Terapia przez twórczość plastyczną w procesie wspomagania i wspierania rozwoju dzieci z problemami internalizacyjnymi, czyli o tym, jak można pomóc dziecku być „tym samym”, ale nie „takim samym”?
Abstrakt
Czasami rzeczywistość zmusza dziecko do tłumienia naturalnej potrzeby, jaką jest wyrażanie siebie, kumulują się destruktywne siły mogące przejawiać się obojętnością, agresją, apatią, ucieczką od rzeczywistości. W artykule starałam się pokazać sposób, w jaki terapia przez twórczość plastyczną może pomóc dzieciom z problemami natury internalizacyjnej. Należy jednak zdawać sobie sprawę z tego, że na efektywność arteterapii składają się zarówno wiedza terapeuty dotycząca istoty problemów dziecka, jak i przemyślany proces arteterapii, wykorzystujący podstawy teoretyczne związane z wybraną orientacją psychoterapeutyczną (decydujące powinny być tu potrzeby, oczekiwania, możliwości, ale i ograniczenia klienta-dziecka), materiały wykorzystywane w tworzeniu, jak i czynniki natury organizacyjnej (przestrzeń, czas, cisza, swoboda ruchu, swoboda wyboru techniki i materiałów), pozwalające dziecku działać z poczuciem bezpieczeństwa, sprawstwa, autonomii. Tak jak we wszystkich interwencjach terapeuta powinien umieć zbudować bliską, opartą na autentyczności, empatii, syntonii i szacunku relację z dzieckiem. Nigdy nie powinna to być relacja, która prowadzi do emocjonalnego uzależnienia dziecka od terapeuty. Dzięki arteterapii wykorzystującej perspektywę interpretacyjną, magii twórczego działania i powstających wytworów dziecko z problemami internalizacyjnymi może przy pomocy terapeuty, ale też członków grupy terapeutycznej, na nowo odczytywać i „oswajać” świat, uczyć się siebie i innych, poszukiwać, odkrywać i stopniowo budować prawidłową strukturę Ja.
Bibliografia
Baumrind D., The Influence of Parenting Style on Adolescent Competence and Substance Use, „Journal of Early Adolescence”, (1991)11.
Blumberger S.R., An overview of the method, theory and outcome of the Creativity Mobilization Technique, „Creative Child & Adult Quarterly”, 3(1978)2.
Brzezińska A., Wstęp. Jerome S. Bruner: prekursor kształcenia wspomagającego rozwój, [w:] J. Bruner, Kultura i edukacja, UNIVERSITAS, Kraków 2008.
Case C., Dally T., Art Therapy with children. From Infancy to Adolescence, Routledge, New York 2008.
Case C., Dally T., The Handbook of Art Therapy, Routledge, New York 2006.
Erikson J., The Art and Healing, „American Journal Art Therapy”, 18(1979)3.
Freire P., Pedagogy of the Oppressed, Continuum, New York – London 1993.
Giroux A.H., Shannon P., Education and Cultural Studies, Routledge, New York – London 1997.
Hartner S., The Construction of the Self: A Developmental Perspective, Guiliford Press, New York 1999.
Hartup W.W., Social relationships and their development al significance, „American Psychologist”, (1999)44.
Hinde R.A., Why do the Sexes Behave Differently in Close Relationships?, „Journal of Social and Personal Relationships”, (1984)1.
Hinde R.A., Stevenson-Hinde J., Interpersonal Relationships and Child Development, „Developmental Review”, (1987)7.
Hymel S., Rubin K.H., Bowden R., Le Mare L., Children’s Peer Relationships: Longitudinal Predictions of Internalizing and Externalizing Problems From Middle to Late Childhood, „Child Development”, (1990)67.
Kapuściński R., Lapidaria I-III, Czytelnik, Warszawa 2002.
Kelly G., A Theory of Personality, W.W. Norton, New York – London 1963.
Kendall P.C., Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji, GWP, Gdańsk 2004.
Korczak J., Jak kochać dziecko, Jacek Santorski & CO Agencja Wydawnicza, Warszawa 1992.
Krauze-Sikorska H., Creo ergo sum – twórczość artystyczna w procesie samopoznania dzieci z zaburzeniami relacji intra- i interpersonalnych, [w:] Arteterapia w wymiarze kreacji… poszukiwania, drogowskazy, refleksje, red. A. Stefańska, Wyd. UAM Wydział Pedagogiczno-Artystyczny, Biblioteka Arteterapeuty, Poznań – Kalisz 2012.
Krauze-Sikorska H., Edukacja przez sztukę. O edukacyjnych wartościach artystycznej twórczości dziecka, Wyd. Naukowe UAM, Poznań 2006.
Krauze-Sikorska H., Twórczość artystyczna a rozwój struktury obrazu Ja dziecka (analiza zjawiska w świetle badań własnych), [w:] Dziecko i dzieciństwo. W kręgu pytań i poszukiwań teoretyczno-badawczych, red. K. Segiet, Książka i Wiedza, Warszawa 2007.
Lusebrink V., Imagery and visual expression in therapy, Plenum Press, New York 1990.
Luthe W., Creativity mobilization technique, Grune & Stratton, New York 1976.
May R., O istocie człowieka. Szkice z psychologii egzystencjalnej, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 1995.
Ortega y Gasset J., Dehumanizacja sztuki i inne eseje, tłum. P. Niklewicz, PWN, Warszawa 1980.
Postman N., Technopol. Triumf techniki nad kulturą, tłum. A. Tanalska-Dulęba, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1995.
Rogers C., On Encounter Groups, Harper and Row, London 1971.
Schaffer H.R., Psychologia dziecka, tłum. A. Wojciechowski, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2005.
Siek S., Formowanie osobowości, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1986.
Siems M., Ciało zna odpowiedź. Podręcznik focusingu, metody samodzielnego pokonywania stresu i rozwiązywania problemów decyzyjnych, tłum. N. Szymańska, Agencja Wydawnicza Jacek Santorski & CO, Warszawa 1992.
Winnicott D.W., Dom jest punktem wyjścia. Eseje psychoanalityczne, tłum. A. Czownicka, Wydawnictwo Imago, Gdańsk 2011.
Winnicott D.W., Therapeutic consultations in child psychiatry, Basic Books, New York 1971.
Copyright (c) 2016 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
