dobrostanem subiektywnym i poziomem motywacji – kompetencji kluczowych w pracy z dziećmi. Badania mają na celu ukazanie mocnych i słabych stron nauczycieli i studentów według ich samooceny, a także wykazanie ewentualnych deficytów w przygotowaniu do pracy pedagogicznej studentów Pedagogiki Przedszkolnej i Wczesnoszkolnej Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.
Bibliografia
Baka, Ł. (2013). Wymagania i zasoby w pracy a wypalenie zawodowe i zaangażowanie w pracy na-uczycieli. Empiryczna weryfikacja modelu wymagania w pracy – zasoby. Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie.
Bałachowicz, J. i Zbróg, Z. (2021). Kierunki przemian teoretycznych i badawczych w polskiej pedagogice wczesnoszkolnej – od mono- do polidyskursywności. Studia z Teorii Wychowania, 12(1), 127–147. https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.8462
Chomczyńska-Rubacha, M. i Rubacha, K. (2013). Test poczucia skuteczności. Opracowanie teoretyczne i psychometryczne Pracowni Narzędzi Badawczych Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN. Przegląd Badań Eukacyjnych, 1, 85–105. http://dx.doi.org/10.12775/PBE.2013.007
Dalajlama XIV, Ekman, P. i Goleman, D. (2014). Świadomość emocjonalna (M. Borkowska, tłum.). Wydawnictwo Helion/Editio.
Dhanabhakyam, M. i Sarath, M. (2023). Psychological wellbeing: A systematic literature review. International Journal of Advanced Research in Science, Communication and Technology, 3(1), 603–607.
Dweck, C. (2013). Nowa psychologia sukcesu. (A. Czajkowska, tłum.). Muza.
Dymek, M. (2004). Motywacja nauczycieli do pracy. Studium pedagogiczno-psychologiczne. Politechnika Radomska.
Folkman, S. i Moskowitz, J.T. (2007). Positive affect and meaning-focused coping during significant psychological stress. W: M. Hewstone, H.A.W. Schut, J.B.F. de Wit, K. van den Bos, M.S. Stroebe (red.) The scope of social psychology. Theory and application (s. 193–208). Psychology Press.
Garstka, T. (2016). Psychopedagogiczne mity. Jak zachować naukowy sceptycyzm w edukacji i wychowaniu. Wolters Kluwer.
Grzegorzewska, M. (1996). Listy do młodego nauczyciela. Cykl I–III. Wydawnictwo Wyższa Szkoła Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
Jakubowicz-Bryx, A. i Kwiecińska, M. (2022). Nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej. Perspektywa mistrzostwa. Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Jarosz, K. (2019). Profilaktyka pozytywna w teorii i praktyce pedagogicznej. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Kordziński, J. (2020). Autorytet nauczyciela czyli jak być skutecznym i zmotywowanym wychowawcą. Wolters Kluwer Polska.
Kozłowski, W. (2020). Zarządzanie motywacją pracowników. CeDeWu.
Kretschmann, R. (2003). Stres w zawodzie nauczyciela (J. Mink, tłum.). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
McLaughlin, C. (1999). Counselling in schools: Looking back and looking forward. British Journal of Guidance and Counselling, 27(1), 13–22. https://doi.org/10.1080/03069889900760021
Legault, L. (2016). Intrinsic and extrinsic motivation. W: V. Zeigler-Hill i T. Shackelford (red.), Encyclopedia of personality and individual differences (s. 1–4). Springer International Publishing.
Nordoff, P. i Robbins, C. (2013). Terapia muzyką w pracy z dziećmi niepełnosprawnymi. Historia, metoda i praktyka (A. Bryndal i E. Masiak, tłum.). Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Perkowska-Klejman, A. (2019). Poszukiwanie refleksyjności w edukacji. Studium teoretyczno-empiryczne. Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Pilarska, A. (2012). Ja i tożsamość a dobrostan psychiczny. Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Roczniak, W., Babuśka-Roczniak, M., Roczniak, A. i Roczniak R.G. (2015). Kryteria oceny rozwoju motorycznego uczniów szkół podstawowych. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 21(2), 138–141.
Ryan, R.M. i Deci, E.L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55(1), 68–78. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.68
Sebanz, N. (2007). The emergence of self: Sensing agency through joint action. Journal of Consciousness Studies, 14(1–2), 234–251.
Seligman, M.E.P. (2002). Optymizmu można się nauczyć. Jak zmienić swoje myślenie i swoje życie (A. Jankowski, tłum.). Media Rodzina.
Strzałecki, A. (2001). Osobowościowe, poznawcze i aksjologiczne wyznaczniki twórczości w nauce. Nauka i Szkolnictwo Wyższe, 1, 23–41.
Szczepska-Pustkowska, M. (2020). „Teatr dla dzieci” a „teatr dziecięcy” z perspektywy konfiguracjonizmu Margaret Mead. Przegląd Pedagogiczny, 1, 136–153. https://doi.org/10.34767/PP.2020.01.08
Szynkiewicz, M. (2017). Przewidywanie w nauce i przewidywanie dotyczące nauki. Studia Oconomica Posnaniensia, 5(11), 35–50.
Tołwińska, B. (2009). Motywacja dzieci do uczenia się (problemy dzieci, rola dorosłych). W: J. Iz-debska i J. Szymanowska (red.), Wielowymiarowość przestrzeni życia współczesnego dziecka (s. 195–203). Trans Humana.
Zielińska-Czopek, M. (2021). Autokraci czy demokraci? Nauczycielskie kierowanie pracą klasy szkolnej. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Copyright (c) 2025 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
