Pożytki ze słuchania i czytania ze zrozumieniem. Przyczynek do rozważań o roli biblioterapii we wspomaganiu rozwoju mowy i myślenia w średnim i późnym dzieciństwie
Abstrakt
Autorka artykułu analizuje wpływ recepcji literatury na procesy kognitywne dziecka. W pierwszej części prezentowanego tekstu opisuje rolę języka w rozwoju myślenia, odwołuje się do teorii J. Brunera w celu omówienia procesu tworzenia się reprezentacji umysłowych, w tym głównie reprezentacji pojęciowych. Następnie analizuje rolę narracji, która pomaga dziecku konstruować obraz świata, jednocześnie zawiera klucz do jego rozumienia. Kontynuując te rozważania, autorka wspomina o zadaniach realizowanych poprzez biblioterapię i bajkoterapię. W tym kontekście przypomina rodzaje bajek terapeutycznych, w których stawiane cele są podstawą ich podziału; służą do wyodrębnienia tekstów nacechowanych relaksacyjnie, psychoedukacyjnie lub psychoterapeutycznie. Następnie opisuje rolę literatury w stymulowaniu myślenia przyczynowo-skutkowego, hipotetycznego, procesu wnioskowania oraz podkreśla jej wpływ na rozwój kreatywności. Poza tym omawia tryby przetwarzania informacji, wyodrębnia styl optymistyczny, pesymistyczny, analityczny, syntetyczny, egocentryczny, dialektyczny, humorystyczny i autorytarny. Poznanie dzięki literaturze stylów przetwarzania może skutkować potencjalnym wypracowaniem bardziej zrównoważonego i elastycznego trybu, czyli takiego, który dostosowany jest do konkretnej sytuacji. Wspomaganie rozwoju psychicznego w wybranych obszarach może zachodzić głównie dzięki recepcji literatury pięknej, także bajki terapeutyczne mogą być pomocne w tych działaniach.
Bibliografia
Aronson E., Wilson T.D., Akert R.A., Psychologia społeczna. Serce i umysł, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 1997.
Audi R. (red.), The Cambridge Dictionary of Philosophy, Cambridge University Press, Cambridge, MA 2001.
Binkofski F., Buccino G., Therapeutic Reflection, „Scientific American Mind. Thought, Ideas, Brain Science”, 2007, June-July.
Bruner J., Childʼs Talk. Learning to Use Language, W.W. Norton & Company, New York – London 1985.
Bruner J., Kultura edukacji, Wyd. Universitas, Kraków 2006.
Bruner J., Making Stories. Law, Literature, Life, Harvard University Press, London 2003.
Burzyńska A., Idee narracyjności w humanistyce, [w:] Narracja. Teoria i praktyka, red. B. Janusz, K. Gdowska, B. de Barbaro, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.
Deloache J.S., Mindful of Symbols, „Scientific American Mind”, 17(2006)1.
Dobbs D., A Revealing Reflection. Mirror Neurons Are Providing Stunning Insights Into Everything From How We Learn To Walk To How We Empathize With Others, „Scientific American Mind”, April-May 2006.
Fortuna P., Urban M., Metafory i analogie w szkoleniach, GWP, Sopot 2014.
Gruszczyk-Kolczyńska E., Intensywne wspomaganie rozwoju dziecka; ważniejsze hipotezy i możliwości realizowania, [w:] Wspomaganie rozwoju i rehabilitacja. Dzieci z genetycznie uwarunkowanymi zespołami zaburzeń, red. W. Dykcik, A. Twardowski, Wyd. Naukowe Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego, Oddział w Poznaniu, Poznań
Kaufman S.B., Dreams of Glory, „Psychology Today”, March-April 2014.
Kielar-Turska M., Paradygmaty baśniowe wyobraźni dziecięcej, [w:] Rozigrana córa mitu, red. G. Leszczyński, Seria Wyd. Naukowych Biennale Sztuki dla Dziecka, Poznań 2005.
Kielar-Turska M., Średnie dzieciństwo. Wiek przedszkolny, [w:] Psychologia rozwoju człowieka, red. B. Harwas-Napierała, J. Trempała, PWN, Warszawa 2004, t. 2.
Kielar-Turska M., Białecka-Pikul M., Wczesne dzieciństwo, [w:] Psychologia rozwoju człowieka, red. B. Harwas-Napierała, J. Trempała, PWN, Warszawa 2004, t. 2.
Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Wiedza Powszechna, Warszawa 1967.
Molicka M., Biblioterapia i bajkoterapia. Rola literatury w procesie zmiany rozumienia świata społecznego i siebie, Media Rodzina, Poznań 2011.
Ortony A., Metaphor and Thought, Cambridge University Press 1993.
Peters E., Ways of Knowing, „Journal Entry #6 Spring”, 2005, http://mason.gmu.edu/~epeters1/Journal_Entry_6.htm (dostęp: 1.05.2016).
Potty Book sales up 700% after Evans rave review, „Daily Mail”, Saturday, August 6, 2011.
Rutter M., Rutter M., Developing Mind, Penguin Books, London 1993.
Seligman M.E.P., Walker E.F., Rosenhan D.L., Psychopatologia, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 2003.
Szeląg E., Mózgowe mechanizmy mowy, [w:] Mózg a zachowanie, red. T. Górska, A. Grabowska, J. Zagrodzka, PWN, Warszawa 2006.
Tassoni P., Bulman K., Beith K., Children’s Care, Learning & Development, Heinemann, UK 2005, S/NVQ Level 3.
Trunshaw B., Explore Folklore, UK Bookprint, 2002.
Trzebiński J., Problematyka narracji we współczesnej psychologii, [w:] Narracja. Teoria i praktyka, red. B. Janusz, K. Gdowska, B. de Barbaro, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.
Wilson E.G., The Allure of Disaster, „Psychology Today”, March/April 2012.
Zimbardo P.G., Johnson R.L., McCann V., Psychologia, kluczowe koncepcje, PWN, Warszawa 2010, t. 3.
Copyright (c) 2016 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
