Budowanie dobrostanu dziecka poprzez rozwijanie uważności: mindful eating – doświadczanie uważnego jedzenia
Abstrakt
Artykuł przybliża problematykę rozwijania uważności (mindfulness) u dzieci w młodszym wieku szkolnym, ze szczególnym zwróceniem uwagi na kategorię uważnego jedzenia (mindful eating). Ujęto rozważania teoretyczne – definiowanie i rozumienie pojęć kluczowych, skuteczność praktykowania uważności w świetle przeglądu dotychczasowych wyników badań, podjęto namysł wokół zasadności włączania elementów mindfulness do praktyki edukacyjnej oraz zarysowano badania empiryczne podjęte w paradygmacie badawczym action research. Przyjmując procedurę gromadzenia danych z różnych źródeł i kojarzenia ich w całości (tzw. myślenie sieciowe), stosując różne metody i techniki badawcze (m.in. obserwacja, samoobserwacja, analiza wytworów, dokumentacji, swobodne rozmowy), podjęto próbę osiągnięcia celu badań, jakim było dokonanie oceny efektów wprowadzonego do systemu edukacji innowacyjnego działania, opartego na wdrażaniu elementów treningu uważności. Autorka przedkładanego artykułu występowała w roli zarówno badacza współpracującego z nauczycielami, realizującymi projekt, jak i nauczyciela-innowatora. Analiza zebranego materiału badawczego wskazuje na aspekty, mogące stanowić podstawę do podjęcia szerszej dyskusji i wyłonienia wątków do dalszych badań oraz doskonalenia rozwijania uważności w praktyce edukacyjnej. W konkluzji próba odpowiedzi na pytanie, czy praktyka mindfulness ma szansę na systemowe lub mniej sformalizowane włączenie do polskiego systemu oświaty.
Bibliografia
Afzal U. (2020). Mindfulness dla dzieci, tłum. M. Ryżewska, Łódź: Studio Koloru.
Albrecht N.J. (2018). Teachers Teaching Mindfulness with Children: Being a Mindful Role Model, „Australian Journal of Teacher Education”, nr 43(10), s. 1-23 <https://ro.ecu.edu.au/ajte/vol43/iss10/1/> [dostęp: 09.07.2020].
Czerepaniak-Walczak M. (2010). Badanie w działaniu, [w:] S. Palka (red.), Podstawy metodologii badań w pedagogice. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Dębska A., Jacennik B. (2016). Programy nauczania uważności dla dzieci i młodzieży – z perspektywy szkolnictwa polskiego, „Przegląd Badań Edukacyjnych”, nr 23(2), s. 195-210.<https://apcz.umk.pl/czasopisma/index.php/PBE/article/view/PBE.2016.079/11287> [dostęp 09.07.2020]
Davis T.S. (2012). Mindfulness-Based Approaches and their potential for educational
psychology practice, „Educational Psychology in Practice” Vol. 28, No. 1, s. 31–46 <https://greatergood.berkeley.edu/images/uploads/Davis-Mindfulness_Potential_on_Education_Psych.pdf> [dostęp: 22.06.2020]
Durukan A., Gül A. (2019). Mindful eating: Differences of generations and relationship of mindful Eaton with BMI, „International Journal of Gastronomy and Food Science”, nr 18 (2019) 100172, s. 1-6 <https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1878450X19300617> [dostęp: 21.06.2020].
Elias M.J., Tobias S.E., Friedlander B.S. (1998). Dziecko emocjonalnie inteligentne, tłum. P. Szulgit, Poznań: Wydawnictwo Moderski i S-ka.
Germer Ch.K. (2015). Czym jest uważność? Dlaczego ma znaczenie?, [w:] Ch.K. Germer, R.D. Siegel, P.R. Fulton (red.), Uważność i psychoterapia, tłum. M. Cierpisz, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 29-63.
Goleman D. (1999). Inteligencja emocjonalna w praktyce, tłum. A. Jankowski, Poznań: Media Rodzina Sp. z o.o.
Goleman D., Davidson R.J. (2018). Trwała przemiana, tłum. P. Szymczak, Poznań: Media Rodzina Sp. z o.o.
Goodman T.A. (2015). Praca z dziećmi, [w:] Ch.K. Germer, R.D. Siegel, P.R. Fulton (red.), Uważność i psychoterapia, tłum. M. Cierpisz, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 278-296.
