Edukacja domowa – szansa czy zagrożenie we wczesnym kształceniu dziecka?

  • Joanna Juszczyk-Rygałło Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie, Instytut Edukacji Przedszkolnej i Szkolnej, Zakład Edukacji przez Sztukę
Słowa kluczowe: edukacja domowa, edukacja wczesnoszkolna, nauczanie indywidualne

Abstrakt

W artykule porównano dwie formy edukacji: formalną, czyli szkolno-instytucjonalną i naturalną, nazywaną rodzinno-środowiskową. W tradycyjnym szkolno-instytucjonalnym modelu pedagogicznym pełną odpowiedzialność za proces wychowania i efekty kształcenia ponosi nauczyciel, który kieruje całym procesem szkolnej edukacji. Stosowane metody i techniki nauczania w tym modelu koncentrują się na przekazywaniu wiedzy w trybie podawczym, w kierunku od nauczyciela do ucznia. Praktyka ta ukształtowała się w połowie XIX wieku pod wpływem ówczesnego pruskiego wzorca cywilizacyjnego. Natomiast kształcenie dzieci w środowisku rodzinnym stanowiło przez wiele stuleci główną formę edukacji w społeczeństwach różnych krajów. Ponowne odrodzenie się i rozwój edukacji domowej nastąpił na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych minionego wieku i był konsekwencją dyskusji na temat alternatywnego szkolnictwa, samorządności i obowiązku szkolnego, jaka przetoczyła się w połowie XX wieku. Obecnie edukacja domowa jest praktykowana w stosunku do dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, rzadko natomiast dotyczy okresu adolescencji. Jest ona organizowana przez rodziców i opiera się na wspólnej aktywności rodziców i dziecka. W artykule przedstawiono umiejscowienie edukacji domowej w polskim i międzynarodowym ustawodawstwie. Określono także rzeczywiste i społeczne okoliczności oraz powody, dla których rodzicie decydują się na nauczanie dzieci w warunkach domowych. Omówiono wady i zalety nauczania indywidualnego, które jest prowadzone w środowisku domowym, a w którym odpowiedzialność za prawidłowe kształcenie dziecka przejmują rodzice. Przedstawiono również uwarunkowania edukacji domowej w kształceniu wczesnoszkolnym.

Bibliografia

Budajczak M., Edukacja domowa, GWP, Gdańsk 2004.

Cieciura M., Jak skutecznie studiować? Poradnik nie tylko dla studentów i maturzystów, Vizja Press & IT, Warszawa 2007.

Dueholm N., Skąd się wzięły szkoły? http://prawica.net/node/8520 (dostęp: 29.10.2014r.).

Dumont H., Istance D., Benavides F. (red.), Istota uczenia się. Wykorzystanie wyników badań w praktyce, Wolters Kluwer Polska SA, Warszawa 2013.

Goodman N., Wstęp do socjologii, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1997.

Holt J., Zamiast edukacji. Warunki do uczenia się przez działanie, „Impuls”, Kraków 2007.

Hurrelmann K., Struktura społeczna a rozwój osobowości, Wyd. UAM, Poznań 1994.

Jastrzębski J., Ideologia komunikacji. O edukacji, pedagogice i mediach, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2011.

Krzyżewska J., Aktywizujące metody i techniki w edukacji wczesnoszkolnej, Wydawnictwo AU Omega, Suwałki 1998.

Niemierko B., Kształcenie szkolne. Podręcznik skutecznej dydaktyki, WAiP, Warszawa 2007.

Pacholski M., Słaboń A., Słownik pojęć socjologicznych, Wyd. AK, Kraków 1997.

Pawlak A., Tutoring dziecięcy w procesie nauczania – uczenia się dzieci siedmio i ośmioletnich, Wyd. UMCS, Lublin 2009.

Piskorski J., Przymus szkolny czy prawo do edukacji? [w:] Szkoła domowa. Między wolnością a obowiązkiem, red. J. Piskorski, Wydawnictwo Instytut Sobieskiego, Warszawa 2011.

Polaszek A., Edukacja domowa w świetle obowiązujących przepisów, [w:] Szkoła domowa. Między wolnością a obowiązkiem, red. J. Piskorski, Wydawnictwo Instytut Sobieskiego, Warszawa 2011.

Ray B. D., Worldwide Guide to Homeschooling: Facts and Stats on the Benefits of Home School, Broadman & Holman, Nashville 2005-2006.

Ray B. D., Historia, rozwój i filozofia edukacji domowej, [w:] Szkoła domowa. Między wolnością a obowiązkiem, red. J. Piskorski, Wyd. Instytut Sobieskiego, Warszawa 2011, s. 19-25.

Schaffer H.R., Rozwój społeczny. Dzieciństwo i młodość, Wyd. UJ, Kraków 2006.

Schulz R., Wykłady z pedagogiki ogólnej, t. 1. Perspektywy światopoglądowe w wychowaniu, Wyd. Nauk. UMK, Toruń 2003.

Slavin R. E., Uczenie się oparte na współpracy: Dlaczego praca w grupach jest skuteczna?, [w:] Istota uczenia się. Wykorzystanie wyników badań w praktyce, red. H. Dumont, D. Istance, F. Benavides, Wolters Kluwer Polska SA, Warszawa 2013.

Stanulewicz M., Kij pruski a sprawa polska. Przymus szkolny i jego geneza, [w:] Szkoła domowa. Między wolnością a obowiązkiem, red. J. Piskorski, Wyd. Instytut Sobieskiego, Warszawa 2011.

Troffler A., Trzecia fala, Wydawnictwo PIW, Warszawa 2001.

Wallett S., Edukacja Domowa w USA, „Nowa Szkoła”, (2006)7,.

Wojnar I., Kubin J., Edukacja wobec wyzwań XXI wieku, Dom Wyd. Elipsa, Warszawa 1996.

Opublikowane
2016-05-27
Jak cytować
Juszczyk-Rygałło, J. (2016). Edukacja domowa – szansa czy zagrożenie we wczesnym kształceniu dziecka?. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 9(34/4), 121-136. https://doi.org/10.35765/eetp.2014.0934.07