Filozofowanie jako sposób na rozwijanie samodzielności poznawczej dzieci w młodszym wieku szkolnym
Abstrakt
W tekście koncentrujemy się na filozofowaniu rozumianym jako proces – droga prowadząca do wiedzy. Przyjmujemy tezę, iż edukacja filozoficzna dzieci w młodszym wieku szkolnym ma charakter wstępny, kompetencyjny i służy rozwijaniu określonych postaw poznawczych i zachowań społecznych. Prezentujemy wyniki badań w działaniu zrealizowanych z udziałem uczniów klasy trzeciej szkoły podstawowej w Łodzi. Inspiracją dla wprowadzonej zmiany (dydaktycznego działania interwencyjnego) był program Matthew Lipmana Philosophy for Children oraz koncepcja Warsztatów z dociekań filozoficznych Aldony Pobojewskiej. Przedmiotem badań uczyniono przebieg procesu filozofowania wśród uczniów wczesnej edukacji, zaś celem rozpoznanie i opis dziecięcych doświadczeń nabywanych w trakcie zajęć opartych na tej metodzie uczenia się. Uzyskane wyniki pozwalają zobaczyć w dociekaniach filozoficznych dzieci aktywność prowadzącą do samodzielności intelektualnej i zachęcają do ich wykorzystywania w praktyce edukacyjnej uczniów w młodszym wieku szkolnym.
Bibliografia
Angrosino, M.V. (2007). Doing Ethnographic and Observational Research, London: Uwe Flick.
Bałachowicz J. (2017). Edukacja wczesnoszkolna w procesie zmiany. Dyskurs standardów czy dyskurs wartości? „Lubelski Rocznik Pedagogiczny” Vol.36, No 1 (2017) s.11–28. DOI: 10.17951/lrp. 2017.36.1.11.
Bonar J., Buła A. (2019). Edukacyjna wartość dziecięcych pytań, Łódź: Wydawnictwo UŁ.
Bruner J. (2006). Kultura edukacji, tłum. T. Brzostowska-Tereszkiewicz, Kraków: Universitas.
Gołębniak, B. D. (2013). Edukacyjne badania w działaniu – między akademicką legitymizacją a realizacyjnymi uproszczeniami, [w:] H. Červinková, B. D. Gołębniak (red.), Edukacyjne badania w działaniu, Warszawa: Scholar, s. 51–73.
Jak Piotruś pierwszą kostkę domina odnalazł, [w:] Efekt domina. Pierwsze kroki w świecie uczuć. Materiały dla nauczycieli. (2018). Warszawa: Kulczyk Foundation, s. 8–15.
<https://kulczykfoundation.org.pl/edukacja/scenariusze/pobierz/i/2275/Zeszyt_3-6_lat_edycja1.pdf> [dostęp: 30.03.2022].
Klus-Stańska D. (2010). Dydaktyka wobec chaosu pojęć i zdarzeń, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Kozielecki J. (2004). Społeczeństwo transgresyjne. Szansa i ryzyko, Warszawa: Żak.
Lipman M, Sharp A.M., Oscanian F.S, (1996). Filozofia w szkole, Warszawa: CODN.
Malboeuf-Hurtubise C., Léger-Goodes T., Mageau G.A., Joussemet M., Herba C., Chadi N., Lefrançois D., Camden C., Bussières È-L, Taylor G., Éthier M-A, Gagnon M. (2021). Philosophy for Children and Mindfulness during COVID-19: Results from a Randomized Cluster Trial and Impact on Mental Health in Elementary School Students. Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry. DOI: 10.1016/j.pnpbp.2021.110260. Epub 2021 Jan 22. PMID: 33493652.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33493652/ [dostęp: 30.03.2022]Melosik Z., Szkudlarek T. (1998). Kultura, tożsamość i edukacja: Migotanie znaczeń, https://www.researchgate.net/publication/258848342 [dostęp: 30.03.2022].
Palka S. (2018). Wiązanie podejść metodologicznych w pedagogice teoretyczno-praktycznej, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Piaget J. (2010). Mowa i myślenie dziecka, tłum. J. Kołudzka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Piłat R. (2021). O rozmowie,
<https://culture.pl/pl/artykul/o-rozmowie > [dostęp: 30.03.2022].
Płóciennik M. (2020). Filozofowanie jako remedium na popularnokulturowy kryzys edukacji? Zamyślenia nad Aldony Pobojewskiej propozycją edukacji do samodzielności w formie warsztatów z dociekań filozoficznych, „Podstawy Edukacji. Dyskusje wokół kultury popularnej jako edukacyjnej przestrzeni”, 13, s. 105–117.
Pobojewska A. (2009). Edukacja filozoficzna – niektóre dylematy i środki zaradcze, „Analiza i Egzystencja” 10, s. 219–226.
Pobojewska A.(2014). Waga pytań w procesie edukacji, [w:] P. Mroczkowski, W. Kamińska (red.), Jak uczyć, by nauczyć. Refleksje akademików i praktyków, Warszawa: Wydawnictwo UKSW, s. 107–120.
Pobojewska A. (2018/2019). Pytania autentyczne w nauczaniu (Tekst zainspirowany ćwiczeniami Berri Hessena oraz Roberta Piłata), „Edukacja Wczesnoszkolna. Filozofia dla Dzieci”, nr 3, s. 13–21.
Pobojewska A. (2019). Edukacja do samodzielności. Warsztaty z dociekań filozoficznych. Teoria i metodyka, Łódź: Wyd. UŁ, s. 53.
Postman N. (2001). W stronę XVIII stulecia, tłum. R. Frąc, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Szczepska-Pustkowska M. (2009). Dociekania filozoficzne z dziećmi, [w:] D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska (red.), Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Szczepska-Pustkowska M. (2011). Od filozofii dzieciństwa do dziecięcej filozofii życia. Casus władzy (i demokracji), Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Szmidt K. J., (2006). Teoretyczne i metodyczne podstawy procesu rozwijania zdolności „myślenia pytajnego”, [w:] W. Limont, K. Nielek-Zawadzka (red.), Edukacja artystyczna a potencjał twórczy człowieka, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Copyright (c) 2022 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
