Filozoficzne szczeliny w prozie ucznia pierwszego etapu edukacyjnego – zarys kategoryzacji tekstów
Abstrakt
W sytuacji, gdy w Europie trwa brutalna wojna, poważne traktowanie pytań dotyczących spraw fundamentalnych, odnajdywanie punktów odniesienia, poszukiwanie istoty i sensu istnienia, staje się jeszcze bardziej pilną ludzką potrzebą, niż dotychczas. Taka sytuacja dotyczy nie tylko osób dojrzałych, ale także społeczeństwa niedorosłego, w tym także młodszych uczniów. Jednocześnie uwypukla się konieczność redefinicji pedagogii, która teraz w sposób szczególny powinna zwracać uwagę na wymóg traktowania kształcenia i wychowania przez pryzmat filozoficznej triady: aksjologii, ontologii i epistemologii. Szansę na takie działanie daje zmodyfikowana pierwsza komunikacja literacka, podkreślająca teksty nie rezygnujące ze swoistości literackiej i charakteryzujące się utajonym filozoficznym kodem. Myślę przede wszystkim o prozie, w której odnaleźć można utwory o strukturze utrwalonej w tradycji literackiej, dodatkowo kwalifikujące się do kategorii literatury audiowizualnej czy literatury wspólnej. Centrum zainteresowania takich tekstów stanowi prowadzący do koniecznej refleksji odbiorcy i metaforycznego czytania świata filozoficzny namysł, nieoczywiste uchwycenie kluczowych zagadnień.Przedmiotem artykułu jest przede wszystkim próba skategoryzowania filozoficznej literatury dla dzieci, której uporządkowanie zostało zaproponowane per analogiam do badań nad muzycznością i audiowizualnością w literaturze. Tekst akcentuje grupę utworów, w których filozoficzne zagadnienia pojawiają się na prawach kontekstu i dla których dydaktyczny model oparty jest na rozmowie w rozumieniu Zofii Agnieszki Kłakówny (2016).
Bibliografia
Adamek I. (2016). Pedagogika wczesnoszkolna. Kluczowe problemy, Kraków: Libron.
Bieńczyk M. (2021). Prześwity, [w:] „Czas literatury”, nr 4 (16), s. 86–87.
Bielak A., Tischner Ł. (red.). (2020). Literatura a religia. Wyzwania epoki świeckiej, tom II: Literatura polska po 1945 roku – kierunki, idiomy, paradygmaty, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Buła A. (2010). Dydaktyczne możliwości zastosowania dociekań filozoficznych w kształceniu zintegrowanym, [w:] Z. Melosik Z., B. Śliwerski (red.), Edukacja alternatywna w XXI wieku, Kraków: Impuls.
Bodzioch-Bryła B., Pietruszewska-Kobiela G., Regiewicz A. (2015). Literatura – nowe media. Homo irretitus w kulturze literackiej XX i XXI wieku, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Boizard S. (2011), Filozofowie do dzieci, tłum. T. Skowroński, Warszawa: Muchomor.
Brach-Czaina J. (1999). Szczeliny istnienia, Kraków: eFKa.
Burszta W. (2015). Preteksty, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Katedra.
Diduszko H., Piłat R. (2014). Myśli na podium. Materiały pomocnicze do programu „Filozoficzne dociekania z dziećmi i młodzieżą” (temat: sport), Warszawa: Stowarzyszenie Edukacji Filozoficznej „Phronesis” i Fundacja Centrum Edukacji Olimpijskiej.
Ferry L., Capelier C. (2017). Filozofia, najpiękniejsza historia, tłum. E. i A. Aduszkiewiczowie, Warszawa: Czarna Owca.
Fresse H.L. (2008). Nasze dzieci są filozofami. Jak rozmawiać z dziećmi o poważnych sprawach, tłum. U. Poprawska, Kraków: WAM.
Hejmej A. (2012). Muzyczność dzieła literackiego, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Hopfinger M. (2003). Doświadczenia audiowizualne. O mediach w kulturze współczesnej, Warszawa: Sic!
Ingarden R. (2003). Książeczka o człowieku, Warszawa: Wydawnictwo Literackie.
Kasprzak P., Kłakówna Z.A., Kołodziej P., Regiewicz A., Waligóra J., Edukacja w czasach cyfrowej zarazy, Toruń: Adam Marszałek.
Kącja E. (2017). Elizje, Kraków: Lokator.
Kołakowski L. (2005). Kto z was chciałby rozweselić pechowego nosorożca?, Warszawa: Muchomor.
Kołakowski L. (2009). Mini wykłady o maxi sprawach. Trzy serie, Kraków: Znak.
Kołakowski L. (2015). 13 bajek z królestwa Lilonii dla dużych i małych oraz inne bajki, Kraków: Znak.
Krohn L. (2016). Pelikan. Opowieść z miasta, I. Kosmowska, Warszawa: Dwie Siostry.
Lasota I. (2006). Pocieszanie nosorożca..., „Nowa Polszczyzna” nr 5, s. 3.
Leszczyński G. (2006). Kulturowy obraz dziecka i dzieciństwa w II połowie XIX i XX wieku, Warszawa: Wydawnictwo Wydziału Polonistyki UW.
Piquemal M. (2004), Bajki filozoficzne, tłum. H. Sobieraj, Warszawa: Muchomor.
Piquemal M. (2012), Bajki filozoficzne. Jak żyć razem?, tłum. M. Braunstein, M. Krasicki, Warszawa: Muchomor.
Steiner G. (2016). Poezja myślenia. Od starożytnych Greków do Celena, tłum. B. Baran, Warszawa: Aletheia.
Steiner G. (2000). Po wieży Babel. Problemy języka i przekładu, tłum. O. i W. Kubińscy, Kraków: Universitas.
Suchodolski B., Wojnar I. (1988). Humanizm i edukacja humanistyczna. Wybór tekstów, Warszawa: WSiP.
Tischner J. (2014). Świat ludzkiej nadziei, Kraków: Znak.
Ungeheuer-Gołąb A. (2011). Rozwój kontaktów małego dziecka z literaturą. Podręcznik, Rzeszów: Wydawnictwo SBP.
Warzocha A. (2019). Wychowanie do lektury 2.0, Częstochowa: Wydawnictwo UJD.
Windt J. M. (2016). Sny, świadomość i jaźń: perspektywa filozoficzna, tłum. M. Klajn, „Teksty drugie. Teoria literatury, krytyka, interpretacja”, 5, <https://journals.openedition.org/td/> [dostęp: 03.08.2022].
Wittgenstein L. (2022), Dociekania filozoficzne, tłum. B. Wolniewicz, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zabawa K. (2013). Rozpoczęta opowieść. Polska literatura dziecięca po 1989 roku wobec kultury współczesnej, Kraków: Akademia Ignatianum. Wydawnictwo WAM.
Copyright (c) 2022 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
