Literackie obrazy „Innego” w procesie kształtowania postaw wobec imigrantów i uchodźców
Abstrakt
W niniejszym artykule prezentuję przykłady literatury dziecięcej odnoszącej się do zjawiska imigracji i uchodźctwa. Można tutaj wskazać bajki, czytanki i opowiadania, stanowiące element projektów i programów edukacji międzykulturowej lub przypominające w swej treści „literaturę faktu”. Celem artykułu jest wskazanie roli tych publikacji w zwiększaniu poziomu wiedzy na temat zjawiska uchodźstwa, budzeniu świadomości problemów przeżywanych przez „Innego” ‒ uchodźcę, a także rozwijaniu prointegracyjnych postaw wobec członków grup mniejszościowych. Podjętą problematykę należy uznać za ważną, gdyż obecność uchodźców i imigrantów nie zawsze spotyka się z otwartością przedstawicieli kraju przyjmującego i może skutkować konfliktami na tle rasowym, etnicznym czy religijnym. Te niepokojące zjawiska wymagają pogłębionej refleksji dotyczącej problematyki postaw wobec członków opisywanych tu grup i próby znalezienia „środków zaradczych”. Szczególnie ważne wydaje się być podjęcie wychowawczych oddziaływań w stosunku do znajdujących się w szczególnie wrażliwej fazie rozwoju dzieci. Wykorzystanie takiej, jak opisana w artykule, literatury umożliwia zainicjowanie wspólnej refleksji nad znaczeniem i wartością dwukierunkowego dialogu oraz szans realizacji wspólnych celów w coraz bardziej różnicującym się świecie.
Bibliografia
Badania IPSOS dla IOM ‒ Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji https://poland.iom.int/sites/default/files/IOM_Cudzoziemcy_raport_IX_2016.pdf [dostęp: 26.05.2016].
Bajki w edukacji początkowej, http://www.eid.edu.pl/archiwum/1999,97/czerwiec,150/bajki_w_edukacji_poczatkowej,875.html, [dostęp: 26.05.2016].
Bauman Z., Obcy u naszych drzwi, PWN, Warszawa 2016.
Borecka I., Biblioterapia. Teoria i praktyka. Poradnik, Wyd. SBP, Warszawa 2001.
Chłopiec z Lampedusy, http://czasdzieci.pl/ksiazki/ksiazka,3762e13-chlopiec_lampedusy.html, [dostęp: 26.05.2017].
Dyka F., Bajki w edukacji początkowej, http://www.eid.edu.pl/archiwum/1999,97/ czerwiec,150/bajki_w_edukacji_poczatkowej,875.html, [dostęp: 26.05.2015].
Elmer i hipopotamy, https://www.znak.com.pl/kartoteka,ksiazka,34938,Elmer-i-hipopotamy, [dostęp: 26.05.2017].
Gawryluk B., Teraz to jest nasz dom, Wydawnictwo Literatura, Łódź 2016.
Golka M., Imiona wielokulturowości, Wydawnictwo MUZA SA., Warszawa 2010.
Grzybowski P.P., Spotkania z Innymi. Czytanki do edukacji międzykulturowej, Impuls, Kraków 2011.
Hejnicka-Bezwińska T., O zmianach w edukacji. Konteksty, zagrożenia i możliwości, Akademia Bydgoska im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2000.
Kaczmarczyk P., Migracje zarobkowe Polaków w dobie przemian, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005.
Kawczyńska-Butrym Z., Migracje. Wybrane zagadnienia, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2009.
Konwencja o statusie uchodźcy, art. 1 Dz.U. z 1991 r. nr 119, poz. 515 zob. http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU1991119051, [dostęp: 26.05.2017].
Majewska M., „TY UCHODŹCO!”, http://krytykapolityczna.pl/kultura/czytaj-dalej/ty-uchodzco/ [dostęp: 26.05.2017].
McKee D., Elmer i hipopotamy, Wyd. Papillon, Poznań 2011.
Mikołajewski J., Wędrówka Nabu, wyd. Austeria, Kraków 2016.
Młynarczuk-Sokołowska A., Potoniec K., Szostak-Król K. (red.), Przygody Innego. Bajki międzykulturowe na rzecz integracji dzieci cudzoziemskich, Białystok 2015, Fundacja Dialog, Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku http://pedagogika.uwb.edu.pl/files/file/PDF/rozne/Przygody%20innego.pdf, [dostęp: 26.05.2017].
Młynarczuk-Sokołowska A., Potoniec K., Szostak-Król K., Przygody Innego II. Bajki międzykulturowe na rzecz integracji dzieci cudzoziemskich, Fundacja Dialog, Białystok 2015.