Góralska R. (2019). Uważność: technika uczenia się czy droga wspierania (samo)rozwoju? „Rocznik Andragogiczny”, t. 26, s. 109-124 <https://apcz.umk.pl/czasopisma/index.php/RA/article/view/RA.2019.006/25175> [dostęp 07.07.2020].
Greenland S.K. (2017). Zabawa w uważność. Mindfulness i medytacja dla dzieci, młodzieży i rodzin, tłum. J. Bokłażec, Łódź: Galaktyka sp. z o.o.
Hạnh T.N. (2004). Czym się żywimy, [w:] A.H. Badiner (red.), Uważność na targowisku. Globalny rynek i masowa konsumpcja a świadome życie, tłum. J.P. Listwan, Warszawa: Wydawnictwo Jacek Santorski & Co, s. 91-98.
Hawn G., Holden W. (2013). 10 minut uważności. Jak pomóc dzieciom radzić sobie ze stresem i strachem, tłum. M. Lipa, Warszawa: Wydawnictwo Laurum.
Khan Z., Zadeh Z.F. (2014). Mindful Eating and It’s Relationship with Mental Well-Being, „Procedia – Social and Behavioral Sciences”, nr 159, s. 69-73 <https://cyberleninka.org/article/n/589406/viewer> [dostęp: 28.06.2020].
Lozoff B. (2004). Uczta z zatrutego tortu, [w:] A.H. Badiner (red.), Uważność na targowisku. Globalny rynek i masowa konsumpcja a świadome życie, tłum. J.P. Listwan, Warszawa: Wydawnictwo Jacek Santorski & Co, s. 130-141.
Palka S. (2006). Metodologia. Badania. Praktyka pedagogiczna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Radoń S. (2014). Pięciowymiarowy kwestionariusz uważności: polska adaptacja, „Roczniki Psychologiczne”, nr XVII(4), s. 711-735 <https://www.kul.pl/files/1024/Roczniki_Psychologiczne/2014/4/RadonPL_711-735.pdf> [dostęp 07.07.2020].
Roman C.P., Albertson-Wren J.R. (2020). Mindfulness dla dzieci. Poczuj radość, spokój i kontrolę, tłum. J. Sugiero, Gliwice: Sensus.
Salzberg S., Kabat-Zinn J. (1999). Uważność jako lek. [w:] D. Goleman (red.), Uzdrawiające emocje. Rozmowy z Dalajlamą o uważności, emocjach i zdrowiu, tłum. R. Bartołd, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo s.c., s. 120-160.
Schaffer H.R. (2013). Psychologia dziecka, tłum. A. Wojciechowski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Snel E. (2015). Uważność i spokój żabki, tłum. M. Falkiewicz, Warszawa: CoJaNaTo Blanka Łyszkowska.
Stahl B., Goldstein E. (2015). Uważność. Trening redukcji stresu metodą mindfulness, tłum. A. Sawicka-Chrapkowicz, Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne Sp. z o.o.
Szymańska M., Ciechowska M., Pieróg K., Gołąb S. (2018), Badania w działaniu w praktyce pedagogicznej. Wybrane przykłady. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum <https://wydawnictwo.ignatianum.edu.pl/sites/wydawnictwo/files/publikacje_pdf/badania_w_dzialaniu_w_praktyce_pedagogicznej_online.pdf> [dostęp 03.06.2020].
Tabak I. (2014). Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży. Wsparcie dzieci i młodzieży w pokonywaniu problemów, „Studia BAS”, nr 2(38), s. 113-138 <http://orka.sejm.gov.pl/wydbas.nsf/0/AE219B7023B6C528C1257D07003F5F95/%24File/Strony%20odStudia_BAS_38-6.pdf > [dostęp 09.07.2020].
Wegner E., Wojciechowska L. (2016). Uważność rodzicielska oraz jej aspekty teoretyczne i aplikacyjne, „Polskie Forum Psychologiczne”, nr 1(21), s. 23-33 <https://pfp.ukw.edu.pl/page/pl/archive/article-full/268/wegner_uwaznosc_rodzicielska/> [dostęp 08.07.2020].
Mindfulness&Compassion – treningi uważności w edukacji: https://www.facebook.com/mindfulnessdladzieci.gozdzicka/
Copyright (c) 2020 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
