Dziecięce koncepcje zdrowego odżywiania u progu edukacji wczesnoszkolnej
Abstrakt
Dzieci u progu edukacji szkolnej posiadają już wiedzę i wykazują określone zachowania z zakresu edukacji żywieniowej wykształcone w przedszkolu, ale przede wszystkim w bogatej przestrzeni pozaformalnej, tj. środowisku rodzinnym, rówieśniczym, poprzez kontakt z mediami itd. Na podstawie doświadczeń, dzięki przekazom innych osób oraz dzięki interpretacji obserwowanych zdarzeń budują własne koncepcje zdrowego odżywiania. Badanie przeprowadzone na potrzeby niniejszego opracowania zostało zaplanowane i przeprowadzone zgodnie z założeniami konstruktywizmu i tak zwanej nowej socjologii dzieciństwa, tzn. z uwzględnieniem roli dzieci jako aktywnych podmiotów, którzy rozumieją, interpretują i przetwarzają rzeczywistość społeczną wokół siebie. Celem przeprowadzonych badań jakościowych było dokonanie, na podstawie analizy wypowiedzi językowych oraz rysunków dzieci kończących etap wychowania przedszkolnego, rekonstrukcji dziecięcych koncepcji zdrowego odżywiania, tzn.: ukazanie sposobów interpretacji kategorii zdrowe odżywianie przez dzieci oraz określenie źródeł ich wiedzy na ten temat. Rozpoznanie dziecięcych koncepcji zdrowego odżywiania pozwala na tworzenie warunków w ramach zajęć w szkole ukierunkowanych na konfrontowanie znaczeń i konstruowanie przez dzieci koncepcji prawidłowego, racjonalnego odżywiania na etapie wczesnej edukacji.
Bibliografia
Bonner M., Finney J. (1996). A Psychosocial Model of Children’s Health Status, [w:] T.H. Ollendick, R. J. Prinz (red.), Advances in Clinical Child Psychology, Vol. 18, New York: Plenum Press, s. 231-282.
Brzezińska A. (2005). Psychologia wychowania, [w:] J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 3, Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej, Gdańsk: GWP, s. 223-253.
Charzewska J., Wajszczyk B. (2008). Co powinna zawierać prawidłowa, zbilansowana dieta? Rola urozmaiconej diety, [w:] M. Jarosz (red.), Zasady prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży oraz wskazówki dotyczące zdrowego stylu życia, Warszawa: Instytut Żywności i Żywienia.
Clark C. D. (2011). In a Younger Voice: Going Children’s Qualitative Research, Oxford: Oxford University Press.
Corsaro W. A. (2015). The Sociology of Childhood, Los Angeles: Sage.
Dyjak A. (2005). Żywienie a zdrowie i rozwój dzieci wiejskich. Zarys problematyki, „Zdrowie Publiczne”, nr 115(1), s. 92-95.
Elden S. (2013). Inviting the Messy: Drawing Methods and Children’s Voices, „Childhood” vol. 20, s. 66-81, DOI: 10.1177/0907568212447243.
Flick U. (2011). Jakość w badaniach jakościowych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gaweł A. (2006). Zdrowie w perspektywie pedagogicznej. Indywidualne wybory i społeczne interesy, [w:] M. Kowalski, A. Gaweł (red.), Zdrowie – wartość – edukacja, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, s. 109-214.
Gniazdowski A. (red.) (1990). Zachowania zdrowotne: zagadnienia teoretyczne, próba charakterystyki zachowań zdrowotnych społeczeństwa polskiego, Łódź: Instytut Medycyny Pracy im. dra med. Jerzego Nofera.
Goryńska-Goldmann E., Ratajczak P. (2010). Świadomość żywieniowa a zachowania żywieniowe konsumentów, „Journal of Agribusiness and Rural Development”, nr 4(18), s. 41-48.
Jarosz M, Rychlik E. (2010). Epidemia otyłości – jaka przyszłość nas czeka, „Gastroenterologia Polska”, nr 17(10), s. 47-52.
Jarosz M., Wolnicka K, Kłosowska J. (2011). Czynniki środowiskowe związane z występowaniem nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży, „Postępy Nauk Medycznych”, nr 9, s. 770-777.
Jarosz M. i in. (2010). Zalecenia dotyczące żywienia i aktywności fizycznej, [w:] M. Jarosz (red.), Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja, Warszawa: Instytut Żywności i Żywienia.
Kalnins I., Love R. (1982). Children’s Concepts of Health and Illness – and Implications for Health Education: an Overview, „Health Education Quarterly”, nr 9, s. 104-115, DOI: 10.1177/109019818200900202.
Klus-Stańska D. (2004). Światy dziecięcych znaczeń, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Lachowicz-Tabaczek K. (2004). Potoczne koncepcje świata i natury ludzkiej: ich wpływ na poznanie i zachowanie, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Leszcz-Krysiak A. (2019). Pojęcie zdrowia w rozumieniu uczniów edukacji wczesnoszkolnej, „Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna”, Vol. 7, nr 1 (13), s. 7-16.
Maciejewska-Mroczek E. (2018). „Ten żył zdrowo, a ten żył choro”. O rozumieniu zdrowia i ruchu przez dzieci, „Folia Sociologica”, nr 65, s. 59-72, DOI: 10.18778/0208-600X.65.05.
Nowak-Dziemianowicz M. (2006). Doświadczenia rodzinne w narracjach. Interpretacje sensów i znaczeń, Wrocław: Dolnośląska Szkoła Wyższa.
Nowak P. F., Chalimoniuk-Nowak M. (2015). Potencjał mediów społecznościowych w edukacji zdrowotnej, [w:] A. Wolska-Adamczyk (red.), Współczesne kierunki działań prozdrowotnych, Warszawa: WSIiZ, s. 35-45.
Oblacińska A., Woynarowska B. (red.). (2002). Profilaktyczne badania lekarskie i inne zadania lekarza w opiece zdrowotnej nad uczniami. Poradnik dla lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej: Instytut Matki i Dziecka.
Obodyńska E. (2005). Działalność szkoły promującej zdrowie na rzecz współpracy ze środo-
wiskiem lokalnym, „Lider”, nr 9, s. 10-12.
Peräkylä A. (2009). Analiza rozmów i tekstów [w:] N. Denzin, Y. Lincoln (red.), Metody badań jakościowych, tom. II, Warszawa: PWN, s. 325-350.
Piechaczek-Ogierman G. (2009) Postawy zdrowotne uczniów i ich socjokulturowe uwarunkowania, Cieszyn-Toruń: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji UŚ, Wyd. Adam Marszałek.
Rychlik E., Jarosz M. (2008). Najczęstsze wady w żywieniu dzieci i młodzieży [w:] M. Jarosz (red.), Zasady prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży oraz wskazówki dotyczące zdrowego stylu życia, Warszawa: Instytut Żywności i Żywienia.
Sęk, H. (1997). Subiektywne koncepcje zdrowia, świadomość zdrowotna a zachowania zdrowotne i promocja zdrowia, [w:] Z. Ratajczak, I. Heszen-Niejodek (red.), Promocja zdrowia. Psychologiczne podstawy wdrożeń, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 34-55.
Siedliska A. (2017). Wartość zdrowia w percepcji dzieci chorych. Badania w szkole przyszpitalnej Puławach, „Roczniki Pedagogiczne”, nr 2, Tom 9(45), s. 129-146, DOI: 10.18290/rped.2017.9.2-9.
Sokołowska, M. (2002). Realizacja ścieżki edukacyjnej – edukacja prozdrowotna, „Edukacja Zdrowotna i Promocja Zdrowia”, nr 4, s. 6-7.
Trzebiński J. (2000). Narracja jako sposób rozumienia świata, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Uljens M. (2006). Dydaktyka szkolna, [w:] Pedagogika, t. 2: Pedagogika wobec edukacji, polityki oświatowej i badań naukowych, red. B. Śliwerski, Gdańsk: GWP.
Wiśniewska-Kin M. (2013). Dominacja a wyzwolenie. Wczesnoszkolny dyskurs podręcznikowy i dziecięcy, Łódź: Wyd. UŁ.
Woynarowska B. (2008). Edukacja zdrowotna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Woynarowska B., Sokołowska M. (2001). Ścieżka edukacyjna – edukacja prozdrowotna i promocja zdrowia w szkole, Warszawa: KOWEZ.
Woźniakowa Y. (2009). Rozumienie choroby przez dzieci w wieku szkolnym – badania pilotażowe, [w:] Z. Dołęga, M. John-Borys (red.), Zdrowie psychiczne uczniów – różne konteksty i odniesienia, Katowice: Wydawnictwo UŚ, s. 185-195.
Konwencja o prawach dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych z dnia 20 listopada 1989 roku (Dz.U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526.) http:// prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19911200526/T/D19910526L.pdf [dostęp: 12.05.2020].
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej Poz. 356 (http://prawo.sejm.gov.pl/ isap.nsf/download.xsp/WDU20170000356/O/D20170356.pdf [dostęp: 5.05.2020).
Copyright (c) 2020 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