Molicka M., Bajki terapeutyczne: cechy charakterystyczne, rodzaje, zastosowania, [w:] Wspomaganie rozwoju. Psychostymulacja psychokorekcja. Tom 6, red. B. Kaja, Bydgoszcz 2004.
Molicka M., Baśniowa terapia, „Psychologia w Szkole”, nr 4/2005.
Molicka M., Biblioterapia i bajkoterapia. Rola literatury w procesie zmiany rozumienia świata społecznego i siebie, Media Rodzina, Poznań 2011.
Myrdzik B., Dialog z Innym w przestrzeni kultury w wybranych koncepcjach, [w:] Dialog kultur w edukacji, red. B. Myrdzik, M. Karwatowska, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2009.
Niesporek-Szamburska B., Wójcik-Dudek M., przy współpracy A. Zok-Smoły, Wyczytać świat ‒ międzykulturowość w literaturze dla dzieci i młodzieży, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2014.
Nowak E., Kot, który zgubił dom, Egmont Polska, Warszawa 2016.
Nowe wyzwiska w szkołach. „Ty uchodźco! Ty imigrancie”, http://wiadomosci.wp.pl/nowe-wyzwiska-w-szkolach-ty-uchodzco-ty-imigrancie-6025256314029185a, [dostęp: 26.05.2017].
Okólski M., Demografia. Podstawowe pojęcia, procesy i teorie w encyklopedycznym zarysie, Scholar, Warszawa 2004.
Piątkowska R., Hebanowe serce, Wydawnictwo Literatura, Łódź 2016.
Pilch T., Wstęp, [w:] Migracja, uchodźstwo, wielokulturowość. Zderzenie kultur we współczesnym świecie, red. D. Lalak, Wyd. „Żak”, Warszawa 2007.
Potoniec K., Bajki w edukacji międzykulturowej, http://cis-caritas.nazwa.pl/mentoring/documents/Przygody_Innego-Bajki_w_edukacji_miedzykulturowej-A_Mlynarczuk-Sokolowska_K_Potoniec-K_Szostak-Krol.pdf, [dostęp: 26.05.2017].
Stephan W.G., Stephan C.W., Wywieranie wpływu przez grupy. Psychologia relacji, GWP, Gdańsk 1999.
Stosunek Polaków do przyjmowania uchodźców, Warszawa, luty 2016 http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_024_16.PDF, [dostęp: 26.05.2017].
Stosunek Polaków do uchodźców, http://uchodzcy.info/infos/stosunek-polakow-do-uchodzcow/, [dostęp: 26.05.2017].
Suchecka J., „Ty uchodźco” krzyczeli i pobili szóstoklasistę, http://wyborcza.pl/1,75248,19013631,ty-uchodzco-krzyczeli-i-pobili-szostoklasiste.html?disableRedirects=true, [dostęp: 26.05.2017].
Sułek H., Król M., Krupiński G., Praktyczny słownik terminów literackich, Wyd. Zielona Sowa, Kraków 2003.
Szeląg A., Przedmowa, [w:] Szeląg A., Wielokulturowość – międzykulturowość obszarami edukacyjnych odniesień, „Impuls”, Kraków 2006.
Szeliga K., Historia Guziołka, czyli jak tworzyć i wykorzystywać bajki i opowiadania w biblioterapii oraz rozwoju aktywności twórczej dziecka w wieku przedszkolnym. Poradnik dla dzieci, rodziców i nauczycieli, Kraków 2005.
Weigl B., Stereotypy i uprzedzenia etniczne u dzieci i młodzieży. Studium empiryczne, Wyd. Instytutu Pedagogiki PAN, Warszawa 1999.
Mackie D. M., Hamilton D. I., Susskind J., Rosselli F., Społeczno-psychologiczne podstawy powstawania stereotypów, [w:] Stereotypy i uprzedzenia. Najnowsze ujęcie, red. N. Macrae, Ch. Stangor, M. Hewstone, GWP, Gdańsk 1999.
Welsch W., Transkulturowość. Nowa koncepcja kultury, [w:] Filozoficzne konteksty rozumu transwersalnego. Wokół koncepcji Wolfgang Welscha, red. R. Kubicki, 1998.
Wędrówka Nabu, http://www.znak.com.pl/kartoteka,ksiazka,59084,Wedrowka-Nabu, [dostęp: 26.05.2017].
Witek R., Chłopiec z Lampedusy, Wyd. Literatura, Łódź 2016.
Wypowiedź R. Witka na temat książki Chłopiec z Lampedusy, http://www.wyd-literatura.com.pl/rafal-witek,joanna-rusinek/chlopiec-z-lampedusy.html, [dostęp: 26.05.2017].
Copyright (c) 2017 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych: